Соч тўкилишини олдини олиш

Соч тўкилиши жамиятнинг аксарият қисмига тасир қиладиган соғлиқ муаммоси бўлиб, эркакларнинг 80 фоизида ва аёлларнинг 50 фоизида камроқ ёки камроқ учрайди. Соч тўкилиши аёллар учун эстетик муаммо бўлса-да, айниқса, бу кўпроқ тарқалганлиги сабабли эркаклар кўпроқ ташвишланадиган муаммодир.

Нима учун сочлар тӯкилади?

Ҳар бир соч толаси ўртача 4-6 йил ўсади. Инсон танасига қараб фарқ қилиши мумкин бўлган бу давр охирида соч фолликуласи ўз фаолиятини тўхтатади ва тахминан 4 ойлик дам олиш даврига ўтади. Соч фолликуласи дам олиш жараёнини тугатгандан сўнг, у яна рағбатлантирилади, янгиланади ва соч ишлаб чиқаришни бошлайди. Соч фолликулалари фаолиятининг ушбу сиклига қараб, кунига тахминан 70-100 та соч тўкилиши нормалдир, чунки кун давомида тўкилган сочлар дам олишга кетадиган соч фолликулалари фаолиятининг тўхташи билан содир бўлади. . Ҳар куни тўкиладиган туклар сони 120 – 150 тагача кўпайганлиги сабабли, соч фолликулаларининг ишлашида носозлик эҳтимоли ошади ва бу рақам 150 дан ошса, бу муаммони кўрсатади.

Соч тўкилиши муаммосини қандай тушуниш мумкин?

Оддий жараёнда, масалан, сочингизни ювиш ёки тараш пайтида, қўлингизга келадиган ёки тароқда қолган соч миқдори кузатилиши мумкин. Ушбу мунтазам кундалик ишларда тўкилган соч толалари миқдори сезиларли даражада ошгани сезилса, соч тўкилиши муаммосига шубҳа қилиш мумкин. Айрим фаслларда, айниқса куз фаслида, йилнинг бази ойларида сочлар дам олишга кўпроқ мойил бўлади. Соч тўкилишида нотўғри бўлмаслик учун мавсумий омилларни ҳисобга олиш керак. Агар соч тўкилиши муаммоси 2 ойдан ортиқ давом эса, сиз одатдагидан кўра кўпроқ соч ола бошлайсиз ва сочингиздан бир тутам ясаб, енгил тортганингизда, ҳар бир соҳадан 3-5 тадан ортиқ толалар кучли соч тўкилишини англатиши мумкин.

Соч тўкилишига нима сабаб бўлади?

Соч тўкилиши аслида касаллик эмас, балки инсон танасининг ишлашидаги муаммонинг аломатидир. Соч тўкилиши муаммосида асосий мақсад; керакли таҳлиллар  ва аниқлашлар билан соч тўкилишининг сабабини топиш ва муаммони келтириб чиқарадиган соғлиқ муаммоларини бартараф этиш. Соч тўкилишининг яна бир мақсади соч тўкилишини олдини олиш ва бу жараёнда соч тўкилишини минималлаштиришдир. Соч тўкилишининг орқасида тери касалликлари, иммунитет тизимидаги муаммолар, гормонал бузилишлар, травма, стресс, нотўғри овқатланиш каби турли хил генетик, жисмоний ва психологик сабаблар бўлиши мумкин. Муаммонинг сабабини аниқлаш учун бош териси ва соч толаларини текшириш ва соч биопсиясини қўллаш мумкин.

Соч тўкилиши қайси ҳолатларда тез-тез учрайди?

Соч тўкилиши билан боғлиқ муаммоларда энг кўп учрайдиган ҳолат – бу эркакларнинг каллиги (андрогенетик алопесия). Эркакларнинг каллиги ирсий мойиллик туфайли андроген гормонлари тасирида соч тўкилиши натижасида юзага келади. Андроген эркак типидаги гормонлар иккала жинсда ҳам мавжуд. Соч илдизларидаги гормонал стимуллар натижасида томирлар тораяди, сочлар миниатюра бўлади ва йўқолади. Соч тўкилиши содир бўлган бу жараённинг охирида бириктирувчи тўқима бу жойга жойлашади ва сочлар ўсмайди. Эркакларда соч тўкилиши ўсмирлик давридан (тахминан 15-16 ёшда) бошланади ва 30 ёшда тугайди. Аёлларда эстрогеннинг юқори миқдори соч тўкилишидан ҳимоя қилади. Аёлларда соч тўкилишининг энг қизғин ҳолатлари туғруқдан кейинги даврлардир ва шунинг учун бир неча марта туғилган аёлларда соч тўкилишининг миқдори ортади. Туғилишдан ташқари, аёлларда соч тўкилишига олиб келадиган яна бир муҳим жараён – эстроген йўқолиши туфайли менопауза даври. Иммунитет тизими касалликларида қошлари, киприклари ва сочлари умуман ўсмайдиган беморлар ҳам бўлиши мумкин.

Соч тўкилиши қандай даволанади?

Соч тўкилиши муаммоси бўлса, одамнинг шифокорга эрта мурожаат қилиши ва эрта ташхис қўйиш ва даволаш жараёнини эрта бошлаш тўкилишга мойил бўлган сочларни ҳимоя қилиш имкониятини оширади. Соч тўкилишини даволаш узоқ давом этади ва сабр-тоқатни талаб қилади. Даволанишда шифокор буюрган дори-дармонларни тўғри қўллаш энг муҳим масала ҳисобланади. Бугунги кунда соч тўкилишига қарши тез-тез қўлланиладиган усул сифатида соч трансплантасияси ажралиб туради. Моддий ўлчамга эга бўлган ва бир йилгача чўзиладиган усул бўлган соч кўчириб ўтказишда якҳши шифокорга мурожаат қилиш ва кўчирилган илдизларни пайванд қилиш даволанишнинг муваффақияти эҳтимолини оширади. Сўнгги пайтларда дерматология соҳасида тез-тез амалга оширилган ПРП ва соч мезотерапияси иловалари ҳам соч тўкилишига қарши ижобий тасир кўрсатади.