Korrupsiyaga qarshi kurashish to’g’risida

Yangi O’zbekistonda korrupsiyaga qarshi kurash davlat siyosatining eng ustuvor yo’nalishiga aylandi. Buni keyingi yillarda sohaga oid qabul qilingan konseptual ahamiyatli huquqiy hujjatlar, korrupsiyaning oldini olishga qaratilgan mamuriy islohotlar misolida ham ko’rish mumkin. Xususan, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tashabbusi bilan qabul qilingan 2017-2021-yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasi korrupsiyaga qarshi kurashish samaradorligini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. O’zbekistonda yangi islohotlar hujjati.

Mamlakatimiz taraqqiyotining eng muhim yo’nalishlarini belgilab beruvchi Harakatlar strategiyasida qonun ustuvorligini taminlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilishning ustuvor yo’nalishida tashkiliy-huquqiy tizimni takomillashtirish eng muhim vazifalardan biri sifatida belgilangan. korrupsiyaga qarshi kurashish mexanizmlari va korrupsiyaga qarshi kurash choralari samaradorligini oshirish.

Avvalo, korrupsiyaga qarshi kurash sifat va miqdor jihatdan yangi bosqichga ko’tarilayotgani O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning siyosiy irodasi mahsulidir. Xususan, davlatimiz rahbarining jamiyatga “halollik emlashi”ni singdirish zarurligi haqidagi fikri bu boradagi ishlarning tamal toshi hisoblanadi. Prezidentimiz 2020-yil 24-yanvardagi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga Murojaatnomasida takidlaganidek, “Korrupsiya o’zining turli ko’rinishlarida mamlakat taraqqiyotiga to’sqinlik qilmoqda. Bu illatga barham bermasak, chinakam qulay ishbilarmonlik va sarmoyaviy muhitni yarata olmaymiz, jamiyatimizning birorta ham sohasi rivojlanmaydi”.

Ikkinchidan, bu boradagi meyoriy-huquqiy bazani tizimli ravishda takomillashtirish chora-tadbirlari amalga oshirilmoqda. Bunga dalil sifatida korrupsiyaga qarshi kurashish to’g’risidagi qonunning kuchga kirishi, turli qonunosti hujjatlarining qabul qilinishini keltirish mumkin. Xususan, O’zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2017-yil 3-yanvar kuni “Korrupsiyaga qarshi kurashish to’g’risida”gi qonunni imzoladi. Ushbu qonunning maqsadi korrupsiyaga qarshi kurashish sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat bo’lib, unda “korrupsiya”, “korrupsiyaga oid huquqbuzarlik”, “manfaatlar to’qnashuvi” kabi asosiy tushunchalarni tushuntirish bilan bir qatorda korrupsiyaga qarshi kurashishning asosiy tamoyillari ham bayon etilgan. . Shuningdek, qonun korrupsiyaga qarshi kurashish bo’yicha davlat siyosatining asosiy yo’nalishlarini, vakolatli organlar tizimi, fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlari, fuqarolik jamiyati institutlari, ommaviy axborot vositalari va fuqarolarning bu boradagi ishtirokini, korrupsiyaning oldini olishga doir chora-tadbirlarni, korrupsiyaning oldini olishga doir chora-tadbirlarni belgilab beradi. jazoning muqarrarligi va bu yo’nalishda xalqaro hamkorlikni taminlash.

Uchinchidan, chora-tadbirlarni samarali amalga oshirish uchun maxsus davlat organi tashkil etildi, bu boradagi davlat siyosatining institusional asoslari takomillashtirildi. Xususan, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini takomillashtirishga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi farmoni qabul qilindi. Farmonga muvofiq, korrupsiyaning oldini olish va unga qarshi kurashish sohasida davlat siyosatini, shuningdek, korrupsiyaga oid huquqbuzarliklar sodir etilishining tizimli sabablari va shartlarini bartaraf etishga hamda korrupsiyaga qarshi kurashish samaradorligini oshirishga qaratilgan davlat va boshqa dasturlarni shakllantirish va amalga oshirish maqsadida chora-tadbirlarni amalga oshirish, Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi tashkil etildi. Agentlikning huquqiy asoslari, vazifa va funksiyalari, huquq va majburiyatlarini belgilashda xalqaro normalarni targ’ib etish bo’yicha xorijiy tajriba har tomonlama o’rganildi. Shuningdek, O’zbekiston Respublikasi Korrupsiyaga qarshi kurashish milliy kengashi va uning hududiy kengashlari tashkil etildi. Bu islohotlarning asosiy maqsadi korrupsiyaga barham berishdir.

To’rtinchidan, barcha davlat va jamoat tashkilotlarini, mamlakatimiz miqyosida amalga oshirilayotgan tadbirlarni qamrab oluvchi davlat dasturlari qabul qilinmoqda. Xususan, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 2-fevraldagi qarori bilan 2017–2018-yillarga mo’ljallangan korrupsiyaga qarshi kurashish bo’yicha birinchi Davlat dasturi qabul qilinib, uning doirasida aniq chora-tadbirlar amalga oshirildi. Ana shu islohotlarni davom ettirib, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 27-maydagi “O’zbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori bilan 2019-2020-yillarda korrupsiyaga qarshi kurashish bo’yicha navbatdagi Davlat dasturi tasdiqlandi. Bu boradagi so’nggi qadamlardan biri sifatida Prezidentimizning 2021-yil 6-iyuldagi “Korrupsiyaga nisbatan murosasiz munosabat muhitini shakllantirish, korrupsiyaga nisbatan murosasiz munosabat muhitini shakllantirish, korrupsiyaga qarshi kurashish darajasini tubdan qisqartirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori bilan tasdiqlangan 2021-2022-yillarga mo’ljallangan korrupsiyaga qarshi kurashish davlat dasturini keltirishimiz mumkin. davlat va jamiyat boshqaruvidagi korrupsiya omillari, shuningdek, bu jarayonga jamoatchilikni keng jalb etish”. Unda 44 ta chora-tadbirlar belgilangan, ijro muddatlari, masul ijrochilar, ijro mexanizmi aniq belgilab berilgan.

Beshinchidan, mamlakatimizda korrupsiyaga qarshi kurashish chora-tadbirlari asosida davlat organlari faoliyatining ochiqligi va oshkoraligini taminlash ustuvor vazifa sifatida. Xususan, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 16-iyundagi “Davlat organlari va tashkilotlari faoliyatining ochiqligini taminlash, shuningdek, jamoatchilik nazoratini samarali amalga oshirishga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi farmoni qabul qilindi. Farmonga muvofiq, barcha davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, jumladan, Hisob palatasi, Markaziy bank, sud va prokuratura organlari, ularning tarkibiy va hududiy bo’linmalari, shuningdek xo’jalik jamiyatlari va davlat unitar korxonalari ustav fondida (ustav kapitalida) ) davlat ulushi 50 foiz va undan ko’p bo’lgan ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lgan axborotlar ro’yxatini tasdiqlashi shart. Shuningdek, byudjet xarajatlarini tartibga solish ustidan jamoatchilik nazoratini amalga oshirish, budjet qonunchiligi buzilishi holatlari to’g’risida axborot berish va byudjet jarayonini takomillashtirish bo’yicha takliflar kiritish tartib-taomillarini tashkil etish maqsadida “Openbudget” portali ishga tushirildi.

Oltinchidan, korrupsiyaga qarshi kurashishning yana bir muhim yo’nalishi – davlat organlari faoliyatini optimallashtirish, ularning ixchamligini oshirish tizimli va bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda. Xususan, 2021-yil 3-aprelda davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining shtat sonini qisqartirish to’g’risidagi Prezident qarori imzolangan edi. Qarorga muvofiq, davlat organlari xodimlarining soni 15 foizga optimallashtirildi. Natijada davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, ularning quyi va hududiy bo’linmalarida jami 5288 ta shtat birligi qisqartirildi. Shuningdek, vazirlik va idoralar rahbarlarining 40 nafar o’rinbosarlari lavozimlari qisqartirildi.

Yettinchidan, korrupsiyaning oldini olish va unga barham berishning muhim jihatlaridan biri bo’lgan davlat boshqaruvi tizimida “inson omili”ni kamaytirish maqsadida davlat va jamiyat boshqaruviga axborot-kommunikasiya texnologiyalarini keng joriy etish yo’lga qo’yildi. Mamuriy va byurokratik to’siqlarni bartaraf etish, ro’yxatga olish, lisenziyalash va ruxsatnomalar berishni soddalashtirish va samaradorligini oshirish maqsadida barcha hududlarda 201 ta davlat xizmatlari markazlari tashkil etildi. Agar 2017-yilda mazkur markazlar tomonidan 37 turdagi davlat xizmatlari ko’rsatilgan bo’lsa, 2018-yilda ularning soni 106 taga, 2019-yilda esa 133 taga yetdi. 2020-yildan boshlab markazlar orqali 148 turdagi shaffof, qulay va tezkor davlat xizmatlari ko’rsatilmoqda.

Sakkizinchidan, korrupsiyaga qarshi kurash xalqaro tajriba va tegishli huquqiy normalarni mamlakatimiz qonunchiligi va amaliyotiga joriy etish bilan bog’liq holda amalga oshirilmoqda. Xususan, Korrupsiyaga qarshi kurash agentligining tashkil etilgani O’zbekiston tomonidan ratifikasiya qilingan BMTning Korrupsiyaga qarshi kurashish to’g’risidagi konvensiyasining tegishli moddalari, shuningdek, Jakarta tamoyillari xalqaro korrupsiyaga qarshi amaliyotda mamlakatimizda hayotga tatbiq etilayotganiga misol bo’la oladi.

To’qqizinchidan, jamoatchilikning keng ishtirokida korrupsiyaga qarshi murosasiz muhit yaratilmoqda. Xususan, jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlarini ko’rib chiqish tizimi tubdan takomillashtirildi, Prezidentning Xalq va virtual qabulxonalari, “Ishonch telefoni”, shuningdek, vazirlik va idoralarning “ishonch telefonlari”, “virtual qabulxonalar” tashkil etildi. Fuqarolarning huquq va erkinliklarini taminlash maqsadida barcha darajadagi davlat rahbarlarining “sayyor qabullari”ni o’tkazish amaliyoti yo’lga qo’yildi.

O’ninchidan, korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida davlat organlari va tadbirkorlik subyektlarida “komplayens-nazorat” tizimini keng joriy etish jarayoni amalga oshirilmoqda. Xususan, 2019–2020-yillarga mo’ljallangan Korrupsiyaga qarshi kurashish davlat dasturida ustav kapitalida davlat ulushi bo’lgan tashkilotlarda korrupsiyaga qarshi kurashishning “komplaens-nazorat” tizimini joriy etish, uning samaradorligini monitoring qilish va tegishli tartibda sertifikatlashtirish tartibini belgilash bo’yicha tegishli vazifalar belgilangan. tegishli korrupsiyaga qarshi standart (ISO 37001) bilan. Ana shu vazifalardan kelib chiqib, Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi tomonidan 26 ta vazirlik va idoralarda yashirin iqtisodiyot ulushini kamaytirish, korrupsiyaga qarshi kurashish bo’yicha ichki nazorat tizimini “muvofiqlik nazorati”ni joriy etish bo’yicha ishlar olib borilmoqda.

Albatta, amalga oshirilgan ishlar ko’lami tahsinga loyiq, ammo o’z yechimini kutayotgan masalalar ham bor. Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi malumotlariga ko’ra, 2021-yilning 6 oyi davomida 2544 nafar mansabdor shaxsga nisbatan korrupsiyaga oid 1676 ta jinoyat ishi tergov qilinib, sudlarga yuborilgan. Sud muhokamasi natijasida korrupsiyaga oid jinoyat ishlari bo’yicha 592,5 milliard so’m miqdorida moddiy zarar yetkazilganligi, shundan 170,8 milliard so’mi (28 foizi) undirilgani, 421,7 milliard so’mi Majburiy ijrodan undirilishi aniqlangan. Bosh prokuratura huzuridagi byuro.

O’z navbatida, Transparenky International xalqaro nohukumat tashkilotining 2020-yil uchun 2021-yil yanvar oyida elon qilingan reytingida Korrupsiyani idrok etish indeksida O’zbekiston 7 pog’onaga ko’tarilib, 26 ball bilan 180 davlat orasida 146-o’rinni egalladi. Agar 2019-yilda O’zbekiston 25 ochko bilan 153-o’rinni egallagan bo’lsa, 2018-yilda

bu ko’rsatkich 23 ochko bilan 158-o’rinni egalladi. O’zbekiston ikki yil ichida 12 pog’onaga ko’tarildi va Markaziy Osiyo mintaqasida korrupsiyaga qarshi kurashda sezilarli ijobiy natija ko’rsatdi. Bu, o’z navbatida, mamlakatimizda korrupsiyaga qarshi olib borilayotgan islohotlar samarali samaralar berayotganidan dalolatdir.