Студентлар ҳақида қизиқарли фактлар

25 январ куни рус талабалари ўз байрамларини нишонлайдилар. Айтганча, 1755 йилнинг шу куни мамлакатимизда биринчи бўлиб Москва университети очилди. Авлиё Татяна ушбу талим муассасасининг ҳомийси ҳисобланган, шунинг учун 25 январ университетда алоҳида кун еди: байрамни талабалар ҳам, ўқитувчилар ҳам нишонлашди. Вақт ўтиши билан бу воқеа Москва университети доирасидан ташқарига чиқди, бутун мамлакат бўйлаб келган талабалар 25 январни ўзларининг куни деб ҳисоблашни бошладилар. Байрам арафасида – талабалар ҳаётидан қизиқарли фактлар.

19-асрда талабалардан конспект ёзиш талаб қилинган. Ташаббус билан талим вазири граф С. С. Уваров чиқди. Бундан ташқари, бу нафақат талабаларнинг материални якҳшироқ ўзлаштириши учун қилинган. СҲунчаки талаба ёзувларини текшириш орқали еркин фикрлайдиган ўқитувчиларни аниқлаш мумкин еди.

Оммабоп етиқодга қарамасдан, Микҳаил Василйевич Ломоносов ҳеч қачон Москва университетида талаба бўлмаган. У 1730 йилда Москвага ўқиш учун келган, ўшанда бу ерда ҳеч қандай университет йўқ еди. Бўлажак буюк олим ўзини Кҳолмогори зодагонининг ўғли сифатида намоён етиб, ўша пайтдаги Россиядаги ягона олий ўқув юрти бўлган Славян-Юнон-Лотин академиясига ўқишга кирди.
Чор Россиясида талабалар ўқишни тугатмагунча турмушга чиқишлари мумкин емас еди. Никоҳ ва оилавий ишлар ўқиш билан мос келмайди, деб ишонилган.

1938-йил 29-августда Совет Иттифоқидаги олий ўқув юртларида масофавий ўқитиш жорий етилди. Талабалар олий ўқув юртларига фақат сессия давомида келиб, иш жойида олий малумот олиш имкониятига ега бўлдилар.

Талабаларга имтиҳонларга шоколад олиб келишга расман рукҳсат берилган. СҲунинг учун, уларнинг кўпчилиги уни чеат варақлари сифатида муваффақиятли ишлатишади – формулалар тўғридан-тўғри кафелга ёзилган. Жуда қулай, кҳавф туғилганда, “далил” оддийгина ейиш мумкин. Аммо Америка Қўшма СҲтатларидаги Принстон университетида талабалар ўқишнинг бошидаёқ қасамёд қиладиган “Инсофлик кодекси”га амал қилишади. Улар имтиҳонларда алдамасликка вада беришади.

Совет Иттифоқида дунёнинг турли бурчакларидан келган талабалар таҳсил олишган. Ватанига қайтиб, уларнинг кўпчилиги юқори лавозимларда ишлаган, базилари еса давлат раҳбари бўлишган. Масалан, ўтган асрнинг 40-йиллари окҳирида Ли Пенг ва кейинчалик Кҳитой ва Руминияни бошқарган Ион Илиеску Москва енергетика институтида бир гуруҳда таҳсил олишган.

Миллиардинчи бойликни қўлга киритиш учун қайси университет талабаси бўлиш керак? Аксарият юртдошларимиз бунинг учун Москвада ўқиш шарт, деб жавоб беришса керак. Албатта, пойтакҳтда талим жуда обрўли, аммо 2018 йилда енг бой россиялик бўлган Владимир Лисин Кемерово вилоятининг Новокузнеск шаҳрида таҳсил олган. 1978 йилда у ердаги Сибир металлургия институтини тамомлаган.

Лев Николаевич Толстой ва Владимир Илич Улянов (Ленин) турли вақтларда Қозон университетининг талабалари бўлган. Ва уларнинг ҳеч бири тугатмади. Бу Толстойга ёқмади ва у ўқишни ташлади ва биринчи курс Улянов талабалар йиғилишларида қатнашгани учун ўқишдан ҳайдалди.