19/04/2024
Главная / Жамият / Макрух нима дегани?

Макрух нима дегани?

Макрух – бу диний нуктаи назардан тугри келмайдиган амалдир. Бошкача килиб айтганда, макрух инсоннинг килмишидан кура килмаслик яхширокдир. Шофий мазхабига кура, макрух бир тур. Буни килганлар жазоланмайди, килмаган киши савоб олади. Ханафий мазхабига ергашганлар икки алохида кисмда тахлил килинади. Булар; У тахримен макрух ва танзихен макрух деб икки гурухга булинади.

minor-mosque1

“Севмаган нарса”нинг лугʻавий маʼноси макрух, хунуклик, хунук хулк-атвор, номувофикликдир. Харом деб кабул килинмаган хатти-харакатлар ва ишларга макрух дейилади. Макрухни харомдан ажратиб турувчи айрим фарклар мавжуд. Бирор нарсанинг макрух эканлигини тушуниш учун матнларни яхшилаб текшириш керак. Мазхабга кура турлича булган макрух холатлар турлича таърифланган. Кайси мазхабга эргашса, макрух холатига амал килиш керак.

Макрух нимани англатади?

Макрух – бу диний такикланган ёки мос булмаган хатти-харакатлар учун ишлатиладиган атама. Диний жихатдан одамнинг молини исроф килиш харом емас, балки макрухдир. Бу номакбул хатти-харакатдир. Дин берган таърифга кура исроф харом емас, макрухдир. Намунавий макрухни тушунтирувчи уламолар, мол-мулкни исроф килиш урнига, уни камбагалларга таркатиш вожиб еканини таъкидлайдилар.

Шофий мазхаби макрухнинг ягона тури еканлигини таъкидлаган. Ким килса, мактовга сазовор. Бундай килмаганлар нафакат хукм килинади, балки жазоланмайди. Ханафий мазхабига кура, вазият бошкача. У иккита алохида кисмга булинган. Булар тахримен макрух ва танзихен макрух шаклидадир.

Тахриман Макрух?

Тахримен макрух харомга якинрок макрух исмдир. Буни килиш харомга якинрокдир. Шундай килиб, буни килган одам жазоланиши мумкин еди. Буни килмаган киши савоб олади. Тахримнинг макрух талкини шундаки, хулк купрок харом билан богликдир. Лекин хатти-харакати харом емас. Бу харомга якин. Масалан, бошка бировнинг никох таклифи килган кишига турмуш куриш таклифи килиш макрух хисобланади. Харом емас, харомга якин. Aйрим мисоллар:

– Кумуш ёки олтин идишларда ичимлик суви ёки бошка нарсаларни ичиш.

– Ота-оналарни исми билан чакириш. Турмуш уртокларни исм билан чакириш.

– Баликдан ташкари денгизда топилган хайвонларни ейиш.

– Уша жойда Куръонни овоз чикариб укиётган одамнинг ёнида утириш ва узи хам овоз чикариб Куръон укиш.

– Намоз укиладиган жойда номакбул иш килиш.

Бу хатти-харакатлар макрух тахримендир.

Тензихен Макрух?

Тензихен макрух ва тахримен макрух каби ханафий мазхаби шиорига киритилган. Тахримон макрухдан фарк килади. Тензихен макрух халолга якиндир. Халол дейиш мумкин емас. Буни килган кишининг гунохи йук. Буни килмаган кишига савоб берилмайди. Тензихен макрух – кийин пайтларда бошдан кечириладиган ва килинган хатти-харакатлардир.

Уруш пайтида от гуштини истеъмол килиш танзихи макрухдир. Макрух килмаслик яхширок ёки ёмонрок емас. Ким килса, хукм килинади. Уруш пайтида от гуштини истеъмол килиш олимларнинг фикрига кура ёкимли емас. Вахоланки, вожиб холат булгани учун бунда гунох йук.

– Пиёз ёки саримсок йегандан кейин масжидга бориш ёки жамиятга кириш.

– Намоз вактида кушимча дуоларни кайта-кайта укиш мукаммал макрухдир.

– Шом намозини укимай нафила намозини укиш.

– Уйга ёки масжидга кириб, намоз укишга харакат килиш, хаётни тарк етиш.

– Жонли тасвирланган хайвонлар билан гиламчалар билан ибодат килиш.

– Фарза деярли тугаши билан суннат намозини бошлаш.

Ушбу мавзу буйича Дин ишларининг изохи куйидагича

Макрух – фарз килинган далил билан фарз килинмаслиги керак булган нарса ёки аник далил билан килинмаслиги керак булган нарсадир. Занний далиллар хадис китобларига асосланади. У кайси китобларга асосланганлигига ишонч хосил килиб булмайди. Мутлак далилда хадислар аникдир.

Бирок, хулк-атворда яхшилик булмаса, бу исталмаган. Макрух тахримий аник булса-да, танзихи макрух учун аниклик билдирилмайди. Макрух тахримен килса, харом килгандек гунох килган булади. Харомдан фарки шундаки, у вожибга зиддир. Тензихен макрух учун жазо ёки мукофот йук.

 

Хаккимизда

Яна маълумот

1

Кушлар хакида кизикарли малумотлар

Кушлар бизни ураб олган. Дунёда улар булмаган мамлакат йук. Биз улар хакида тез -тез уйламаймиз, …