19/04/2024
Главная / Маданият / Аёлларда цистит: аломатлари ва даволаш (шунингдек, 12 та сабаблари)

Аёлларда цистит: аломатлари ва даволаш (шунингдек, 12 та сабаблари)

Бу аёллар учун (айникса кузда) энг куп учрайдиган касалликлардан бири булиб, куплаб нохуш дакикаларни келтириб чикаради. Бахтсизликни кандай енгиш ва касалликнинг кайталанишини олдини олиш – експерт материалида.

8

Совук мавсум бошланиши билан аёллар нафакат совукдан, балки сийдик пуфагининг яллигланиши – систитдан хам куркишлари керак. Статистикага кура, 24 ёшгача булган хар учинчи аёл ва 50 ёшгача булган хар иккинчи аёл хар йили ёки тез-тез дуч келади. Бу холат сийдик пуфагининг шиллик каватининг узига хос хусусиятларига, шунингдек, аёл танасининг анатомиясига боглик – киска ва кенг сийдик чикариш канали, унинг микроорганизмларнинг табиий тупланиш учоклари (анус, вагина) якинида жойлашганлиги.

Цистит сабаблари аёлларда

Бактериал инфексия одатда уткир циститни келтириб чикарадиган асосий сабабдир. Есчеричиа коли (Е. коли) аёлларда асоратланмаган УТИ (сийдик йуллари инфексиялари) нинг энг кенг таркалган этиологик агенти булиб, тахминан 85-95% холатларни ташкил килади.

Жахон тадкикотларига кура, жинсий фаол аёлларда УТИ билан касалланиш йилига бир киши учун 0,5 дан 0,7 гача.

УТИ билан Систит ривожланиш хавфини оширадиган омилларга киради

  1. иммунитет тизимининг бузилиши;
  2. гипотермия;
  3. шахсий гигиена коидаларига риоя килмаслик;
  4. жинсий алока;
  5. спермисидлардан фойдаланиш;
  6. йил давомида жинсий шерикларнинг тез-тез узгариши;
  7. утмишда УТИ;
  8. биринчи даражали кариндошда нокулай оила тарихи;
  9. уретранинг анатомиясининг хусусиятлари;
  10. тез-тез узок муддатли ич котиши;
  11. гинекологик касалликлар;
  12. менопауза ва постменопоз.

“Асал ойи” ёки “дефлорасия” цистит каби нарса бор. Бу аёлда жинсий фаолиятнинг бошланиши туфайли касалликнинг уткир шаклининг ривожланиши булиб, бу янги бактериялар тупламидан келиб чикиши мумкин, улар билан бирга касалликни келтириб чикарадиган инфексия танага кириши мумкин.

УТИ хам пиелонефритга олиб келиши мумкин (уни систит билан чалкаштириб юбориш мумкин), аммо у камрок таркалган, пиелонефритнинг хар бир эпизодига нисбати 18 дан 28 гача.

Касаллик одатда нажас ёки вагинал флоранинг бактериялари томонидан сийдик йуллари атрофидаги шиллик каватнинг колонизасияси ва бу патогенларнинг сийдик пуфагига кириши туфайли ривожланади. Бактериялар хост мудофаасини йенгиш ва сийдик йулларининг тукималарига хужум килиш имконини берувчи химоя омилларига ега булиши мумкин. Узунрок анатомик уретра ва простата секресияси томонидан таминланган антибактериал химоя туфайли УТИ еркакларда камрок учрайди.

Аёлларда цистит белгилари

Уткир яллигланиш белгилари:

  • тез-тез, кийин сийиш;
  • уретрада сийдик чикаришда ёниш ёки кесиш огриги;
  • кориннинг пастки кисмида, перинеумда, пастки орка кисмида огрик;
  • перинеумда нокулайлик, ёниш ва кичишиш;
  • сийдик рангининг узгариши, сийдикдаги аралашмалар (кон, шилимшик);
  • ёмон хидли сийдик;
  • узини тута олмаслик.

Узокрок мудатда  интоксикасиянинг доимий белгилари пайдо булади: титрок, заифлик ва чарчок, иситма, бош огриги, терлаш. Яллигланиш жараёни, ковукнинг шиллик каватига кушимча равишда, мушак катламларига тасир килиши мумкин. Бундай холда, кориннинг пастки кисмида доимий огирлик ва туликлик хисси, сийдик тута олмаслик.

Маскаларни ечиб олиш

Циститни пиелонефритдан кандай ажратиш мумкин

Хар иккала касаллик хам яллигланиш хусусиятига эга – улар бактериялар сабаб булади. Аммо систит билан сийдик пуфагининг деворлари яллигланади ва пиелонефрит билан инфексия буйрак тос бушлигини егаллайди, буйраклар томонидан филтрланган сийдикни туплайди ва сийдик йуллари оркали тугридан-тугри сийдик пуфагига йуналтирилади. Бундай холда, у хам яллигланиши мумкин, базан еса аксинча содир булади: биринчи навбатда, пйелонефрит билан мураккаб булган систит пайдо булади. Уларни бир-биридан ажратиш кийин эмас.

Систитнинг асосий белгиси кориннинг пастки кисмида уткир огрикдир. Агар буйрак тос суяги яллигланган булса, пастки орка кисмида тортишиш огриги бор – шунчалик заифки, купчилик бунга етибор бермайди.
Цистит билан харорат одатда нормал ораликда булади ва пиелонефрит билан у 37,3 даражага кутарилади ва доимо бу даражада колади.
Тез-тез сийиш иккала холатда хам содир булади, аммо систит билан у огрик билан бирга келади, аммо пиелонефрит билан эмас.

Агар сизда бу аломатлар булса, шифокорингиз буни хал килсин!

Циститни сийдик тош касаллигидан кандай ажратиш мумкин

Цистит билан огрик, базида сийдик пуфагида тош (тош) булганда, уролитиёз билан юзага келадиган аломатларга ухшайди. Биринчи белги кориннинг пастки кисмидаги кесиш огриги булиб, у перинеумга таркалади. Асосий фарк шундаки, уролитиёз билан тош базан уретрага киришни тусиб куяди, шунинг учун сийиш жараёни кескин равишда тухтатилади. Агар сиз тананинг холатини узгартирсангиз, хисоб-китоблар харакатланади ва сийиш кайта бошланади.

Ташхис кандай куйилади?

Ташхис одатда сийдикда (ок кон хужайралари) яллигланиш жараёнининг лаборатория далиллари билан биргаликда тегишли белгилар ва аломатларга ега булган одамда клиник жихатдан амалга оширилади. Ташхис куйиш учун физик текширув натижалари купинча талаб килинмайди (аммо улар пиелонефритга шубха килинган беморлар учун талаб килинади).

Купинча типик хусусиятларга ега булган хомиладор булмаган ёш аёлларда, айникса вагинал окинди ёки тирнаш хусусияти булмаса, клиник шубха ташхис куйиш ва лаборатория текширувисиз даволанишни бошлаш учун етарли булиши мумкин.

Нима учун сийдик тахлили жуда мухим?

reference-laboratories

Аломатлар мавжуд булганда, сийдик тахлили УТИ диагностикаси учун енг мухим лаборатория текширувидир. Пюрия, яни сийдикнинг уртача кисмида камида 10 та лейкосит мавжудлиги деярли хар доим касаллик билан бирга келади. Пиуриянинг йуклиги мукобил ташхисни таклиф килади. Сийдик курсаткичлари УТИни ташхислаш учун хам ишлатилиши мумкин.

Уткир асоратланмаган систит холатларида сийдик екиш керак булмаслиги мумкин ва купинча бажарилмайди. Бу патогенни аниклаш ва антимикробиял сезувчанлик профилини аниклаш учун фойдалидир. 100 000 (10 х 4 даража) кфу/мл дан катта ёки унга тенг булса, клиник жихатдан ахамиятли инфексияни курсатади.

Мураккаб УТИ учун хавф омиллари булган барча аёллар терапияни бошлашдан олдин умумий тахлил ва сийдик маданиятини утказишлари керак. Улар, шунингдек, атипик белгилари булган беморларга, шунингдек, даволанишга “жавоб бермаётган” ёки семптомлари 2-4 хафта ичида такрорланадиган беморларга хам курсатилади.

Цистит качон пайдо булади?

870x489_0x21_detail_crop_0774183f0dfc83a6dfde59b10cf460cd

… якинликдан кейин

Якинликдан кейин систит посткоитал деб аталади. Нохуш аломатлар жинсий алокадан бир неча соат утгач пайдо булади. Бунинг сабаби жинсий азоларда булган инфексия жинсий алока пайтида аёлнинг уретрасига киради. Аммо базида азоб-укубатларнинг сабаби сийдик йуллари тузилишининг анатомик хусусиятлари ёки вагинанинг микрофлорасининг бузилиши булиши мумкин, шиллик каватда шартли патоген микрофлора пайдо булганда – бундай холатлар кам емас.

Агар бу содир булса, гинеколог ёки уролог билан маслахатлашинг: шифокор индивидуал даволаш режимини танлашга ёрдам беради (одатда курс антибиотиклар ва усимлик препаратларини уз ичига олади). Сокчиликни олдини олиш учун жинсий алокадан олдин ва кейин душ олинг (бу шерикга хам тегишли), яхшиси самимий гигиена учун антибактериал воситалар билан. Жинсий алокадан сунг, аёлга сийдик пуфагини бушатиш тавсия етилади.

…хомиладорлик даврида

Сабаблари оддий холатларда булгани каби – сийдик йулига олиб кирилган бактериялар. Хомиладор аёлларда организм хар кандай яллигланиш ва инфексияга мойил булади, шунинг учун куп аёллар хомиладорлик даврида биринчи марта циститни бошдан кечиришади. Муаммони гинеколог билан мухокама килинг. Агар касаллик уз вактида даволанмаса, бола муддатидан олдин ва вазн етишмаслиги билан тугилиши мумкин (бу камдан-кам холларда булади). Уз-узидан дори-дармон билан шугулланмаслик мухим – бу холатда одатда буюриладиган барча дорилар хомиладор аёллар учун мос емас.

… менопаузадан кейин

Бу постменопозал цистит деб аталади. Купинча, бактериал ёки вирусли инфексиянинг у билан хеч кандай алокаси йук. Касаллик эстроген – аёл жинсий гормонларининг етишмаслиги туфайли юзага келади, уларнинг организмдаги таркиби менопаузанинг бошланиши билан кескин камаяди. Бошка сабабларни истисно килиш учун аёл тиббий курикдан утиши керак. Агар хамма нарса факат естроген етишмаслиги булса, шифокор гормонларни алмаштириш терапиясини уз ичига олган комплекс даволашни буюради.

Цистит билан касалланганда нима килиш керак

Инфексияни даволаш шифокорнинг вазифасидир. У керакли дори-дармонларни танлайди ва сизнинг бизнесингиз диетага риоя килишдир.

  • Даволаш пайтида ёгли ва кизариб пишган овкатлар, бой булонлар, хар кандай дудланган гушт, тузланган кузикорин, тузланган бодринг, шоколад, шунингдек зираворлар, зираворлар, маёнез, бахаратлı зираворлар хакида унутинг – улар безовта килувчи тасирга эга.
  • Мева ва мевалар фойдали, шунингдек, шарбатлар, мевали ичимликлар ва улардан тайёрланган компотлар. Сабзавотлардан – картошка, ок карам, лавлаги, сабзи, шолгом, помидор, бодринг, ковок, ковок.
  • Тана гушти идишлари ёки сувда кайнатилади. Сиз ер-хотин учун пиширишингиз мумкин.
  • Узингизни ичиш билан чекламанг (агар махсус контрендикасиялар булмаса). Газсиз гидроксиди минерал сувга (Ессентуки-4, Славяновская, Смирновская, Жермук), клюква шарбати, сутли чой ёки айик барглари (айик кулоклари), лингонберриес, кайинлар, арча резаворлари билан инфузияларга етибор беринг. Бу усимликлар диуретик тасирга ега, буйракларни фаоллаштиради, тос бушлигини дезинфексия килади, тошларнинг шаклланишига тускинлик килади ва тикланишни тезлаштиради. Пакетдаги курсатмаларга мувофик утларни пиширинг.

Даволаш

ld_1

Аёлларда систитни дори билан даволаш, биринчи навбатда, етиотроп булиши керак, яни жараённи келтириб чикарадиган инфексияни йук килишга каратилган.

Одатда огиз антибиотиклари ёки уросептикларнинг 5-7 кунлик курсига афзаллик берилади. Иккинчи даражали мукобил ёки микробларга карши воситалар уткир систит учун биринчи даражали воситалардан фойдаланишга тускинлик киладиган омиллар ёки холатлар булган беморларда кулланилади.

Каттик огриклар ва сийдик чикариш муаммолари булган беморларда аналжезиклар билан симптоматик даволаш кулланилиши мумкин.

Дори-дармонларни даволашдан ташкари, пархез ва режим мухим рол уйнайди. Гипотермиядан кочиш керак, мунтазам ичак фаолиятини назорат килиш ва даволаниш муддати давомида жинсий фаолиятни тухтатиш керак. Озик-овкатларда аччик, шур, бахаратлı идишлар, спиртли ичимликларни истисно килинг. Суюкликни етарли микдорда ичиш мухим (кунига 2-2,5 литр).

Дизурия билан огриган беморларда дифференсиал ташхис вагинит ва уретритни уз ичига олади. Вагинит одатда вагинал окинди, кичишиш билан боглик ва сабабларга бактериал вагиноз, тричомониасис ёки хамиртуруш инфексияси киради.

Асоратланмаган касаллик билан огриган беморларда одатда антибиотик терапияси бошланганидан кейин 3 кун ичида симптомлар яхшиланади.

Биринчи УТИдан кейинги 6 ой ичида аёлларнинг 25 фоизида такрорий пайдо булади ва агар купрок холатлар юзага келса, бу курсаткич ошади. Айникса, тегишли даволанишни олган беморларда асоратлар кам учрайди.

Уз-узидан даволаниш кабул килиниши мумкин емас. Дори-дармонларни нотугри танлаш, препаратнинг етарли дозаси ёки кабул килиш частотаси, шунингдек курснинг давомийлиги терапиядан тасир етишмаслигига олиб келади. Уз-узини даволаш сурункали жараёнга, асоратларни ривожланишига олиб келиши мумкин. Сурункали курс сийдик пуфаги деворининг шиллик каватининг яралари пайдо булишигача чукуррок шикастланиши билан тавсифланади. Сурункали узгаришларни даволаш сезиларли кийинчиликларни келтириб чикаради. Бунинг учун гормонал, антигистаминлар, аналжезиклар, антидепрессантлардан фойдаланинг.

Шунингдек, даволанмаган патология диабет, иммунитет танкислиги, сийиш анормалликлари, сийдик йулларининг обструксияси, ички сийдик катетери сабаб булиши мумкин. Некротик инфексия холатларида жаррохлик талаб килиниши мумкин.

Эркакларда цистит касаллиги

Касалликнинг такрорий епизодлари булган еркаклар простатит учун тестдан утишлари керак. Касалликнинг бир епизоди билан жинсий алокада булган ёш еркаклар учун урологик текширув купинча курсатилмайди. Бирок, мураккаб УТИ учун хар кандай хавф омиллари урологик бахолашни талаб килиши керак.

Хаккимизда

Яна маълумот

scale_1200-1

Кунгил айниши сабаблари

КУНГИЛ АЙНИШ ВА ИЧ КЕТИШ САБАБЛАРИ   Овкат хазм килиш тизимингиз безовта булганда ёки соглигингизга зарар …