Qushlar haqida qiziqarli malumotlar

Qushlar bizni o’rab olgan. Dunyoda ular bo’lmagan mamlakat yo’q. Biz ular haqida tez -tez o’ylamaymiz, chunki ular shunchalik tanishki, ko’z ularni sezmaydi … Lekin behuda, chunki ular chindan ham hayratlanarli mavjudotlardir. Quyida siz qushlar haqidagi qiziqarli faktlarni tanlashingiz mumkin.

• Qushlar butun qitalarda, butun sayyorada yashaydilar. Ular hatto Antarktidaning eng qiyin joylarida ham uchraydi (Antarktida haqidagi qiziqarli faktlarni ko’ring).
• Hozirgi vaqtda sayyoramizda o’n yarim mingdan ortiq turli xil qushlar yashaydi.
• Dunyodagi eng kichik qushlar – chumchuqlar, ularning ayrim turlarining vazni 3 grammga yaqin. Dunyodagi eng kichkina qush – bu asalarichi, o’rtacha tana uzunligi besh yarim santimetrga yaqin.
• Afrikalik tuyaqushlarning vazni bazan 150 kg ga etadi, uchib ketmaydigan qushlarning ayrim turlari esa 400 kg gacha bo’lgan. Hozirgi vaqtda er yuzidagi qushlarning eng yirigi
• Afrika tuyaqushidir. Bu qushlarning o’sishi 2,7 metrga etadi.
• Er yuzida yashaydigan eng kichik qushning vazni eng kattasidan 66000 baravar kam.
• Albatrosning eng katta qanotlari bor – u uch va chorak metrga etadi.
• Va yo’q bo’lib ketgan Pelagornis Sandersi qushlarida qanotlari etti metrga etdi, chunki olimlar bu jonzotlarning qoldiqlaridan aniqladilar. Bu jonzotlar sayyoramiz tarikhidagi eng katta uchuvchi qushlar edi, deyish uchun barcha asoslar bor.
• Qushlar qanday tirik mavjudotlardan paydo bo’lganligi hozircha nomalum. Eng mashhur nazariyalardan biri dinozavrlar haqidagi.
• Shimoliy Amerikadagi barcha chumchuqlar 19 -asrda Nyu -Yorkdagi Markaziy parkda chiqarilgan bu juft qushlarning avlodlaridir (chumchuqlar haqidagi qiziqarli faktlarni ko’ring).
• Bazi qushlar har kuni o’z vaznining chorak qismini istemol qiladilar.
• Faqat qushlarning patlari bor, boshqa zamonaviy hayvonlarning hech birida.
  Qushlarning bitta halqum emas, ikkitasi bor.
• Yangi Kaledoniya qarg’asi eng aqlli qushlardan biridir. U oziq -ovqat olishga yordam beradigan dog’aslama o’simlik materiallaridan asboblar yasashni biladi – masalan, daraxt po’stlog’i ostidan hasharotlarni olib tashlaydigan ilgakli asboblar.
• Dengiz qushlari sho’r dengiz suvini ichishi mumkin.
• Boyqushlar tuklari tufayli mutlaqo jim uchishadi.
• Bazi qushlar tik turganlarida uxlaydilar va flamingolar, odatda, bir oyog’ida turganda uxlashlari mumkin.
• Yirtqich lochin, o’ljaga sho’ng’ib, soatiga 300 kilometrdan oshadi.
• Ko’chib yuruvchi qushlar biron sababga ko’ra xanjarda uchadilar – bu tartib havo qarshiligini kamaytirishga imkon beradi.
• Afrika tuyaqushi 70 km / soat tezlikda yugurishi mumkin.
• Qirg’izlarning ko’rish qobiliyati nihoyatda yuqori – bu qushlar bir kilometrgacha bo’lgan masofada sichqonchani ko’rishga qodir.
• O’rdaklar va g’ozlar sovuqda yuz darajagacha sovuqqa bardosh bera olardi, agar er yuzida bunday sovuqlar umuman bo’lmaganida.
• Avstraliyada yashaydigan qushqo’nmas juda murakkab vokal apparatiga ega. Bu jonzotlar har qanday tovushlarga taqlid qila oladilar, shu jumladan zanjirband, odamlarning yig’lashi yoki avtomobil dvigatelining ovozi.
• Orqaga ucha oladigan yagona qush – bu kalibr.
• Qushlarning ko’p turlari sho’ng’iy oladi, lekin suzadigan, lekin ucha olmaydigan yagona qush – pingvin. Aniqrog’i, pingvinlarning ko’p sonli turlari.
• Bir paytlar odam qo’llagan birinchi qush – g’oz.
• Qushlarning deyarli uchdan ikki qismi yomg’ir o’rmonlarida yashaydi (qarang o’rmon faktlari).
•  Er yuzidagi eng katta qush ucha olmaydi. Bu miyasi mayda va oyoqlari juda mushakli Afrika tuyaqushidir. U tez yuguradi, bazida balandligi 2,7 metrga etadi va vazni 155 kg dan oshadi. Ammo bir paytlar Janubiy Amerikada undan ham katta uchmaydigan qushlar – fororakos yashagan. Tuyaqushlarga o’xshash o’sish bilan ular bir yarimdan ikki baravar og’irroq edilar va o’ta xavfli yirtqichlar edilar.
•  Barcha zamonaviy qushlarning tanasi shunday qilib yaratilganki, ular orqaga ucha olmaydi yoki bir joyda ucha olmaydi. Istisno – har ikkala turga mansub qushlar, ular ikkalasiga ham qodir.
•  Sayohatda va janubiy qirollik albatroslari eng katta qanotlari bilan faxrlanishi mumkin, ularning qanotlari 3,5 metrga, bazan esa biroz ko’proq. Shu bilan birga, bu qushlarning tana o’lchamlari nisbatan kamtar, ularning vazni odatda 10 kg gacha. Ikkinchi o’rinda qanotlari bazan 3 metrdan oshadigan And kondorlari bor. Bundan tashqari, bu barcha uchuvchi qushlarning eng og’iri bo’lgan kondorlar; kattalar erkaklarning vazni bazan 15 kg gacha.
•  Sayyoramizda mavjud bo’lgan eng katta qushlar million yillar oldin yo’q bo’lib ketgan argentavislar edi. Paleontologlarning xulosalari shuni ko’rsatdiki, ularning qanotlari 7 metrdan oshadi, bu albatrosdan ikki baravar ko’p. Tashqi tomondan, Argentavis, go’yo ulkan laylaklarga o’xshardi.
•  Qushlarning suyaklari odatda ichi bo’sh bo’ladi, shuning uchun skelet engilroq bo’ladi – bu ularning uchish qobiliyati uchun muhim ahamiyatga ega. Ammo ilon kabi qushlar deyarli 100% suv hayotini o’tkazadilar va suyaklari zich va qattiq, bo’shliqsiz. Quruqlikda ular faqat uyalash davrida tanlanadi va shuning uchun ular butun umrlarini suvda o’tkazadilar. Ular hatto suv yuzasida uxlaydilar.
• Dunyodagi eng kichik qushlar – asalarichilar. Rasmiy ro’yxatga olingan o’lcham 5,7 santimetrni tashkil qiladi va odatda ular kichikroq bo’ladi. Bunday holda, kattalarning vazni taxminan 2 grammni tashkil qiladi. Bu ajoyib mavjudotlar faqat Kubada yashaydi.
•  Dunyodagi eng baland uchuvchi qush – bu Afrika qushqo’nmasidir, uni “Ryupel” deb ham atashadi. Bu ulkan jonzotlar tasavvur qilib bo’lmaydigan balandlikka ko’tariladi, u erda kislorod niqobi bo’lmagan odam nafas ololmaydi. Bu qushlar ko’rilgan balandlikdagi rasmiy ravishda qayd etilgan 12150 va 11277 metr. Hatto oddiy yovvoyi g’ozlar ham bazan 8000 kilometrdan oshadi va kuzatuvlar shuni ko’rsatadiki, hatto g’ozlar ham Himoloy tog’lari bo’ylab ucha oladi.
•  Dunyodagi eng tezkor qush-soatiga 170 km tezlikda gorizontal parvoz qila oladigan igna dumli tezyurar. Va eng tez sho’ng’iyuvchi qush – lochin, u soatiga 300 km tezlikka etadi va bu uni erdagi eng tez tirik mavjudotga aylantiradi. Ammo gorizontal uchish tezligi nuqtai nazaridan u tezlikdan past.
• Mavsumiy migrasiya paytida ko’plab qushlar katta masofani bosib o’tishadi, lekin Arktikadagi ternilar rekordchilar hisoblanadi. Rasmiy ro’yxatga olingan rekord 22 ming kilometrdan oshadi. Arktik doirada aylantirilgan qush Avstraliyada ushlandi, u erda qishga uchdi.
• Eng uzun uchuvchi qush – qora tez. Bu ajoyib jonzotlar deyarli yil davomida havoda o’tkazishi mumkin, umuman erga cho’kmaydi. Chivinda ular hasharotlarni ushlaydilar, yomg’ir suvidan ichadilar va hatto uxlaydilar. Odatda ular faqat naslchilik davrida tushadi, bu taxminan 2 oy davom etadi.