29/03/2024
Главная / Жамият / Гижжага карши дорилар. Гижжа белгилари даволаш

Гижжага карши дорилар. Гижжа белгилари даволаш

Гижжага карши дорилар.

Одамларда куртларнинг паразитлиги кенг таркалган патология хисобланади. Статистик малумотларга кура, Европанинг хар учинчи ахолиси куртлар билан касалланган булиши мумкин. Паразитлар икки шаклда мавжуд булиши мумкин: ичак ва ичакдан ташкари (тукималар). Ичак куртлари ингичка ва йугон ичакларда, ут йулларида паразитизмга мослашган. Гелминтик боскинларнинг тукималар шакллари янада хавфлидир. Бундай холларда гижжа личинкалари жигар, мия, куриш органи тукималарида, терида, тери ости тукималарида ва хатто юракда хам булиши мумкин.

Гижжа борлиги белгилари.

Паразитознинг ичак шаклларининг намоён булиши турли хил ошкозон-ичак касалликлари белгиларига ухшайди. Улар орасида:

  • корин огриги, ичакдаги метеоризм;
  • ахлат бузилиши;
  • кунгил айниши ва кайт килиш;
  • анусда кичишиш;

гемоглобиннинг пасайиши (анемия) ва витаминлар ва минералларнинг сурилишининг бузилиши, бу терининг, сочларнинг, тирнокларнинг холатига тасир килади, умумий заифлик, чарчокнинг кучайиши билан бирга келади;

1_11

Диагностик текшириш усуллари.

Микроскоп остида текшириш пайтида нажас ёки тухумда куртларнинг зарралари ва паразитларнинг личинкаларини аниклаш ташхис куйишнинг энг ишончли усуллари хисобланади. Энтеробиоз (пинформ инфексияси) каби кенг таркалган касаллик перианал худудни ёпишкок лента билан кириб ташлаш ва микроскоп остида кейинги текширувдан кейин аникланади. Энтеробиоз учун кириб ташлаш болаларда профилактик текширув учун ва ректал сфинктер худудида кичишиш мавжудлигида курсатмаларга мувофик амалга оширилади. Ичак паразитларига клиник шубха тугилганда, нажасни тахлил килиш 2-3 кунлик интервал билан уч марта амалга оширилади.

Хаётнинг замонавий ритми ва вакт етишмаслиги, лабораториялардан узоклиги бундай тадкикотларда кийинчиликларга олиб келади. Гелминтик инвазияларни скрининг (бирламчи диагностика) учун Елишай усули, фермент иммуноассай, хозирда узини яхши исботлади. Тадкикотнинг мохияти кон зардобида малум паразитларга (аскарис, описторчис, гиардиа, тричинелла ва бошкалар) антикорларни аниклашдан иборат. Агар ижобий натижа аникланса, ахлатда гелминтик инвазияларнинг тасдикловчи ташхиси утказилади. Антикорларнинг йуклиги купинча малум паразитознинг йуклигини курсатади.

Гелминтик инвазияларнинг тукималар шаклларини аниклаш кийинрок. Бунинг учун ултратовуш, рентген диагностика усуллари (КТ, рентгенография), МРИ кулланилади. Шу билан бирга, паразитлар ва уларнинг личинкалари усма ва кисталарни таклид килиши мумкин. Кушимча диагностика учун ЭЛИСА, клиник ва биокимёвий кон тестлари ёрдамида кондаги куртларга антикорларни аниклаш усули кулланилади. Куртларнинг айрим шакллари мавжуд булганда, клиник кон тестида эозинофиллар даражаси, жигар ферментлари (АЛТ, АСТ, гидроксиди фосфатаза) ва кон билирубиннинг анормал даражаси ортади.

2_5

Нима учун куртларнинг турини аниклаш мухим?

Ташхис, биринчи навбатда, адекват даволаш учун мухимдир, чунки дори воситаларининг тасир доираси  турли хил гелминтик инвазиялар учун бир хил препаратни куллаш схемалари бошкача. Дори воситаларининг хавфли токсик ножуя тасирлари билан барча турдаги гелминтик инвазиялар спектрини коплаш учун одамлар учун куртларга карши дори-дармонларни максимал дозаларда куллаш.

Ташхис куйилганда, одамлар купинча куйидагиларни топадилар:

Нематодозлар. Нематодалар – думалок куртлар сабаб булади. Булар энг кенг таркалган паразитлардир. Буларга энтеробиоз, аскариоз, токсокароз, анкилостомоз, стронгилоидоз, трихуриаз киради. Купинча болаларда (айникса, энтеробиоз ва аскариоз) топилади. Ушбу куртлар билан инфексия алиментар йул билан – огиз оркали содир булади. Кул гигиенаси буйича тавсияларни етиборсиз колдириш (айникса овкатдан олдин, хожатхонага ва жамоат жойларига ташриф буюргандан кейин, уй хайвонлари билан алока килиш), ёмон ювилган сабзавотлар, мевалар, резаворлар ва утларни истемол килиш, ифлосланган сув ичакларга гижжа тухумларининг кириб келишига, кейин эса паразитизмга олиб келади. .
Кестодозлар. Тасмасимон чувалчанглар (сестодлар) – тасмасимон чувалчанглар, кенг тасмасимон чувалчанглар, ечинококклар келтириб чикаради. Бу гелминтик боскинларнинг кам учрайдиган шакллари. Одатда катталарда кузатилади. Паразитларнинг пайдо булиши нафакат “ифлос куллар” ва хайвонлар билан алока килиш, балки курт тухумлари булган гушт ва баликларни истемол килиш билан хам боглик. Конли мол гушти бифтек, кам пишмаган барбекю, озгина тузланган балик, паст сифатли суши ва бошка идишлар сестодоз билан касалланиш эхтимолини оширади.
Трематодозлар. Уларга чайкалишлар дейилади. Булар описторхоз, фассиолиаздир. Жигарга, упка тизимига, кон окимига тасир килади. Описторхоз – бу эндемик боскинчилик булиб, купинча ахоли чучук сув баликларини кенг истемол киладиган йирик дарёлар буйидаги худудларда кайд этилади. Айникса хавфли тузсиз балик, озгина тузланган икра ва тулик иссиклик билан ишлов беришдан утмаган баликлар.

Одамларга гижжага карши буюрилган воситалар

“Ригла” дорихоналар тармогида куртларни даволаш учун гелминтларга карши буюрилган кенг куламли дори воситалари мавжуд. Дори воситаларининг хар бирининг афзалликлари ва камчиликларини куриб чикинг.

Пиперазин адипинат.

Ушбу препаратнинг асосий афзаллиги унинг арзонлиги ва минимал токсиклигидир. Шунинг учун 1 ёшгача булган болаларда ва хомиладор аёлларда куртлар борлигида пиперазинни куллаш мумкин.

Препарат тор тасир доирасига эга. У факат аскарис ва пинформларни харакасизлантиришга кодир. Хаётий булмаган пинформларни олиб ташлаш учун хукна килиш керак. Кабизлик билан, лаксатифларнинг кушимча рецепти талаб килинади. Ушбу препарат нематодларнинг тухумлари ва личинкалари устида ишламайди, шунинг учун пиперазиннинг бошка антихелминтик билан комбинасияси максадга мувофикдир. Бирок, шу сабабли, танага ён тасир килиш хавфи билан дори юки ортади. Пиперазин ва пирантелни биргаликда куллаш тавсия этилмайди.

Пиперазиннинг ён тасири: корин огриги, кунгил айниши. Катта дозаларда кулланилганда мушаклар кучсизлиги мумкин.

Энтеробиозни даволаш учун сиз хар хафтада 1-2 сиклни такрорлаб, 5 кун давомида дори-дармонларни кабул килишингиз керак. Аскариоз билан пиперазинни икки кун давомида олиш тавсия этилади. Дори воситаларининг ягона ва курс дозалари гелминтларнинг турига ва беморларнинг ёшига боглик. Максимал суткалик доза 4 г дан ошмаслиги керак.

Паразитларни самарали даволаш учун пиперазинни овкатдан 1 соат олдин ёки 0,5-1 соатдан кейин олиш керак.

Пирантел

Пирантел арзон нархлардаги, паст токсикликка эга. Дори икки шаклда мавжуд: Таблеткалар ва суспензиялар. Шунинг учун бу восита болаларни даволаш учун кулайдир.

Куп холларда куртлардан кутулиш учун пирантелнинг бир дозаси етарли.

Пинформс билан, 3 хафтадан сунг дориларни куллашни такрорлаш тавсия етилади, чунки беморларнинг кайта инфексияси хавфи юкори. Стандарт чикариш дозаси 1 таблеткада ёки 5 мл суспензияда 250 мг ни ташкил килади. Огирлиги 75 кг дан ортик булган беморни даволаш учун битта доз 1000 мг (4 таблетка), 12 ёшдан ошган болалар учун – 750 мг, 6 ёшдан 12 ёшгача – 500 мг, 3 ёшдан 6 ёшгача – 250 мг. 3 ёшгача булган болаларда препаратнинг дозаси индивидуал равишда белгиланади (тана вазнига караб). Уртача боланинг вазни 1 кг учун 10 мг ни ташкил килади.

Препарат овкат билан бирга олинади.

Дори юмалок куртларга карши самарали булади: пинформс, аскарис, анкилостомоз патогенлари, некаторияз ва тричуриаз. Пирантел куртларнинг личинка шаклларига ва уларнинг тухумларига тасир килмайди, шунинг учун шифокор бошка антихелминтик препаратни буюриши мумкин. Пирантелни пиперазин ва левамизол билан кабул килиш тавсия етилмайди. Ён тасири камдан-кам холларда кунгил айниши, диарея, бош огриги шаклида юзага келади.

Декарис

Фаол модда – левамизол. Антигелминтик тасирга кушимча равишда, у организмга иммуномодулясион тасир курсатади. Фойдаланиш кулай, чунки у купчилик гелминтик боскинлар учун бир марта кулланилади.

Препарат юмалок чувалчангларга – аскарида, пинwорм, анкилост, камчи куртига карши юкори самарадорликка эга. Болаларда фойдаланиш уч ёшдан бошлаб мумкин.

Болалар учун битта доз одатда 1 кг тана вазнига 2,5 мг, катталар учун эса – 150 мг (1 таблетка).

Левамизолнинг токсик тасири пиперазин ва пирантелга караганда юкори. Шунинг учун 3 ёшгача булган болаларда препарат кулланилмайди. Асаб тизими, жигар, буйраклар ва кон касалликлари учун левамисолни эхтиёткорлик билан куллаш талаб етилади. Шунингдек, препарат гематопоезни инхибе килишга кодир.

Вермокс

Препаратнинг фаол моддаси мебендазолдир.

Асосий афзаллик – кенг куламли харакат ва юкори эффект. Нематодаларнинг патогенлари (юмалок куртлар келтириб чикаради), лента паразитлари, ечинококклар улимига сабаб булади.

Турли хил гелминтик инвазиялар учун ушбу дори билан даволаш схемалари бошкача. Препарат гематопоез, марказий асаб тизими, жигар фаолияти ва сийдик тизимига токсик тасир курсатиши сабабли 3 ёшгача булган болалар учун тавсия етилмайди.

Мебендазолларни куллашга карши курсатмалар, агар куртлар мавжуд булса, ичак касалликлари (üлсератиф колит ва Крон касаллиги), жигар етишмовчилиги, карбамазепин, метронидазол, ритонавир билан комбинасияланган терапия. Кандли диабет билан огриган одамларда эхтиёткорлик билан фойдаланиш керак, чунки у инсулинга булган эхтиёжни камайтиради. Кандли диабетда гипогликемияни олдини олиш учун ушбу восита билан даволаш пайтида кон шакар даражасини назорат килиш керак.

Узок муддатли дори терапияси билан ён тасирларнинг олдини олиш ёки тузатиш учун клиник кон микдорини, сийдик тахлилини ва биокимёвий кон тестини кузатиш мухимдир.

Албендазол

Албендазолнинг асосий афзаллиги куртларнинг барча боскичларида улимга олиб келиши кобилиятидир: етук булмаган шакхслар ва катталар, тухум ва личинкалар. Паразитларнинг хар бир турига нисбатан самарадорлик исботланган. Албендазол Гиардиа-га хам тасир килади. Препарат паразитлар ва тукималарнинг иккала ичак шаклларини даволашда кулланилади.

Препарат чайналадиган, оддий таблеткалар ва суспензиялар шаклида мавжуд.

Катталар учун фойдаланиш осон. У болаларни даволашда хам кулланилади. Паразит турига караб, албендазол терапияси 1-3 кундан 1 ойгача давом этиши мумкин.

Бошка антхелминтик дорилар билан булгани каби, ён тасири хам мумкин: корин огриги, ахлат бузилиши, киска муддатли кунгил айниш, бош огриги, кичима тери тошмаси.

Албендазол билан терапия кон тестининг лаборатория параметрларида узгаришларга олиб келиши мумкин: лейкоситлар ва бошка кон хужайралари даражасининг пасайиши, жигар ферментлари даражасининг ошиши. Ушбу дори билан терапия хомиладор ва емизикли аёлларда, таркибий кисмларга индивидуал интолеранс билан контрендикедир. Болаларда паразитлар мавжуд булганда ва куриш органи шикастланганда, жигар касалликларида эхтиёткорлик билан фойдаланиш керак.

1 таблеткада стандарт доз 400 мг ни ташкил килади ва 5 мл суспензияда 100 мг фаол модда мавжуд. 6 ёшдан бошлаб препаратнинг бир марталик дозаси одатда 400 мг ни ташкил килади. 6 ёшгача булган болаларда у боланинг тана вазнига ва паразитларга караб индивидуал равишда хисобланади. Албендазолнинг савдо номи Немозолдир.

Диетик кушимчалар ва усимлик препаратлари.
Одамлар учун куртларга карши препаратлардан ташкари, гелминтозни даволашда паразитларнинг табиий компонентларини (тансй, аспен пустлоги, саримсок, ковок уруглари, чиннигуллар ёги ва бошкалар) уз ичига олган усимлик препаратлари ва хун таквийелери ишлатилиши мумкин. Мисол учун, “Тройчатка Эвалар” гелминтиозларнинг олдини олиш ва даволашда енг машхур воситалардан биридир.

Кайси дори танлаш керак

Куртлардан маблаг олаётганда, хар бир киши малум дори-дармонларни куллашнинг максадга мувофиклиги ва зарурлигини билиши керак. Гелминтларга карши кулланиладиган дори воситаларининг аксарияти токсиклик ва ён тасирга ега булганлиги сабабли, улар куртларга нисбатан турли кхил тасир доирасига эга, бу дорилар билан даволаш шифокор назорати остида амалга оширилиши керак.

Паразитларни самарали йук килиш учун мутахассис томонидан гелминтларнинг турини дастлабки ташхислаш мухимдир. Шундан сунг шифокор муайян даволанишни белгилайди.

Бирор киши дори-дармонларни кабул килиш буйича тавсияларга катий риоя килиши керак. Паразитларнинг пайдо булишига йул куймаслик учун болалар ва катталардаги гелминтик инвазияларнинг олдини олиш буйича маслахатларга амал килинг.

Хаккимизда

Яна маълумот

1

Кушлар хакида кизикарли малумотлар

Кушлар бизни ураб олган. Дунёда улар булмаган мамлакат йук. Биз улар хакида тез -тез уйламаймиз, …