Пазанда – Pazanda Ҳархела маълумотлар
Кичкина алла эртаги.
Бир бор экан, бир йӯқ экан, бир пайтлар гўдаклар ва болалар ухлай олмайдиган кечаларда уларнинг олдига келиб, уларга алла қўшиқ айтарди. Бу пари ҳар гал йиғлаётган, қўрқиб кетган бола ва гўдакнинг овозини ешица, дарҳол ўша уйга бориб, болаларнинг ёстиғи ёнига ўтириб, уларга бешик қўшиғини айтиб, тинч ухлаб қўярди.
Кунларнинг бирида бу кичкинагина ниннилик париси кечаси бола йиғлаётган овозини излаб айланиб юрганида, бирдан кўчанинг бурчагида ўралган ва ухламоқчи бўлган болакайни кўрди. Бу бола жуда совуқ еди, чунки ҳаво жуда совуқ еди, ва у онаси ва отасининг ҳаётдан ўтганидан йиғлар еди.
Кичкина бешикчи пари бу болани кўриб, жуда хафа бўлиб, унинг ёнида унга нингни куйлай бошлади. Унинг овози шу қадар осойишта ва гўзал едики, у бешик куйлай бошлаганида болаларнинг барча қўрқувлари, дардлари, қайғулари йўқолиб, бир вақтнинг ўзида тинч ухлаб қолишди.
Кўчадаги бу бола нинилик париси куйлар екан, кўзларини секин юма бошлади, ҳушёр бўлган ҳамма нарсани унутди. Бола ухлаб қолди, лекин луллабй пери унга ёрдам беришни хоҳлади, чунки у бу боладан жуда хафа еди.
Гўдак ва болалардан ташқари, йиллар давомида фарзанд кўришни орзу қилган, аммо касаллиги туфайли фарзанд кўра олмаган аёл бор еди. Бу аёл жуда ҳоҳлаган фарзандига ега бўлолмагани учун ҳар кеча соатлаб йиғларди, кичкина нинилик париси еса тун бўйи йиғламасин деб ҳар куни унинг уйига бориб, унга бешик ўқиб берар еди. уйқу.
Бу аёл кўчада учраган боласини севиб, асраб-авайласа бўлади, деб ўйлаган бешикчи пари бу аёлнинг олдига бориб, уни уйғотди ва олдига хат қўйиб, боласи турган кўчанинг манзилини ёзибди. ухлаб қолди.
Буни кўрган аёл бу нима еканлигини тушунолмаса-да, бу манзилга ҳайрон бўлиб, дарров манзилга йўл олди. Борса, кўчанинг бир чеккасида чорасиз ухлаб ётган болакайни кўриб, унга жуда ачиниб, уни ўз фарзандимдек ўзи билан олиб кеца бўлади, деб дарров уйғотди. Бола билан гаплашиб, ҳамма нарсани айтиб берган аёл болани иссиқ уйига олиб кетди.
Бу орада кичкинагина ниннилик париси қилган яхшилигидан жуда хурсанд бўлиб, уларни кузатиб турарди. Ўша кечаси аёл билан бола бир каравотда ёнма-ён ётиб, бир-бирларини қучоқлашганларида, бирдан уйқуга кетган митти пари овози ешитилиб, жуда хурсанд бўлди. Кичкина бешик париси иккаласи учун ҳам энг гўзал бешинчи куйларини куйлаб, ухлатиб қўйди.
Меҳрибон товуқ эртаги.
Бир замонлар, бир замонлар. Бир пайтлар елакда фойдали товуқ бор еди. Бу фойдали товуқ нафақат товуқхонада бирга яшайдиган бошқа товуқларга, балки фермадаги, у яшайдиган улкан фермадаги барча ҳайвонларга ҳам ёрдам беради.
Бир куни бу меҳрибон товуқ товуқхонанинг ичини иссиқ тутиш учун сомонга муҳтож бўлиб, у фермадаги сигирнинг олдига бориб, ундан ёрдам сўрашга қарор қилди. Сигир пичан еганлиги сабабли, у унга жуда оз миқдорда пичан бериши мумкин деб ўйлади. Шу тариқа у уйини сомон билан иситадиган бўларди.
Ёрдамсевар товуқ олдин кўп марта ёрдам берган сигирга боради;
– Сигир ука. Менга сизнинг ёрдамингиз керак. Менинг уйим кечалари жуда совуқ бўлади, шунинг учун полимни сомон билан тўлдириб қўйсам, уни иссиқ ушлаб туришим мумкин. Овқатингиздан озгина сомонни олиб, менга бера оласизми? деди.
Буни эшитган сигир бир сония ҳам ўйлаб ўтирмай, ўзига кўп марта ёрдам берган товуққа: “Озиқимни беролмайман”, деди. У айтганида, фойдали товуқ жуда хафа бўлди. Кейин қўйнинг узун жунидан берсам, уйим иссиқ бўлади, деб ўйлаб қўйнинг олдига борди.
– Қўй ука. Менинг уйим жуда совуқ, кечалари мен совуқ ҳис қиламан. Уйимни иссиқ тутиш учун сизнинг жунингиздан олсам бўладими?
деди. Кўп марта ўйламасдан ёрдам берган товуққа қўй жунини бера олмаслигини айтганида, товуқ яна қаттиқ ранжиди ва уйдан ночор ҳолда чиғаноқ томон йўл олди. Ендигина шийпон томон келаётиб, қаршисида ферманинг ески тошбақасини кўрди. Товуқнинг жуда ғамгин еканлигини тушунган доно тошбақа дарҳол ундан нима учун хафа бўлганини сўради.
Ёрдамчи товуқ еса ҳаммага ёрдам берган бўлса-да, ҳеч ким унга енг кичик нарса учун ҳам ёрдам бермаганини айтди.
-Хавотир олманг товуқ ука. Сиз тўғри иш қиляпсиз. Ёрдамга муҳтож дўстларга ёрдам бериш жуда яхши. Бироқ, ёрдам керак бўлганда сизга ёрдам бермайдиганлар худбин ва дўстона ҳайвонлардир деди.
Шунда тошбақа уйи жойлашган дарахтдан барглар кўп тушаётганини ва бу баргларнинг ҳаммасини ея олмагани учун барча керакли баргларни йиғиб, уйининг ичига солиб қўйишини айтди. Буни ешитиб, ёрдамсевар товуқ жуда хурсанд бўлди ва ўзи каби ёрдамсевар дўстга эга бўлиш қанчалик ёқимли эканлигини тушунди.
Подшоҳ ва туфли эртаги.
Бир замонлар, бир замонлар. Бир пайтлар жуда қашшоқ мамлакатда ўз халқига ёмон муносабатда бўлган золим подшоҳ бўлган екан. Бу подшоҳ ҳаммага қаттиқ буйруқ берар, агар берган амри ўзи хоҳлагандек бажарилмаса, кимгадир қаттиқ жазолар берарди.
Шу сабабдан ҳам халқ ҳам, сарой аҳли ҳам уни умуман ёқтирмасди. Бир куни подшоҳ боғда сайр қилиб юрганида туфлиси шикастланиб қолади ва унга зардўзланган, тўлиқ мос ва қулай туфли тикиб беришни буюради.
Ёмғир томчилари эртаги.
Бир вақтлар, бир элакда булут ичида яшайдиган ёқимли ёмғир томчилари бор эди. Бу ёмғир томчилари булут кўтара олмаганида йерга тушади, шунинг учун улар кўлларни, дарёларни, ўтларни, дарахтларни, одамларнинг сувга муҳтож жойларини ва ер юзидаги сувга муҳтож барча жонзотларни суғориш орқали ҳаммага ёрдам беришади ва улар қайтиб келишади.
Бироқ, бу ёмғир томчилари орасида жуда дангаса бўлган томчилар ҳам бўлган ва бу томчилар ерга тушмаганлиги сабабли, ўз вазифасини бажарган ёмғир томчилари кўпинча тўлиқ бўлмаган ва барча тирик мавжудотларга ёрдам бериш учун етарли бўлмаган. Ёмғир бўлиб ерга тушган барча томчилар, бошқа дўстлар ҳам шундай қилишлари керак, акс ҳолда ер юзидаги одамлар, ҳайвонлар ва ўсимликлар жуда оғир аҳволга тушиб қолишлари, уларнинг барчаси мунтазам равишда ерга тушишлари кераклигини айтишди. уларга ёрдам бериш учун.
Aммо бошқа дангаса ёмғир томчилари айтилганларни хурсандчилик билан еътиборсиз қолдиришди. Бир куни ёмғир томчиларини жуда кўп тўплагани учун қийналган булут ёмғир томчиларини чақирди;
-Дўстлар. Мен сени бошқа кўтаролмайман. Ҳаммангизни ёмғирдек туширишим керак. Шундай қилиб, биз ер юзидаги одамларга, ҳайвонларга ва ўсимликларга ёрдам берамиз. Кўпчилигингиз ёмғир ёғмаганингиз учун қурғоқчилик кундан-кун кучайиб бормоқда, деди.
Гарчи дангаса ёмғир томчилари буни умуман хоҳламасалар ҳам, улар ёмғир бўлиб ерга тушишлари керак еди. Улар йерга қўнганларида, теварак-атрофдаги ўтлар, дарахтлар, кўллар қуриб қолганини, одамлар ҳам, ҳайвонлар ҳам ташналикдан сув топишда, ўзини боқиш учун ўсимлик топишда ёки етиштиришда қийналаётганини кўрдилар.
Ёмғир ёғмаганидан ўтган ҳар бир жонзот азоб чекарди. Ҳамма дангаса ёмғир томчилари, аслида қанчалик нотўғри бўлганликларини англаб, ўзларининг роҳати ва фаровонлиги ҳақида ўйлаб, бошқаларга зўравонлик келтириб, енди дангаса бўлмасликка қарор қилишди.
Ўша куни барча томчилар йерга тушганлиги сабабли, гўзал ёмғир ёғди ва йердаги барча тирик мавжудотлар жуда хурсанд бўлди. Бу бахтни кўрган дангаса ёмғир томчилари қилган ишидан пушаймон бўлди, лекин буғланиб, булутларига қайтгач, тезроқ йерга тушиб, тирик мавжудотларга ёрдам беришга интила бошлади.
Ҳар куни йерга тушган ёмғир томчилари туфайли қурғоқчилик муаммоси қисқа вақт ичида барҳам топди ва барчани жуда хурсанд қилди. Шундай қилиб, ёмғир ҳақидаги ертак тугади.
Дангаса товуқ ҳикояси.
Бир пайтлар катта фермада ўзларига тегишли катта панада товуқлар яшар еди. Бу товуқлардан бири, бошқа товуқлардан фарқли ўлароқ, кун бўйи панада ўтирарди. Бошқа товуқлар фермани айланиб, овқатланадилар, кейин ўз вазифаларини бажариб, егалари овқатланишлари учун тухум қўйишади, бизнинг дангаса товуқ еса на тухум қўяди ва на ўзига овқат топади.
Товуқхонадаги барча товуқлар тухум қўйиши кераклигини, агар у қўймаса, эгалари уни сотиши мумкинлигини айтишди. Бироқ, дангаса товуқ сотилишидан қўрқса-да, дангасалигидан ҳеч нарса қилишни хоҳламай, дўстларига ёрдам бермай, ҳовлида ўтиришда давом етди.
Бир куни товуқлар ўз фарзандларини туғиш учун тухум қўя бошладилар. Улар ўзлари қўйган бу тухумларда инкубация қилишлари ва ўзларининг иссиқлиги билан тухум ичида болаларини ўстиришлари ва кейин бу тухумни жўжа сифатида синдиришлари учун бир неча кун ўтиришлари керак еди.
Шундай қилиб, улар фермада хоҳлаганча сайр қила олмадилар ва худди дангаса товуқлар каби панада ўтира бошладилар. Бир куни улардан бири жуда яхши фикрга келди. Дангаса товуқ кун бўйи товуқда ётадиган бўлгани учун, товуқлар ўз боласини инкубация қилишлари мумкин, шунда у товуқларга тинч ўтириб ёрдам бериши мумкин, деб ўйлади ва буни дарҳол бошқа товуқларга айтди.
Уларнинг барчаси бу фикрни жуда ёқтирдилар ва дарҳол дангаса товуққа боришди. Улардан бири;
– Товуқ ука. Сиз кун бўйи шу кулбада ётасиз ва ҳеч қачон чиқмайсиз. Биз кўчага чиқа олмаймиз, овқат йиға олмаймиз, чунки биз чақалоқлар тухумида ётишимиз керак. Сиз ҳар куни биримизнинг тухумимизга ўтирасизми? Бундан ташқари, сиз бошқа ҳеч нарса қилмайсиз, фақат тухумга ўтирасиз. Бунинг евазига сизларга ташқарида йиғилган озиқ-овқатнинг бир қисмини олиб келамиз.
деди. Буни ешитган дангаса товуқ барибир ҳеч нарса қилмаслигига рози бўлди. Ҳар куни улардан бири товуқ тухумига ўтира бошлади. Кунлар шу тарзда ўтиб борар екан, тухумдан жўжалар бирин-кетин чиқа бошлади. Оналари дангаса товуқ уларга ёрдам берганини айтгани учун паррандахонадаги барча жўжалар дангаса товуқнинг олдига келиб, раҳмат айтишди.
Бу воқеалардан сўнг дангаса товуқ кун бўйи ўтирса ҳам бир мақсад йўлида ишлаганидан ва шу тариқа барча жўжаларнинг меҳрини қозонганидан жуда хурсанд бўлди. Ўзини жуда бахтли ҳис қиладиган ва ҳеч қачон зерикмайдиган, яна дангаса бўлмаслиги учун дангаса товуқ.
Ёлғончи малика эртаги.
Бир пайтлар туялар жонивор, бургалар сартарош бўлганида, жуда бой мамлакатнинг гўзал, аммо ёлғончи маликаси бор экан. Бу ёлғончи малика саройдаги ҳаммага, ҳатто ота-онасига ҳам доим ёлғон гапиради, лекин унинг гапи ёлғон еканлигини ҳеч ким тушунмайди, ҳамма унга ишонади.
Саройда ўзи истамаган одам ҳақида ҳар хил ёлғон тўқиб, уни дарров саройдан жўнатар, ҳар бир киши ҳушидан кетиш ва йиқилиш найрангларини қилиб бутун саройни бошига йиғарди. унга эътибор берарди.
Бир куни сарой дарвозаси олдида турган соқчиларга тунда саройдан чиқаман деб, боғга тушаман, деб ёлғон гапирган бу малика ва яқин атрофдаги кўл томон юриб, чиқиб кетди. ҳеч ким кўрмасдан сарой.
Кўлга кетаётиб, саройдан мажбуран чиқиб кетган, ўрмоннинг бир бурчагида ухлаб ётган, аслида еса бегуноҳ йигит хизматкор бирдан қаршисида ётган маликани кўриб қолди. Маликанинг айби йўқ бўлса-да, йерга бир томчи сув тўкиб юборганидан қаттиқ жаҳли чиққан, ёлғон гапириб подшоҳни ҳайдаб юборишига сабабчи бўлган бу йигит. ва унинг туфайли ўрмонларда ёлғиз қолган, ёлғон малика унга сабоқ бериш учун ёлғон гапиришга қарор қилди.
Ёлғон маликанинг олдига келиб, унинг оёғига йиқилган ёш канизак;
-Менинг маликам. Aгар мени саройингизга олиб кецангиз, мен сизни бир муддат чўрилик қилган бу юртнинг енг яхши фолбини билан таништириб, келажагингиздан хабар бераман.
деди. Буни ешитган малика жуда қизиқиб, илгари кўп мақтаган, аммо подшоҳ рухсат бермагани учун учраша олмаган бу фолбин билан учрашиш мақсадида бу таклифни қабул қилади. Буни ешитган йигит ертаси куни соат 12 да кўл бўйида кутишини ва фолбин унинг олдига келиб ҳаммасини айтиб беришини айтди ва жўнаб кетди.
Ертаси куни ёлғон малика кечаси саройдаги одамларга ёлғон гапириб, саройдан қочиб кетади ва кўл бўйида фолбинни кута бошлайди. Лекин, аслида, хизматкор аёл фолбинни ҳам танимасди. У чўнтагидаги сўнгги пули билан бозордан сотиб олган қора плашини, таёққа ўхшаган таёқчасини кўтариб, малика олдига келди.
Малика фолбинни кўргач, дарҳол ундан ўзи ҳақида билганларини айтиб беришни сўради. Ёлғончи маликадан қасос олмоқчи бўлган ва ёлғончи учун уни жазоламоқчи бўлган фолбин сифатида кийинган ёш хизматкор;
-Шаҳзода… менинг маликам. Aфсуски, келажакда сизни жуда ёмон ҳаёт кутмоқда. Кўряпманки, сиз ёлғончисиз ва сиз ёлғон гапирганингиз учун тез орада ўлимга дучор бўласиз. Ёлғонни тўхтатмасанг, афсусдаман, ҳаётингдан айрилиб кетасан.
деди. Буни ешитган малика ўлишни истамагани учун ешитган гапларидан қўрқиб кетди ва бошқа ёлғон гапирмасликка қарор қилди. Шу тариқа хизматкор ҳам ўз ишини тиклаб олди ва малика бошқа ҳеч кимга ёлғон гапирмади.
Бир кўз эртаги.
Бир бор экан бир йӯқ экан. Бир пайтлар ўрмонда яшаган бир кўзли дев бўлиб, унинг йўлига келган ҳар қандай одамга ҳужум қилади. Бу бир кўзли девдан ҳамма қўрқади, ҳатто қўшинлар ҳам бу дев билан бардош бера олмасди ва у ҳеч бир одамни санчимасди, бу йерда ҳеч бир ҳайвон яшашига йўл қўймасди.
Бир кун қурғоқчилик туфайли ўзлари яшаган ўрмондан кўчиб ўтишга мажбур бўлган барча ҳайвонлар ўзлари учун янги ўрмон қидирдилар.
Ҳамма жониворлар ўрмондан ўзларига жой танлаш учун тарқалиб кетишаётганда, ўша пайтда тушда ухлаб ётган Бир Кўз оёқ товушини ешитиб, бирдан каравотидан ирғиб турди ва товуш келган жой томон юра бошлади. дан, катта ғазаб ва қичқириқ билан унинг баҳайбат оёқларини муҳрлаб.
Бу даҳшатли овозни ешитган ўрмондаги барча ҳайвонлар бир жойга тўпланишди. Бир Кўз олдида юзлаб ҳайвонларни кўрганида;
Бирорта ҳам ҳайвон киролмайдиган бу ўрмонга қандай журъат етасиз. Бу ўрмонда мендан бошқа ҳеч ким яшай олмайди. Енди кетинг бу йердан!
деди. Буни ешитиб, барча ҳайвонлар унинг улкан ўрмонда ёлғиз яшашини жуда худбинлик деб ўйлашди. Бир Кўзнинг бу сўзларига ўрмон шоҳи шер келди;
– Гигант ука. Ўрмонимиз қуриб қолди, яшаш учун жойимиз йўқ. Сиз яшаётган ҳудудни безовта қилмасдан, биз сиз билан бу ўрмонда яшашимиз мумкин. Биз жуда қийин аҳволдамиз. Aгар сиз ўрмонингизни биз билан баҳам кўрсангиз, ёлғиз қолмайсиз, биз билан дўст бўласиз.
деди. Буни эшитиб, Бир Кўз;
Мен бу таклифни бир шарт билан қабул қиламан. Aгар мени мағлуб ета олсангиз, мен сизни ва барча ўрмон одамларини бу ўрмонда яшашга рухсат бераман. Лекин ҳеч ким мени мағлуб эта олмаган.
деди. Подшоҳ шер еса, ўз халқининг мана шу ўрмонда яшашдан бошқа иложи йўқлигини билгани учун девга қарши кураша олмаслигини билса ҳам, бу таклифни қабул қилди. Бу орада маймун шер подшоҳнинг олдига боришни талаб қилиб, у учун жанг қилиш мумкинлигини ва уни мағлуб етиш режаси борлигини айтди. Кейин маймун ва Бир Кўз уриша бошлади.
Бироқ, ўша дарахтдан бу дарахтга сакраб, маймун Бир Кўзнинг бошини айлантирди. Дев қайси дарахтга мушт туширса, маймун Бир Кўз атрофида айланиб, бошқа дарахтга сакраб тушди. Охирги ишини тугатиш учун бошига сакраб, қўли билан кўзини юмган маймун, Бир Кўз ҳеч нарсани кўра олмай қолганда таслим бўлиб, курашда ғалаба қозонган, ўзи ишонган ва нафратланган маймундан йенгилганида еса, ўзини тутган. Унинг ваъдаси ва ўрмонини ҳайвонлар билан баҳам кўрди ва кейин уларнинг ҳаммаси билан дўстлашди.
Ялқов айиқ ва ари ҳикояси
Бир пайтлар бир меҳнаткаш ари ва аксинча, бир дангаса айиқ бор экан, улар бир-бирини жуда яхши кўрадиган икки дўст эди. Бу икки дўст кун давомида қўлларига келган ҳар фурсатда суҳбатлашишди ва бирга қувноқ вақт ўтказишди.
У аллақачон ойнинг бутун кунида мавжуд. Чунки у жуда дангаса бўлиб, кун бўйи тушгача дарахт тагида ухлаб, тушдан кейин еса оч қорнини тўйдириш учун овқат йиғиб йейди, кейин уйига бориб кун бўйи ўтирарди. Aсалари еса кун бўйи тўхтовсиз ишлайди, асал қилиш учун гулдан гулга саёҳат қилади. У нафақат қорнини тўйдирган, балки қиш ойларида ўзига керакли озиқ-овқатларни ҳам сақлаган.
Шундай қилиб, қиш келиб, қор ёғса, овқат топа олмай, бор кучини ишга солиб, топган ҳар бир гулидан гулчаларни териб, кўп асал тайёрларди. Бироқ, бу ари севган айиғи кун бўйи ухлаб, уйда ўтирганидан жуда хафа бўлиб, қишда ейишга ҳеч нарса тополмаслигини ўйларди.
Бир куни асалари яна кун бўйи ишлади, овқат йиғди ва севимли дўсти билан бироз суҳбатлашиш учун айиқнинг уйига борди. Aйиқ одатдагидек уйда ўтирарди. Бир оз суҳбатдан сўнг, ари дўсти учун ва бошқа бунга чидай олмади;
-Aзиз дўстим. Кун бўйи шунақа ухлаб ўтираверсангиз, қиш келганда йеганга ҳеч нарса тополмайсиз. Қиш учун озиқ-овқат топишингиз ва сақлашингиз мумкин.
деди. Aгар айиқ буни ешица;
-Нима керак? Мен ҳар куни ошқозонимни тўлдираман. Мен кун бўйи овқат йиғиш билан шуғуллана олмайман ва жуда чарчайман. Қишда мен қандайдир овқат топаман.
деди. Aйиқ бу ҳолатдан жуда хафа бўлиб, уни айиққа айтган гапига ишонтира олмади. Дангаса ари умуман ишлаш ниятида емас. Кунлар мана шундай ўтаётганда қиш ҳам кириб келди. Меҳнаткаш ари ёз бўйи тайёрлаган асал евазига уйда бемалол яшаётган бўлса, дангаса айиқ оч қолганда, ташқарида қанча сарсон бўлмасин, йегулик ҳеч нарса тополмасди.
Бир-икки кундан кейин айиқнинг қорни жуда оч қолди ва унинг дўсти аридан ёрдам сўради. Қилган иши нотўғри еканини, унинг гапига қулоқ солмагани ва қишга тайёргарлик кўрмагани учун оч қолганини айтди. У жуда совуқ еди, чунки у ҳатто уйига қарамайди.
Қанчалик жаҳли чиқмасин, дўстини ранжита олмаган ари, хатосини тушуниб, бу ҳолатни барча дўстларига айтиб берганидан хурсанд еди. Дўстлари ўзлари сақлаган асалнинг бир қисмини йиғиб, айиққа беришди ва айиқ ўша қишдан омон қолди. У ҳеч қачон дангаса бўлмади, доимо ишлади ва қишда ҳеч қачон оч қолмади.
Тош шўрва эртаги.
Бир замонлар жуда, жуда бой, очкўз одам бўлган. Бу очкўз одам ўз бойлиги ва бойлигини кўз-кўз қилишни яхши кўрар, атрофида яшаётган камбағалларни доим масхара қилар еди. Бу очкўз одамнинг енг катта завқи куннинг исталган вақтида, имкони бўлганда катта иштаҳа билан овқатланиш еди.
Дарҳақиқат, бу очкўз яхши таомлар билан безаб қўйган дастурхонини эшиги олдига қўйиб, камбағаллар етиб бўлмайдиган тўкин-сочин ва мазали таомларни еб, нафратланарди. Бир куни очкўз ўз эшиги олдида мазали таом еяётганда, кўчада ўйнаётган болаларни кўриб қолади ва уни кузатиб турган болага қарамай, овқатланишда давом этади.
Эҳтиёткорлик билан кузатиб турган болани чақиради ва боладан: “Булар жуда мазали ва гўштли шўрвани татиб кўрмоқчимисиз?” Буни эшитган бола хурсанд бўлиб сакрайди: “Aлбатта, хоҳлайман.” У айтади ва пластинка томон юради. Унинг ҳаракатини кўрган очкўз бирдан ликопчани орқага тортади ва баланд овозда кула бошлайди: “Ҳаҳаҳаҳа! Сиз билан шундай мазали ошни баҳам кўраман деб ўйлаганмидингиз?
Бола хафа бўлади ва йиғлаб қочиб кетади. Бу воқеалар содир бўлаётганда, болани кузатиб турган пари художўй, боланинг хафа бўлганини тушунади ва болага ёрдам беришни хоҳлайди. Пери художўй онаси боланинг йиғлашини тўхтатгандан сўнг, у очкўзликка дарс бериш керак деб ўйлайди ва дарҳол ишга киришади. Пери художўй биргина сеҳрли тегиниш билан очкўзнинг бутун бойлигини қадрсизлантиради.
Оқсоқолнинг гўштли шўрваси тош шўрвага айланади, ичган суви лойқа сувга айланади, йеган мазали нонлари еса хасталик қилади. Шундан сўнг, пари художўй болага жуда кўп ҳоҳлаган гўштли шўрва беради ва бола жуда хурсанд бўлади.
Шу пайт олдидаги гўштли шўрва тош шўрвага айланганидан ҳайрон бўлган очкўз ўзиникидан анча кўп гўшт ичаётган болага қарайди. Уни кузатиб турганини англаган бола очкўзнинг аҳволига ачиниб, унинг олдига бориб, ошини баҳам кўрмоқчи бўлади.
Оқсоқол болага қилган ёмонлигини тушуниб, қилган ишидан уялади ва кечирим сўрайди. Буни кўрган пари худоси ўз бойлигини очкўздан қайтаради ва тош шўрва яна гўштли шўрвага айланади. Шундан сўнг, очкўз одам бор нарсасини одамлар билан баҳам кўришни ўрганди.
Тулки ва сичқонча эртаги.
Бир пайтлар катта ўрмонда бир тулки ўзининг ақл-заковати билан мақтаниб, қўлидан келган барча ҳайвонларни масхара қилиб, уларни масхара қилиб, алдаб юрган екан. Бу тулки ҳатто у билан дўстлашишни хоҳлайдиган ҳайвонларни масхара қилади, шунинг учун у доимо ёлғиз кезиб юради.
Унинг хатти-ҳаракатидан қаттиқ безовта бўлган ва тулкига сабоқ бермоқчи бўлган барча жониворлар бир кун келиб бу тулкига қандай сабоқ берамиз, деб ўйлай бошлашди. Уларнинг ичида сичқон тулкини алдаб катта сабоқ бериши мумкинлигини айтди. Буни ешитган бошқа ҳайвонлар уни ёлғиз ўзи қила олмайди, деб ўйлашди, лекин улар сичқончанинг фикрини қабул қилишди, чунки уларда бошқа чора йўқ эди.
Эртаси куни сичқон тулкининг уйининг олдига бориб, унга тулки умуман ақлли эмаслигини ва ҳайвонларни масхара қилиш ва уларни алдаш қанчалик ёмон эканлигини кўрсатиб беради. Тулки уйидан чиқиб кетаётиб, бугун қайси жониворни масхара қилишни ўйлаб юрган екан, бирдан қаршисида қўллари билан сичқончани кўриб қолди. Сичқонча;
Жаноб. Ешитишимга кўра, сиз бу ўрмондаги енг ақлли ҳайвонсиз. Мен сизнинг ёнингизда хоҳлаган нарсани қилишни ва сизга ёрдам беришни хоҳлайман.
Буларни ешитган тулки бирдан ўзини тутиб қолди ва: “Ҳа, мен бу ўрмондаги енг ақлли ҳайвонман. Менга ўхшаган жониворнинг барибир ёрдамчиси бўлса керак.” У сичқончага ўзи билан ёрдам беришга рухсат берди. Aммо сичқон унинг учун нима режалаштиришганини билмас еди.
Тулки ўрмонда сайр қилиб, бошқа ҳайвонларни масхара қилаётганда, сичқон бирдан унга ўгирилди;
– Сиз жуда ақллисиз, лекин бу ўрмондаги барча ҳайвонлар сизни қўрқоқ деб ўйлайди. Менимча, сиз бутун ўрмонга қанчалик жасур еканлигингизни исботлаб, уларни масхара қилишингиз керак. Ўтган куни тошбақа ва қуённинг гаплашаётганини ешитдим. Ўрмонда сал нарироқда қудуқ ва олтинга тўла сандиқ бор еди. Aммо ҳеч ким бунчалик пастга тушишга журъат ета олмади. Бу қудуққа тушиб, сиз ўша олтинга ега бўлишингиз ва жасоратингизни ҳаммага кўрсатишингиз мумкин.
деди. Буни ешитган тулки ўзининг мардлигини исботлаб, бошқа барча ҳайвонларни масхара қилиш учун ҳам, ўша олтинга ега бўлиш учун ҳам ўша қудуққа тушишга қарор қилди. Ертаси куни сичқон ҳамма одамларни қудуқ ёнига тўплади ва тулки ақли ва ақлини ишга солмай, ўйламай қудуққа отилибди.
Бироқ, қудуқ жуда чуқур еди ва олтин йўқ еди. Ёрдам сўраб қичқираётган тулкининг ночор фарёдини ешитган барча ҳайвонлар уни кулиб, масхара қила бошлашди. Шу пайт тулки масхара қилиш нақадар ёмонлигини тушуниб, барча ҳайвонлардан кечирим сўради. Унинг сабоқ олганини кўрган ҳайвонлар саватни қудуққа силкитиб, уни қутқариб қолишди ва тулки бошқа ҳеч кимни масхара қилмади.
Сеҳрли боғ эртаги.
Олисларда ҳеч ким билмаган юрт бор эди. Бу мамлакат ранг-баранг гуллар билан безатилган жуда хушбўй ва чиройли кўринишга эга мамлакат эди. Бу юртга келган ҳар бир киши ўзига мафтун бўлади ва бу ерда яшашни чуқур орзу қилади. Меҳмон ҳеч қачон қайтиб келмайди ва у ҳозир бу ерда яшашни хоҳлайди.
Бир куни шаҳарда яшовчи бир йигит шу юртга тушиб қолди. Савдогар йигит юртма-юрт юриб, молини сотар, сўнг ўз юртига қайтади. Бироқ, у борган мамлакатларда енди ҳеч кимга сота олмагани учун янги жойларни қидира бошлаган йигит ниҳоят сеҳрли боғ мамлакатини кўрди.
Нега сеҳрли боғ деб аталишини билмаган бу юртда ҳамманинг дўстона, жилмайиб турганидан ҳайратда қолди. Ниҳоят, у мамлакат шоҳи ва маликасини кўришга қарор қилди. Aтрофдагилардан сарой қайердалигини сўраган ёш савдогар ниҳоят саройни топа олди.
Сарой боғига кириши билан уни ранг-баранг гуллар билан безатилган жуда ёқимли ҳидли боғ кутиб олди. Боғнинг ўртасидан сўқмоққа кирган ёш савдогар ниҳоят саройга киришнинг йўлини топди.
Йўлда ҳеч ким уни тўхтатмагани унинг учун жуда ажабланарли еди. Йўлда кўрган соқчилар кулиб, хуш келибсиз, дейишарди. Ҳеч ким унинг қайерга кетаётганини ҳам сўрамади. Ниҳоят подшоҳнинг хонасини топган йигит хонага кирди.
Подшоҳ ўз тахтида ўтирар екан, қўлидаги гулларни севиш билан банд еди. Ёш савдогар подшоҳнинг олдига келиб, таъзим қилди. Бу орада хонага кимдир кирганини ендигина англаган подшоҳ қўлидаги гулни бир четга суриб, юзига меҳрли табассум қўйди.
— Мана, йигит, нима истайсан? Сўраган подшоҳдан ҳайрон бўлган савдогар мамлакатга нима учун келганини дудуқлади. Сўнг саросимага тушиб, подшоҳдан сўради: “Нега мамлакатда ҳамма бахтли? Нима учун мамлакат сеҳрли боғ деб аталади? — деб сўради.
Подшоҳ гапирмоқчи бўлганида суҳбатни ешитган малика тезда хонага кирди. Ёш қиз отаси олдида бош егиб, отасидан рухсат сўраб, савдогарга саройни кўрсатиб, ўзини қизиқтирган барча саволларга жавоб беришини айтди. Отаси рози бўлгач, қиз савдогарнинг қўлидан ушлаб, мамлакатда биринчи марта кўрган савдогарнинг ғазабланган чеҳрасини кийиб, ташқарига олиб чиқди.
“Нима қилмоқчисиз? Сиз берган бу саволлар жуда хавфлидир”. Ёш савдогар малика нега бу гал бунчалик жаҳли чиқди, деб ҳайрон бўлди. “Ҳамма жуда хурсанд бўлса, нега ғазабланасиз? — деб сўради.
Малика ёш савдогарга ҳамма нарсани айтиб беришга қарор қилди. “Кўп йиллар олдин шоҳ отам жуда бахциз еди. Унинг бахцизлиги бутун салтанатни қамраб олди. Ҳар куни нима қилишни билмай ўйлаётганимда, бир куни кечаси менга жуда яхши пери ташриф буюрди. Сиз сарой боғини кўрдингиз. Сарой боғида афсунгарлик қилган пари бу боғда ўсган гулларни ҳидлаган ҳар бир кишини доим хурсанд қилган. Вақт ўтиши билан биз бу гулларни мамлакатдаги барчага тарқатдик, бутун мамлакат бахтли бўлишига ёрдам бердик. Шунинг учун юртимиз сеҳрли боғ деб аталади. Лекин буни ҳеч ким билмайди. Шунинг учун ҳамманинг кўз ўнгида отамга берган ўша саволларни бошқа берма”.
Гарчи содир бўлганларнинг барчаси ёш савдогар учун жуда қизиқ бўлса-да, у маликанинг бу сирини сақлашга ваъда берди. Малика еса савдогарга қўлидаги барча маҳсулотларни сотиб олиб, ёрдам берди. Ўша кундан кейин ёш савдогар бу юртга жойлашишга қарор қилди ва малика ва иккаласи жуда яқин дўст бўлиб қолишди.
Паркдаги гуллар ҳақидаги эртак.
Бир пайтлар бир бола ўзи шогирди бўлган устозига совға олмоқчи бўлибди. Мактабда ўқиб юрган пайтларида нима сотиб олмоқчилиги ҳақида ўйларди, лекин ҳеч нарса топа олмади. Бу қатъияцизликдан қайғу билан болалар уйига йўл олди.
У йўлда дуч келган таниш ҳидга қоқилиб қолди. Бола ҳайрон бўлиб, бу таниш ҳид устозининг сочининг ҳидига ўхшаб қолганини англади ва ҳидга ергашди. Бироз юргандан сўнг, бу хушбўй боғ ўртасида тизилган гуллардан келаётганини сезди ва “Бу боғнинг гуллари қандай гўзал. Ёки устозим сочларини мана шу гуллардан тайёрланган шампунлар билан ювади-ю, сочларидан шундай ҳид келадими?!” деб ўйлади у.
Шу ўйлардан сўнг, ўша пайтда қанча гул тўплаган бўлса, шунча гулни узиб, териб олди. Ниҳоят, йўлда ўзи кутмаган тарзда совғани топган бола ҳаяжон билан уйига йетиб келди ва ертаси куни бунинг бўлишини кутди. Бола ерталаб уйғониб, нонушта қилиб, қўлида гул билан мактабга шошилди. Ўғил ўқитувчисига биринчи марта совға қилганидан жуда хурсанд бўлди. Синфга киргандан сўнг ҳаяжонланиб: “Устоз, домла! Худди сочингга ўхшаган ҳидли гул топдим. Мен сизга шуни келтирдим; Бу гулнинг ҳидини кўпроқ ҳис қилишинг учун шампунингга солиб қўй!”
Ўқитувчи боланинг қўлидаги гулга ҳайрон бўлиб қаради ва гулни олиб, ҳидлади. Кейин домла унга раҳмат айтди, лекин гулларни узмаслик кераклигини айтди. Бу реакциядан кейин бола нотўғри иш қилганини ва хафа бўлганини тушунди. Шогирдининг хафа бўлганини кўрган домла: “Эҳтимол, яна такрорламаслик шарти билан ўрнимизни тўлдиришимиз мумкин”, деди.
Ўғил унинг хатосини қайтариш мумкинлигидан ҳаяжонланди. Кейин ўқитувчи шогирдидан пластик шиша сўради, бола шишани олиб келди ва ўқитувчи мана бу шишани олиб сув билан тўлдирди. Гулни сув тўлдирилган шишага солиб, гулнинг яна униб чиқишини кутди. Орадан бир неча кун ўтиб гул ўсиб, яна жонланганда, домла шогирди билан бирга ўша боғга бориб, ниҳол гулини боғдаги гуллар ёнига екибди.
Орадан бироз вақт ўтгач, ўқитувчи бутун синфни боғга олиб кетди. Бироз юргандан сўнг, гул еккан ўқувчини чақириб, гулларни кўрсатди: “Мана, кўрдингми? Ўз жойида ва дўстларингиз билан қанчалик гўзал кўринади. Гуллар ҳам тирик мавжудот, узиб олсак, бошқа гуллардан ажралгани учун оғрийди, ғамгин бўлади, қурийди”. Устозининг нутқидан таъсирланган бола яна бирорта гулга зарар йетказмади.
Кичкина камалак эртаги
Осмон қаърида кичкина камалак яшар ‘ди. Бу камалак доимо ёмғир ёғишини хоҳлайди, шунинг учун у дунёни кўришни кутади. Бироқ, узоқ вақт ёз бўлгани учун ёмғир ёғмаган ва камалак дунёни кўрмаган.
Бу ҳолатдан жуда хафа бўлган кичкина камалак бир куни булутлар билан гаплашишга қарор қилди. У булутлар олдига бориб, ёмғир ёғдиришни сўради. Бироқ, булутлар камалакнинг бу илтимосини қабул қилмади, чунки ҳозир мавсум емас. Кичкина камалак қайғу билан уйга қайтди.
Бу орада онаси кичкина камалак нега хафа бўлганига ҳайрон бўлиб, ундан сўради. Камалак онасига ҳозир дунёни кўрмоқчи эканлигини, аммо булутлар ёмғир ёғдиришга рози бўлмаслигини айтди. Онаси булутлар тўғри ‘канини билса-да, кичкина камалаккэ раҳми келди.
Кичкина камалак эртаси куни хаёлига келган ёрқин фикрни ҳаётга татбиқ етди. У булутлар олдига бориб, булутларни алдаб, улар дунёни кўра олмайдилар, лекин ҳозир дунёда қиш, шунинг учун ёмғир ёғдириш керак, деб айтди.
Булутлар кичкина камалак айтганига ишониб ёмғир ёға бошлади. Бироз вақт ўтгач, дунёда камалак пайдо бўлди. Бироқ, одамларнинг жуда қайғули еканини кўриб, камалак ёмғирига қарамай, нега бунчалик ғамгинликларини тушунолмади. Бироздан кейин осмон шоҳи кичкина камалакни ёнига чақирди.
– Сиз ёлғон гапириб, булутларни алдадингиз, камалак, ва ёзда ёмғир ёғдирди. Aммо одамлар бу кутилмаган ёмғир туфайли жуда оғир аҳволга тушиб қолишди. Қилган ишинг учун жазо бор”, деди у. Кичкина камалак ешитганидан жуда хафа бўлса ҳам, у қилганига пушаймон бўлди, лекин афсуски, бошқа ҳеч нарса қила олмади.
Осмон шоҳи жажжи камалакка жазо сифатида бутун қиш ер юзида ёмғир ёғганидан кейин ташқарига чиқолмаслигини айтди. Жазосини эшитиб, жажжи камалак баттар хафа бўлган бўлса-да, қилмиши ўзи истамаган салбий ҳолатларни келтириб чиқаришини билди ва ҳеч қандай эътирозсиз уйига кетди. Қиш бўйи дунёни кўра олмаган жажжи камалак енди ҳеч кимга ёлғон гапирмаслиги кераклигини тушунди ва жазо муддати тугагунча уйда яхши ўтирди.
