Пазанда – Pazanda Ҳархела маълумотлар
Тери инсоннинг енг катта, қаттиқ ва айни пайтда нозик органидир. Юрак, жигар ёки ошқозон каби, у мураккаб тузилишга ега, ҳаётий функцияларни бажаради ва унинг соғлиғи бутун инсоннинг фаровонлиги учун зарурий шартдир. Ва бошқа органлар сингари, тери ҳам патологик жараёнларга жуда заифдир.
Тери касалликларининг ўзига хос хусусияти шундаки, улар одатда енг ерта босқичларда намоён бўлади. Қисман, бу беморга дарҳол даволанишни бошлашга ёрдам беради. Бошқа томондан, тери касалликлари одамларга жиддий психологик ноқулайлик туғдиради, айниқса симптомларни тезда бартараф етишнинг иложи бўлмаганда. Шунинг учун ҳар қандай дерматологик касалликларни ташхислаш ва даволаш тўлиқ ҳаётга қайтиш учун зарурий шартдир.
Тери ҳақиқатан ҳам узунлиги бўйича енг катта инсон органидир. У деярли 2 м2 майдонни егаллайди, бутун танада уч миллиондан ортиқ тер безларини ўз ичига олади ва тери микробиомаси бутун инсоният сонидан бир неча минг марта катта.
Тери ҳақиқатан ҳам узунлиги бўйича енг катта инсон органидир. У деярли 2 м2 майдонни егаллайди, бутун танада уч миллиондан ортиқ тер безларини ўз ичига олади ва тери микробиомаси бутун инсоният сонидан бир неча минг марта катта.
маълумотнома
Тери учта қатламдан иборат. Юқори қисми епидермис деб аталади. У доимий равишда янгиланади (ҳар уч-тўрт ҳафтада) ва ултрабинафша нурлар таъсирида ранги ўзгаради. Епидермис остида дермис – терининг асосий қатлами бўлиб, нерв ҳужайралари, безлар ва соч фолликулаларининг рецепторларини ўз ичига олади. Дермис еластиклигини йўқотганда, ажинлар пайдо бўлади. Дермис остида учинчи қатлам бўлиб, енг “оғир” – тери ости ёг ъ, иссиқликни сақлашга ёрдам беради, суюқлик ва озиқ моддалар манбаи ҳисобланади. Тери вазни – умумий тана вазнининг 4-6%, тери ости ёг ъбилан еса – тахминан 16-17%
Терининг ҳар бир қатлами ўзига хос касалликларга мойил. Шундай қилиб, епидермиснинг патологияларига қўтир ва тошбақа касаллиги, дермис касалликлари – фурункулоз ва гидраденит киради ва тери ости ёғи селüлит ва липомадан азият чекиши мумкин. Баъзи оғриқли ҳолатлар, масалан, куйишлар, бир вақтнинг ўзида терининг барча қатламларига таъсир қилиши мумкин.
Тери патологияларини юқумли ва юқумли бўлмаганларга бўлиш мумкин, аммо бу бўлиниш ҳар доим ҳам тўғри емас. Мисол учун, себореик дерматит мутлақо барча одамларда епидермис юзасида яшовчи қўзиқорин туфайли юзага келади, лекин фақат иммунитет бузилганида ўзини намоён қилади. Бундан ташқари, инфекциялар кўпинча патологик жараённинг ўртасида қўшилади: атопик дерматит билан оғриган беморларда кўпинча иккиламчи бактериал инфекциянинг қўшилиши натижасида йирингли яралар пайдо бўлади.
Сурункали тери касалликлари дерматологияда алоҳида аҳамиятга ега. Ўткир юқумли жараёнлардан фарқли ўлароқ, улар узоқ умр давомида инсонга ҳамроҳ бўлиб, изчил терапияни талаб қилади. Кўпинча улар турли хил ташқи ва ички омиллар таъсири остида ривожланади: паразитар босқиндан стрессгача.
Муайян тери касалликларига мойиллик мерос бўлиб ўтиши мумкин: кўп одамлар балоғатга етмаган акне каби муаммолар болалар ва уларнинг ота-оналарида ўхшашлигини таъкидлашади. Статистик маълумотларга кўра, шифокорга мурожаат қилиш учун сабаб бўладиган тери касалликларининг енг кенг тарқалган гуруҳи бу дерматозлар ва дерматитлар – қичишиш, қичишиш, тошма ва терининг ранги ўзгариши билан кечадиган юқумли бўлмаган касалликлар. Улар аллергия ва иммунитетнинг бузилиши билан оғриган болаларда ҳам, катталарда ҳам кузатилади.
Тери касалликларининг белгилари: бирини бошқасидан қандай ажратиш мумкин
Ўзингизда ёки болада тери касаллигига шубҳа қилиш осон. Одатда, тананинг интегументлари бир хил рангга, ўртача намликка ва силлиқ юзага ега ва бу мезонлардан бирортасининг бузилиши ёки ёқимсиз ҳислар, қичишиш ва оғриқ пайдо бўлиши аллақачон ташвишга сабаб бўлади. Шифокорга ташриф буюришдан олдин ҳам, мен бу ҳолат қанчалик хавфли еканлигини ва ўзингизни ва яқинларингизни қандай ҳимоя қилишни билмоқчиман.
Юқумли бўлмаган дерматит ва дерматозлар, масалан, тошбақа касаллиги ёки екзема, юқумли емас, лекин улар инсоннинг жисмоний ва психологик ҳолатини сезиларли даражада ёмонлаштириши мумкин, шунинг учун касалликнинг дастлабки белгиларида сиз дерматологга мурожаат қилишингиз керак.
Дерматит
Aтопик дерматит ёки нейродерматит – бу аллергик табиатнинг патологияси бўлиб, у юз ва бўйин, бош териси ва табиий тери бурмаларида – қўлтиқ ости, тирсагида жойлашган қичишиш, қуруқлик, қичишиш, қизариш ва тошмалар билан намоён бўлади. ва тизза бўшлиғи, чаноқ, думба ва бошқалар. Кичкинтойлар – икки ойликдан, болалар – икки ёшдан, ўсмирлар ва катталар – 13 ёшдан ошган, атопик дерматит. Бу енгил ёки оғир бўлиши мумкин, бу оғир қайғуга олиб келади. Aтопик дерматитни даволашда комплекс ёндашув муҳим аҳамиятга ега: тери тўсиғини тиклаш, овқат ҳазм қилишни нормаллаштириш, парҳез терапияси, қўзғатувчи омилларни (рациондан ва ташқи муҳитдан) йўқ қилиш, кўринадиган симптомларни бартараф етиш учун ташқи терапия ва баъзи ҳолларда тизимли фармакотерапия. Aгар атопик дерматитни гўдаклик даврида даволаш мумкин бўлмаса, у инсонга умри давомида енгил, ўртача ёки оғир шаклда даврий релапслар билан ҳамроҳ бўлиши мумкин.
Aллергик дерматит кўпинча катталарда ҳам, болаларда ҳам озиқ-овқат ёки контакт тирнаш хусусияти берувчи реакция сифатида пайдо бўлади. Озиқ-овқат аллергияси қичишиш, шишиш, суюқлик билан тўлдирилган кичик ва катта пуфакчалар шаклида намоён бўлади ва аллерген танага кирган пайтдан бошлаб 24 соат ичида содир бўлади. Баъзида пуфакчалар ёрилиб, иккиламчи инфекция қўшилиши туфайли йиринглаши мумкин бўлган кенг йиғлаш ўчоқларини ҳосил қилади. Aллергик тошмаларнинг локализацияси индивидуал бўлиши мумкин, лекин одатда тошма бир хил жойларда, бир хил интенсивлик ва тошма майдони билан пайдо бўлади.
Контакт аллергияси билан худди шундай яллиғланиш реакцияси ва теридаги ўзгаришлар фақат аллерген билан бевосита алоқада бўлган тананинг қисмида кузатилади. Мисол учун, агар сиз сочни бўяшга таъсир қилсангиз, бошингизда қизариш, қичишиш ва шиш пайдо бўлади, агар сиз баъзи металларга тоқат қилмасангиз, занжир кийган бўйнида ёки қорин бўшлиғида пайдо бўлади. камар токаси. Шунингдек, аллерген дорилар, косметика ва парфюмерия, совун, ўсимликлар, каучук маҳсулотлар, елим бўлиши мумкин. Баъзи моддалар терининг қуёш нурига таъсир қилиш сезгирлигини оширади – фотосенсибилизация ва шунинг учун аллергик бир турдаги фотодерматит пайдо бўлади. Бундай ҳолда, терининг қуёшдан кийим билан ҳимояланмаган очиқ жойларида тошмалар пайдо бўлади [3]. Aллергик дерматитни даволашда асосий омил аллергенни аниқлаш ва йўқ қилиш, шунингдек, қичишиш, яллиғланиш, инфекцияни бартараф етиш ва шикастланган терини тиклаш учун топикал терапия ҳисобланади.
Себореик дерматит ўзини ёг ъбезларининг ортиқча секрецияси натижасида намоён бўлади, бу ёғнинг кўпайиши ва епидермисда Малассезиа жинсидан қўзиқориннинг фаол кўпайиши билан бирга келади. Касаллик психоемоционал ҳаддан ташқари кучланиш, стресс, гормонал, иммун ва нейроендокрин касалликлар, маълум дори-дармонларни қабул қилиш фонида юзага келади. Себореик дерматит тананинг ёг ъбезларига бой бўлган жойларида ривожланади – бу бош териси, юз, қулоқ орқаси, стернум ва киндик, елка пичоқлари, қўлтиқлар, думба орасидаги орқа соҳа. Тери юзасида майда оқ рангли тарозилар ҳосил бўлиб, улар осонгина тозаланиб, озгина яллиғланган сиртни очиб беради. Себореик дерматитни даволаш биринчи навбатда сабабни (қўзиқорин) ва йўқ қилишга қаратилган бўлиши керак.
яллиғланиш, шунингдек шикастланган тери тузилишини тиклаш – ҳаддан ташқари порлашни камайтириш учун. Себореик дерматит билан касалланиш икки ёш чўққисига ега – ҳаётнинг биринчи ойларида ва 40 ёшдан кейин.
Дерматозлар
Экзема – бу магистралнинг симметрик қисмларида ва бўғимларнинг флексор юзаларида яллиғланиш, тошма ва қичишиш билан бирга келадиган ўткир ёки сурункали такрорланувчи тери касаллиги. Касаллик нейроендокрин, метаболик, юқумли-аллергик, вегетатив-қон томир омилларнинг мураккаб таъсири натижасида ривожланади. Триггер бактериал ва қўзиқорин инфекциялари, кимёвий моддалар, дорилар, озиқ-овқат ва бошқалар бўлиши мумкин. Егзема мерос бўлиб ўтади: ота-онадан бирининг касаллиги билан болада екземанинг ривожланиш еҳтимоли тахминан 40% ни, иккала ота-онада ҳам касаллик бўлса – 50-60% ни ташкил қилади. Екземанинг ўзига хос хусусиятлари – зарарланган ҳудудларда қичишиш ва тошмаларнинг номувофиқлиги: биринчи навбатда терида яллиғланиш пайдо бўлади, шундан сўнг у майда пуфакчалар билан қопланади, улар ёрилиб, нам яра ҳосил қилади. Вақт ўтиши билан теридаги ерозия қурийди ва қобиққа айланади, шундан сўнг ремиссия даври бошланади. Касаллик йилдан-йилга ёмонлашиши мумкин ва якуний даволаниш, ҳатто тўғри даволаш билан ҳам, ҳеч қачон келмаслиги мумкин.
Полиморф фотодерматоз – фотодерматознинг енг кенг тарқалган тури бўлиб, у қуёш таъсиридан кейин қичийдиган доғли, папуляр, бляшка тошмалар пайдо бўлиши билан тавсифланади (шунинг учун унинг бошқа номи баҳор-ёз фотодерматитидир). Лезёнлар терида бир неча соат ёки кундан кейин пайдо бўлади – бўйин, кўкрак, елка, билак, оёқларда, камроқ тез-тез юз ва магистралда. Улар чандиқ қолдирмайди ва фаол қуёш таъсирини тўхтатгандан кейин бир неча кун ёки ҳафта ичида йўқолади. Касалликнинг патогенези, еҳтимол, қуёш нури таъсирига боғлиқ бўлган иммунитет реакциясининг бузилишига асосланади. Мослашув полиморф фотодерматоз учун характерлидир: бемор қисқа вақт давомида қуёшга қайта-қайта таъсир қилгандан сўнг симптомлар пасаяди, чунки терининг қуёш нурига чидамлилиги ривожланади [6].
Псориаз
Оғир сурункали тери касаллиги, бу олдиндан айтиб бўлмайдиган курс ва ноаниқ пайдо бўлиш механизми билан тавсифланади. Ушбу касаллик ёши, жинси, ижтимоий мавқеи ва турмуш тарзидан қатъи назар, ривожланган мамлакатлар аҳолисининг 1-2 фоизида учрайди (гарчи псориаз кўпинча оғир стресс фонида пайдо бўлиши қайд етилган) [7]. Псориатик плиталар деярли ҳамма жойда пайдо бўлади – тирсак ва тиззанинг егилиши, бош териси, таглик ва кафтларда, сакрум ва пастки орқа минтақада. Белгилар ўлчамлари бир неча миллиметрдан бир неча сантиметргача ўзгариб туради ва кўпинча битта доғларга бирлашади. Псориаздаги бляшка қобиқли тузилишга ега, тарозилар ажратилганда, уларнинг остидаги тери порлайди ва баъзан қон кетади. Оддий (вулгар) тошбақа касаллигига қўшимча равишда, себореик тошбақа касаллиги кенг тарқалган бўлиб, унда тарозилар сарғиш рангга ега. Касаллик нафақат терига, балки тирноқ ва бўғимларга ҳам таъсир қилиши мумкин, бу еса псориатик артритни келтириб чиқаради.
Псориоз
Оғир сурункали тери касаллиги, бу олдиндан айтиб бўлмайдиган курс ва ноаниқ пайдо бўлиш механизми билан тавсифланади. Ушбу касаллик ёши, жинси, ижтимоий мавқеи ва турмуш тарзидан қатъи назар, ривожланган мамлакатлар аҳолисининг 1-2 фоизида учрайди (гарчи псориаз кўпинча оғир стресс фонида пайдо бўлиши қайд етилган) [7]. Псориатик плиталар деярли ҳамма жойда пайдо бўлади – тирсак ва тиззанинг егилиши, бош териси, таглик ва кафтларда, сакрум ва пастки орқа минтақада. Белгилар ўлчамлари бир неча миллиметрдан бир неча сантиметргача ўзгариб туради ва кўпинча битта доғларга бирлашади. Псориаздаги бляшка қобиқли тузилишга ега, тарозилар ажратилганда, уларнинг остидаги тери порлайди ва баъзан қон кетади. Оддий (вулгар) тошбақа касаллигига қўшимча равишда, себореик тошбақа касаллиги кенг тарқалган бўлиб, унда тарозилар сарғиш рангга ега. Касаллик нафақат терига, балки тирноқ ва бўғимларга ҳам таъсир қилиши мумкин, бу еса псориатик артритни келтириб чиқаради.
Даволаш хусусиятлари
Кўп тери касалликлари мавжуд, аммо уларнинг ҳар бири учун терапевтик тамойиллар ўхшаш: касалликни енгиш учун тизимли ва маҳаллий терапиянинг комбинацияси талаб қилинади. Биринчиси, ички патологик механизмларни бартараф етишга қаратилган таблеткалар ва инъекцияларни қабул қилишни ўз ичига олади: яллиғланиш ва аллергик реакциялар бостирилади, ендокрин ва асаб тизимларининг иши нормаллашади ва ҳоказо. Юқоридаги касалликларнинг ҳар бирини тизимли даволаш ўзига хос хусусиятларга ега ва қоида тариқасида оғир алевленмелер даврида белгиланади.
Маҳаллий терапия тўғридан-тўғри касалликнинг аломатларини бартараф етишга, релапслар частотасини камайтиришга ва беморнинг ҳаёт сифатини яхшилашга қаратилган – қичишиш, пеелинг, оғриқли ҳислар ва косметик нуқсонларни бартараф етиш. Унинг афзаллиги тизимли ножўя таъсирларнинг деярли тўлиқ йўқлигида, шунингдек, мақсадли ҳаракатда. Маҳаллий равишда қўлланиладиган воситалар доривор ва парваришлаш воситаларига бўлинади.
Ташқи терапия, биринчи навбатда, касалликнинг тери намоёнларини имкон қадар тезроқ бартараф етиш учун қўлланилади. Бу мақсадда ишлатиладиган моддаларнинг баъзилари соғлом, аммо қуруқ ва сезгир терига ега бўлган, ёриқлар ва қобиқлардан азият чекадиган одамлар учун ҳам мос келади. Юмшатувчи моддалар бўлган маҳсулотлар енг яхши вариант ҳисобланади. Юмшатувчилар – косметиканинг ёғга ўхшаш таркибий қисми, тери юзасида ҳимоя липид қатламини яратишга қодир моддалар. Aнъанага кўра, бу мақсадда жожоба ёғи, кастор ёғи, асал муми, ланолин ва бошқалар ишлатилади.
Юмшатувчилар епидермиснинг шох пардасини бир-бирига боғлаб, терини силлиқ, юмшоқ ва “ёрқин” қилади. Бундан ташқари, юмшатувчи моддалар намликнинг буғланишини камайтиради ва намликнинг етарли даражасини сақлаган ҳолда сув-липид балансини тиклайди [8]. Бироқ, агар сизда ёғли терингиз кенгайган кўзалар ва акне бўлса, уларни еҳтиёткорлик билан ишлатиш керак.
Тери касалликларини даволаш учун маҳаллий дорилар қўлланилади. Уларни бир нечта тоифаларга бўлиш мумкин: яллиғланиш ва қичишишни бартараф етишга қаратилган (масалан, топикал глюкокортикостероидлар, калсиневрин инҳибитöрлери), кератинизация жараёнларининг бузилишининг олдини олиш (ретиноидлар, азелаик кислота) ва инфекцияларга қарши курашишга қаратилган (антибиотиклар, антифунгал ва антивирал препаратлар). .
Яллиғланиш ва қичишиш, шунингдек, тирнаш хусусияти терининг ҳимоя хусусиятларини бузади, кўпинча бактериал ёки қўзиқорин инфекцияси асосий касалликка қўшилиб, касалликнинг кечишини ёмонлаштиради ва даволашни мураккаблаштиради.
Шифокорга ташриф буюришдан олдин инфекция бор ёки йўқлигини аниқлаш қийин бўлиши мумкинлиги сабабли, биринчи ёрдам тўпламида яллиғланиш, қичишиш ва инфекцияга таъсир қиладиган комбинацияланган дори бўлиши керак
Бугунги кунда дорихона жавонларида қичишишни бартараф етиш ва теридаги яллиғланишни камайтиришга ёрдам берадиган кўплаб воситалар мавжуд. Aммо шуни унутмангки, даволанишни мутахассис билан маслаҳатлашиш билан бошлаш яхшироқ, бу тери касаллигининг аниқ сабабини аниқлашга ва тез тикланишга қаратилган терапия курсини ишлаб чиқишга ёрдам беради.
