27/04/2024
Главная / Маданият / Бош огриги сабаблари, турлари, даволаш

Бош огриги сабаблари, турлари, даволаш

Энг кенг таркалган касалликлардан бири булган бош огриги ахолининг тахминан 50% га таъсир килади. Aёлларда еркакларникига караганда тез-тез учрайдиган бош огриги бошнинг бир кисмида ёки бутун бошда кузатилиши мумкин. Бош атрофида огрикка сезгир булган куплаб нервлар ва тукималар мавжуд. Периостеум (суяк пардаси), кулок, бурун, томок, артерия ва томирлар, айникса бош ва буйин мускулларининг бир ёки бир нечтасининг сикилиши, кискариши, бушашиши ва силжиши каби омиллар огрикка сезгир нервларга таъсир килиб, бош огригига сабаб булиши мумкин.

8

Жамиятдаги енг кенг таркалган соглик муаммоларидан бири булган бош огриги Халкаро бош огриги ассоциацияси томонидан 14 та асосий гурух ва юзлаб кичик гурухларга таснифланади. Бирок, барча бош огриги турларининг тахминан 90% кучланиш типидаги бош огриги ва мигрендир. Бош огриги турлари биринчи навбатда асосий ва иккиламчи бош огригига булинади. Бирламчи бош огриги алохида соглик муаммоси булмаган бош огригининг бир тури сифатида белгиланиши мумкин булса-да, 10% ставкада юзага келадиган иккиламчи бош огриги бошка соглик муаммосидан келиб чиккан бош огриги сифатида аникланиши мумкин. Бош огриги турларининг тафсилотларига киришдан олдин, тез-тез сураладиган савол: “Бош огриги нима?” саволига жавоб бериши керак.

Купинча бош огриги бирламчи бош огригидир. Умумий мигрен, кластерли бош огриги ва кучланиш типидаги бош огриги асосий бош огриги турларига мисолдир. Иккиламчи бош огриги бошка маълум фокал касаллик туфайли юзага келади. Яъни, мия кон томир касалликлари, асаб тизими касалликлари, мия шиши, менингит, синусит, куз касалликлари ва бошка баъзи инфекциялар туфайли юзага келадиган бош огриги иккиламчи бош огриги доирасига киради. Бош огриги турларига утишдан олдин, тез-тез сураладиган яна бир савол: “Нима учун бош огриги пайдо булади?” саволига жавоб бериши керак.

Бош огриги сабаблари?

Миянинг узи огрикни хис килмайдиган органлардан биридир. Шу билан бирга, мияни озиклантирадиган артерия ва томирлар билан бир каторда мия пардалари, тишлар, кулоклар, бурун, синуслар, томок, куз, буйин ва орка мушаклари огрикка сезгир. Бош огриги турларининг кенг доираси мавжуд. Шунинг учун бош огригининг сабаблари жуда куп турли сабабларга кура юзага келиши мумкин. Бош огриги киска муддатли ёки бошкача айтганда, уткир ва  ёки кучайиши ёки сурункали булиши мумкин.

Тугридан-тугри бош огриги шаклида пайдо буладиган бирламчи бош огриги одатда генетик жихатдан мерос булиб, атроф-мухит омиллари огрик пайдо булишига ёрдам беради. Ушбу турдаги üртикернинг сабабларини аник тушунтириш учун невролог батафсил тиббий тарихни олиши ва беморни текшириши керак. Тахминан 10% холларда юзага келадиган ва бошка соглик муаммоларидан келиб чикадиган иккиламчи бош огригининг сабабини тушуниш учун фокал касаллик ташхисини куйиш керак. Aгар бош огриги доимий булса ва кучайиб бораётган булса, шифокор билан маслахатлашиш керак. Бундан ташкари, агар огрик одам бошидан кечирган енг ёмон бош огриги булса, енг якин тиббий муассасага мурожаат килиш керак.

Бош огригининг кучайишига ёруглик ва товуш каби атроф-мухит омиллари таъсир этса, даволанишга карамай огрикнинг жойлашиши ва интенсивлиги узгарса, огрик одамнинг кундалик ишига салбий таъсир курсаца, шифокорга мурожаат килиш керак бош огригининг сабабини аниклаш ва тегишли даволанишни ташкил этиш.
Бош огригига олиб келиши мумкин булган сабабларни куйидагича таснифлаш мумкин:

Кон томирлари билан боглик касалликлар билан боглик сабаблар (масалан, инсулт, мия томирларининг структуравий бузилиши ёки атеросклероз)

  • ИНФЕКЦИОН (масалан, менингит, енсефалит, грипп, грипп ва бошкалар)
  • Интракраниал босимнинг узгариши (масалан, юкори кон босими)
  • Мия шиши
  • Травма (масалан, йикилиш, йул-транспорт ходисалари каби травматик вазиятлардан кейин бош огриги)
  • Стресс ва кучланиш
  • Бошка сабаблар (масалан, огиз контрацептивларини куллаш, хайз куриш сикли, огрик колдирувчи воситалардан узок муддат фойдаланиш)
  • Куз касалликлари (рефрактив нуксонлар, глаукома ва бошкалар).
  • Кам сув истеъмоли,  очлик

Бош огригининг турлари.

Бош огриги 14 та асосий гурухга ва юзлаб кичик гурухларга булинади. Бош огригининг зуравонлиги аста-секин кучайиши ёки огрик бирданига кетиши мумкин. Бундан ташкари, беморлар кунгил айниши ва чарчокдан шикоят килишлари мумкин.Бошнинг маълум бир кисмида ёки умуман олганда зонклама ва сикилиш нокулайлигини келтириб чикарадиган бош огриги турли сабабларга кура пайдо булиши мумкин. Бош огриги тетиклари хам бош огригининг турига караб фаркланади. Бош огригининг жойлашишига кура, умумий бош огриги куйидагича таснифланиши мумкин:

Мигрен.

Одатда кучли бош огригига сабаб булган мигренлар бошнинг бир томонида тез-тез учрайди. Бу бошка топилма. Бу инсоннинг хаёт сифатини сезиларли даражада пасайишига олиб келиши мумкин. 4 дан 72 соатгача давом етадиган аурали ва аурасиз мигреннинг икки хил тури мавжуд. Aурасиз умумий мигрен туфайли келиб чиккан бош огриги асосан бир томонлама. Учокли хужумларда усиб боради, бу одамнинг бошида зонклама хисси пайдо булишига олиб келади. Болалик ёки катталик даврида юзага келиши мумкин булган мигрен хужумлари пайтида одам; ёруглик, товуш ва жисмоний фаолиятга сезгирлик.

Генетик мойиллик купрок булса-да, атроф-мухит омиллари хам мигренни кузгатиши мумкин. Лодос, харорат, намлик, босим ва баландликнинг узгариши, шовкин, ёруглик, хид, уйкусизлик, куп уйку ва очлик каби омиллар мигренни кузгатиши мумкин.

Aёлларда хайз пайтида гормонал тизимдаги узгаришлар хам мигрен огригига сабаб булиши мумкин. Aурали мигренда бош огригидан олдин баъзи визуал ёки хиссий аломатлар пайдо булади.

Бирор киши огрикдан олдин зигзаг чизиклари ва ёркин чироклар куринишидаги визуал симптомларни бошдан кечириши мумкин. Сенсор аура кулларда, огизда, тилда ва жагда карıнcаланма ёки уйкусизликни уз ичига олиши мумкин. Тахминан 10-30 дакика давом етадиган бу аломатлардан сунг бош огриги бошланади. Беморлар купинча бош огриги билан бирга кунгил айнишидан шикоят киладилар. Aураси булган мигренли одамлар вакти-вакти билан аурасиз мигрен хужумларини бошдан кечиришлари мумкин.

Зурикиш тури бош огриги.

Aсосан бошнинг бир томонида сезиладиган кучланиш типидаги бош огриги камдан-кам холларда бир томондан сезилиши мумкин. Бу бош атрофидаги огрикнинг босим турига ухшайди. Бу бош, юз, жаг ва буйин атрофидаги мушакларнинг узок вакт чузилиши туфайли юзага келади. Огрик аста-секин утиради, аста-секин ортади ва худди шу тарзда йуколади. Бошнинг орка кисмидан бошланган ва олдинга таркаладиган бош огриги, айникса, бошнинг юкори кисмида кучли. Бирок, кучланиш типидаги бош огриги асосан енгилдир ва огрикни сикиш ёки босиш хисси билан тавсифланади. Пешона ва маъбад худудида босим сезилади. Стресс жуда самарали булган бундай бош огриги одатда тафсилотларга йуналтирилган одамларда кузатилади.

Кластер бош огриги.

Кластер бош огриги бошка турдаги бош огригига караганда кам учрайди, аммо бу турдаги бош огригида огрикнинг интенсивлиги анча юкори. Бирор киши купинча бошига пичок урилгандек ёки бошини олиб ташлагандек хис килади. Куз ва маъбад худудида огрикни келтириб чикарадиган кластер бош огриги бир томонлама. Яъни, факат бошнинг ярмида сезилади.

Огрикнинг ён томонидаги куз кизил ёки сувли булиши мумкин. Совук терга олиб келадиган кластер бош огриги хам кунгил айнишига олиб келади. Йил давомида кузатиладиган ва токат килиш кийин булган бу турдаги бош огриги асосан циклик характерга ега. Огриклар вакти-вакти билан бир хил вакт оралигида, асосан, хар куни ёки куз ойларида хар куни такрорланади. Бош огриги одатда 20-45 дакика давом етади, баъзида 3 соатгача давом етиши мумкин. Хужумлар сони бир кунда саккизтагача булиши мумкин. Таъсирланган томон тегинишга сезгир. Aёлларга караганда еркакларда 9 баробар куп учрайдиган кластер бош огриги 20 ёшдан 40 ёшгача булган одамларда купрок учрайди.

Юкори кон босими туфайли огрик.

Назоратсиз юкори кон босими билан огриган беморларда пешонада, баъзан еса буйнида огрик сифатида сезилади. Кон босимини пасайтириш оркали енгиллаштиради. Бу хам инсулт учун предиспозиция килувчи омил булганлиги сабабли, юкори кон босими билан огриган беморлар даволанишни тухтатмасликлари ва мунтазам текширувлардан утишлари керак. Юкори кон босими билан бирга бош огриги ва бурундан кон кетиши мумкин. Епистаксис мия кон кетишининг олдини олиш учун бурундаги капиллярларнинг кон кетиши оркали томир ичидаги босимни пасайтиришни англатади. Бу организм томонидан ишлаб чикилган химоя механизми.

Тригеминал невралгия билан боглик огрик (тусатдан юз огриги)

Бу тригеминал асабнинг шохлари юз оркали утадиган тусатдан, пичок ва бир томонлама юз огриги. Совук, юзни ювиш, юзга тегиниш сабаб булиши мумкин. Огрик купинча аёлларда, пастки ёки юкори жагда учрайди.

Синусит туфайли огрик.

Буни пешона, ёнок ва бурунда сезиш мумкин. Синуситни бошка аломатлар билан аниклаш осон.
Урта кулок ва  ёки огиз-жагнинг яллигланиши натижасида келиб чиккан огрик
Кулок олдида, кулок ва жаг уртасидаги кушма (темпоромандибуляр) минтакада, жагда сезилади.

Хаккимизда

Яна маълумот

scale_1200-1

Кунгил айниши сабаблари

КУНГИЛ АЙНИШ ВА ИЧ КЕТИШ САБАБЛАРИ   Овкат хазм килиш тизимингиз безовта булганда ёки соглигингизга зарар …