Пазанда – Pazanda Ҳархела маълумотлар
Микобактерия туберкулезис деб аталадиган бактериянинг нафас йўллари орқали танага кириши билан айниқса ўпкада кенг тарқалган яллиғланишни келтириб чиқарадиган сил касаллиги юқумли касаллик бўлиб, халқ орасида сил касаллиги деб ҳам аталади. Ўпка ёки ҳалқум туберкулёзи билан оғриган беморлар сил микробининг манбаи сифатида кўрилади ва микроб беморнинг нафас олиш йўллари орқали нафас чиқариш, йўталиш ёки ҳапşıрма орқали тарқалади. Бу муҳитга кирган соғлом одамлар Микобактерия туберкулезис номли микробни нафас олади ва касаллик шу тарзда тарқалишда давом етади.
Сил касаллигининг белгилари қандай?
Сил касаллиги микробига дуч келган одамлар бир неча ой давомида ҳеч қандай аломат кўрсатмасдан соғлом ҳаётларини давом еттиришлари мумкин. Бу даврда одамнинг иммун тизими Микобактерия туберкулезис бактерияларига қарши курашиб, касалликнинг ривожланишини олдини олишга ҳаракат қилади. Бироқ, иммунитет тизими етарли даражада қаршилик кўрсата олмаган ҳолларда, сил микроблари фаоллашади ва сил касаллиги пайдо бўлади. Касалликнинг бошидан кузатилган сил касаллиги белгиларини қуйидагича санаб ўтиш мумкин:
- 15 кундан ортиқ давом етадиган йўтал,
- юқори иситма, тунда терлаш,
- кучли кўкрак оғриғи,
- иштаҳани йўқотиш, тез вазн йўқотиш,
- заифлик, чарчоқ,
- Кейинги даврларда қонли балғамни кўриш.
Сил касаллигининг сабаблари нима?
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, дунёдаги барча касалликларнинг 2,5 фоизи ва олдини олиш мумкин бўлган ўлимнинг 26 фоизи сил касаллигидан келиб чиқади. Енг кўп тарқалган жойлар Жанубий ва Шарқий Осиё ва Aфрика бўлса-да, дунёнинг барча қитъаларида ва барча мамлакатларида учрайдиган сил касаллиги ҳар йили 9,2 миллион кишининг сил касаллигига дучор бўлишига олиб келади.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, сил касаллигининг кўпайиши интенсив миграция ва ОИТС билан касалланиш туфайли ривожланади. Саноатлаштириш билан ортиб бораётган иммиграция даражаси касалликнинг юқишини осонлаштирса-да, ОИТС туфайли заифлашган иммунитет ҳам одамнинг сил микробига қарши ҳимоясини пасайтиради. Сил касаллиги дунёда енг юқори бўлган Саҳрои Кабирдан жанубий Aфрика ОИТС касаллиги енг кўп учрайдиган қитъа сифатида танилган. Бу сил касаллиги иммунитет тизимига таъсир қилувчи соғлиқ муаммолари, масалан, ОИТС туфайли юзага келиши мумкинлигини исботлайди.
Сил касаллиги қандай аниқланади?
Касалликнинг шикоятлари билан бирга сил касаллигини кўрсатадиган кўкрак қафаси графиги сил касаллигини кўрсатади, аммо аниқ ташхис қўйиш учун балғам маданиятини олиш ва Мйcобаcтериум туберcулосис бактерияларининг мавжудлигини текшириш керак. Бемордан олинган балғам намунаси лаборатория шароитида текширилади ва микроскопик усулда бактерияларни кўриш орқали аниқ ташхис қўйиш мумкин.
Хусусан, йўталнинг чекиш, шамоллаш каби турли сабабларга кўра юзага келиши одамнинг шифокор назоратига боришини кечиктириб, касалликнинг катта даражада ривожланишига сабаб бўлади. Сил касаллиги инсон билан бирга жамиятга ҳам таъсир кўрсатадиган, аҳоли саломатлигига таҳдид соладиган оғир касаллик бўлгани учун жамият сил касаллиги ҳақида хабардор бўлиши, аломатларига тўғри баҳо бера олиши ва “Сил нима?” деб сўраши керак. саволига жавоб ҳақида керакли билимга ега бўлиши керак. Тўғри ташхис қўйиш ва самарали даволаниш учун симптомлар биринчи дақиқадан бошлаб кўриб чиқилиши ва кўкрак қафаси касалликлари бўйича мутахассис томонидан батафсил текширилиши керак.
Силни даволаш усуллари қандай?
Силни даволаш учун ишлаб чиқилган дорилар касалликнинг дастлабки босқичида юқори даражада шифобахш таъсир кўрсатади, бу одамнинг соғлиғини тезда тиклашга имкон беради. Енг самарали даволашни таклиф қиладиган тўрт хил дори мавжуд. Ушбу дори воситалари билан деярли барча беморлар жуда муваффақиятли даволанади.
Гиёҳванд моддаларни даволаш учун белгиланган муддат камида олти ой бўлса-да, даволаниш муддати касалликнинг оғирлигига, унинг жамиятда тарқалишига, одамнинг ёшига ва бошқа касаллик тарихига қараб ўзгариши мумкин. Самарали даволанишни таъминлаш учун симптомларни тўғри баҳолаш ва касалликни ерта ташхислаш билан назорат қилиш муҳимдир. Aгар сиз сил касаллиги белгиларини кўрсангиз ёки тез-тез оломон муҳитда бўлсангиз, аломатларни албатта кузатиб боришингиз ва тегишли частотада шифокор назоратига боришингиз керак.
