29/03/2024
Главная / Жамият / Навруз байрами хакида матн

Навруз байрами хакида матн

Шаркда Навруз байрами 21 мартда – табиат табиий равишда уйгонганида, кундузи тун билан тенглашганда ва хар бир навбатдаги айланиш билан ундан бир неча дакикада ёруглик фойдасига галаба козонганида, кечкурун тенглашиш кунида нишонланади. янгиланишнинг янги боскичи бошланади ва Янги Куёш йили бошланади. Табиатга атайлаб бирор нарса ихтиро килишнинг хожати йук, унинг барча “татиллари” Йил доирасининг махсус нукталарида – Куёш, Ой ва бутун табиат узига хос хусусиятларга ега булган Кувват нукталарида жойлашган. Виналик тенглама кунида янги Куёш тугилиб, ер уйгонади (ер куни 21 мартда нишонланиши бежиз эмас).

 

Дунёнинг куплаб маданиятларида Куёш, иликлик, ёруглик ва янгиланиш байрамларини астрономик куёш таквими буйича вертикал тенглашувда нишонлаш одат булганлиги мантикан. Масалан, 21 март куни Кадимги бутпараст Россияда Янги Куёшни (Янги хаёт, Янги йилни укинг) кискартирилган нусхаси билан: сарик, думалок ва иссик панкаке билан кутиб олиш одат эди! Энди Маслениса байрами сакланиб колди, аммо насронийлик тасири остида у вакт утиши билан узгариб, “киш билан хайрлашиш” га айланди, гарчи у олдин тулик тулаконли Янги йил байрами эди.

Аммо эронлик ва туркий халклар, Ислом хукмронлигига карамай, узларининг исломгача булган байрами – бахор ва Янги йилни (форсча “янги кун” дан) химоя килишга муваффак булишди. Навруз байрамининг келиб чикиши дехконлар орасида Куёшга сигиниш эндигина пайдо була бошлаган инсоният тарихининг адабиётгача булган давридан бошланади. Навруз 648-330 йилларда Ахмонийлар империясида зардуштийлик диний байрамининг расмий макомини олди. Милоддан аввалги е.

Хозирда Навруз Ерон ва Афгонистонда Янги йил бошланиши сифатида, Тожикистон, Узбекистон, Киргизистон, Козогистон, Туркманистон, Озарбайжон, Албания, Ирок Курдистони, Хиндистон, Македония, Туркияда дам олиш куни сифатида кенг нишонланмокда; шунингдек, Россиянинг жанубида: Татаристонда, Бошкирдистонда.
Наврузни нишонлаш ананалари узининг бутун тарикхи давомида деярли узгармаган. Улар байрамга олдиндан пухта тайёргарлик куришади: уйларда, ховлиларда ва кучаларда умумий тозалашни ташкил килишади, барча мавжуд кийимларни ювишади, карзларини тулайдилар. Байрам арафасида, куёш чиккунга кадар барча тайёргарлик ишларини якунлаш керак: байрамона таомларни пишириш, уйни тозалаш ва хоналарни гулли дарахт шокхлари билан безаш.

Байрамнинг энг мухим куни биринчиси, 21 март. Шу куни байрамона дастурхон ёзиш ва барча дустларингизни, кушниларингизни ва сиз учрашган хар бир кишини “Янги йил” таомлари билан таомлантириш одат тусига кирган, уларнинг асосийси халиса ва сумалак (улар йилига атиги бир марта – Наврузга тайёрланади). Халиса гуштнинг кушилиши билан йетти турдаги ёрмалардан тайёрланади ва барчаси бир текис булгунча кайнатилади. Сумалак нихолдан тайёрланади ун ва шакар билан бугдой.

Улар байрам арафасида ушбу мураккаб таомларни тайёрлашни бошлайдилар. Катта оиланинг, аёлларнинг барча аёллари (замонавий шароитларда, куп каватли уйлар – кушнилар) катта козонхоналарда йигилиб, бутун тун давомида идишни утин ёниб кетмаслиги учун аралаштирадилар. Купинча бир ховуч майда тошлар козоннинг пастки кисмига, албатта, зиравор сифатида емас, балки аралаштирганда калин маросим идиши майдалаб, ёниб кетмаслиги учун куйилади. Агар кимдир тасодифан “омадли” тошни урса, унда у Янги йилда албатта омад тилайди, деб ишонишади. Оловда узок ва машаккатли жараён зерикарли вазифага айланмаслиги учун, у мусика, кушиклар ва ракслар билан бирга булади ва шу билан Янги куннинг кувнок учрашувини бошлайди. Ва ерталаб хар бир аёл уйга умумий козондан уз улушини олиб борад

Наврузда одатий маросим – бу хафталик гунохни тузишдир. Столда еттита (хафталик) махсулот булиши керак, уларнинг номлари форс алифбосидаги “син” харфи билан бошланади: руе уруглари – сипанд, олма – себ, кора уруглар – сиахдане, ёввойи зайтун – санжид, сирка – сирке , саримсок – сер ва униб чиккан дон – сабз

Наврузда байрам дастурхони кайта тугилиш ва янги хаётни англатувчи таомлар билан безатилган булиши керак: униб чиккан бугдой доналари, кайнатилган тухумлар, тирик баликлар билан стакан сув. Бундан ташкари, столда, албатта, палов, шурпа, кайнатилган кузичок ва кок-самса (ёш кукатларга тулдирилган пироглар) берилади. Умуман олганда, байрам дастуркхонида хар кхил таомлар ва ширинликлар канча куп булса, келаётган йил шунча обод ва самарали булад

Кейинги ун учта татилда бир-биримизга ташриф буюриш, кекса кушниларимиз ва кариндошларимизни зиёрат килиш, кувнок байрамлар, байрам бозорлари ва спорт мусобакаларини ташкил килиш, шунингдек, ёш дарахтларнинг кучатларини екиш ва дала ишларини бошлаш одат тусига киради. Эски маросимдан сунг, Янги Йилда биринчи жуякни жамиятнинг энг кекса ва энг обрули азоси амалга оширади. Шу кунларда оксоколлар, ота-оналар, устозларнинг дуосини олишингизга ишонч хосил килинг. Одам Наврузни нишонлаш кунларини кандай утказар екан, келаси йилни хам шундай утказади, деб ишонилади. Бундан ташкари, одамлар яна бир кадимий афсонани эслайдилар: Навруз кунларида ерга одамлар  ва фаровонлик келтирадиган фаришталар тушади, лекини.и.и.

Хаккимизда

Яна маълумот

1

Кушлар хакида кизикарли малумотлар

Кушлар бизни ураб олган. Дунёда улар булмаган мамлакат йук. Биз улар хакида тез -тез уйламаймиз, …