Қон касалликлари белгилари давоси

Қоннинг бир қисмида бирор нарса нотўғри бўлган ҳар қандай соғлиқ ҳолати қон бузилишидир. Баъзи қон касалликлари саратон ҳисобланади. Умумий қон саратонига қуйидагилар киради:

Ҳодгкин бўлмаган лимфома
Сурункали лимфоцитик лейкоз
Ўткир мийелоид лейкоз
Кўп мийелома

Бошқа қон касалликлари яхши хулқли (саратон емас). Ҳам саратон, ҳам яхши қон касалликлари бутун танага таъсир қилиши мумкин.

Қонингиз ичида.

Қон касалликларини тушуниш учун қон ҳақида озгина билишга ёрдам беради. Унинг турли қисмлари мавжуд: қизил қон таначалари, оқ қон ҳужайралари ва тромбоцитлар. Ҳар бирининг иши ҳар хил. Қизил қон ҳужайралари кислородни ташийди. Оқ қон ҳужайралари инфекцияга қарши курашади. Тромбоцитлар жароҳатлардан кейин қон ивишига ёрдам беради. Бу ҳужайраларни ва бошқа моддаларни олиб юрадиган суюқлик қисми плазмадир.

Қон бузилишларида нима содир бўлади?

Кўпгина қон касалликларида, ўзига хос қон ҳужайралари етарли эмаслиги сабабли муаммолар пайдо бўлади.

Қизил қон ҳужайралари етарли бўлмаганда, шифокорлар буни анемия деб аташади.
Aгар оқ қон ҳужайралари етарли бўлмаса, шифокорлар буни лейкопения деб аташади.
Тромбоцитлар камайганда, шифокорлар буни тромбоцитопения деб аташади.

Баъзида маълум қон ҳужайралари жуда кўп. Бошқа ҳолларда, қон нормал ишлаши учун жуда кам ёки жуда кўп ивиш омилига ега.

Қон бузилишининг белгилари.

Қон бузилиши тананинг ҳар қандай жойида аломатларга олиб келиши мумкин. Баъзи умумий симптомларга қуйидагилар киради:

Чарчоқлик
Заифлик
Нафас қисилиши
Ёнғин
Инфекция
Қон оқманг
Чириган
Қон ивиши
Шишган лимфа тугунлари

Белгилар қоннинг бузилишига ва қоннинг нормал ишламайдиган қисмига боғлиқ бўлади. Кўпгина бошқа нарсалар бу аломатларга олиб келиши мумкин. Шифокор сизга нима сабаб бўлганини аниқлашга ёрдам беради.

Қон бузилиши Сабаблари.

Бир қанча турли сабаблар бор. Кўпгина қон касалликлари генетик бўлиб, авлоддан авлодга ўтади. Баъзилар бошқа касалликлар натижасида юзага келади. Баъзилар маълум дори-дармонларнинг ножўя таъсири сифатида ёки одамлар ўз диетасида маълум озиқ моддаларни етарли даражада олмаганларида пайдо бўлади. Баъзида шифокорлар бунинг сабабини билишмайди.

Темир танқислиги анемияси.

Aнемиянинг кўп турлари мавжуд. Темир танқислиги камқонлиги – бу одамларда темир етарли бўлмаганда пайдо бўладиган кенг тарқалган анемия. Соғлом қизил қон ҳужайраларини яратиш учун танангиз темирга муҳтож. Бу турдаги камқонлик истеъмол қилинадиган озиқ-овқатда темир йетарли бўлмаганда ёки танангиз темирни яхши ўзлаштирмаса пайдо бўлиши мумкин. Баъзида бошқа соғлиқ шароитлари бу турдаги анемияни келтириб чиқаради. Даволаш темир қўшимчаларини, темирга бой овқатларни истеъмол қилишни, темир инфузияларини ёки қон қуйишни ўз ичига олиши мумкин.

Ўроқсимон ҳужайрали касаллик.

Ўроқсимон ҳужайрали касаллик ёки ўроқсимон ҳужайрали анемия – ирсий қон касаллиги. Қизил қон ҳужайралари таркибидаги ғайритабиий протеин уларни қаттиқ, ёпишқоқ ва “C” ҳарфига ўхшатиб қўяди. Бу ғайритабиий қизил ҳужайралар нобуд бўлади ва анемияга олиб келади. Улар оғриқ, қон томир ёки бошқа муаммоларни келтириб чиқариши учун кичик қон томирларига ёпишиб олишлари мумкин. Дори-дармонлар ушбу асоратларнинг олдини олишга ёрдам беради.

Талассемия.

Талассемия ҳам ирсий ҳисобланади. Бу нотўғри ген танада жуда оз миқдорда қизил қон ҳужайралари ва гемоглобин ҳосил бўлишига олиб келганда пайдо бўлади. Гемоглобин қизил қон таначаларида кислород ташувчи темирга бой оқсилдир. Баъзи талассемиялар бошқаларга қараганда оғирроқдир. Талассемия билан оғриган баъзи одамлар даволанишга муҳтож емас. Бошқа одамларга қон қуйиш, қўшимча темирни олиб ташлаш учун даволаниш ва фолий кислотаси деб аталадиган витамин қўшимчалари керак бўлиши мумкин.

Вон Виллебранд касаллиги.

Йўқолган ёки нотўғри протеин бу ирсий касалликни келтириб чиқаради. Тана нормал қон ивиши учун бу протеинга муҳтож. Шундай қилиб, бундай касалликка чалинган одамлар кўпинча кўп қон кетиш ва кўкаришларни бошдан кечиришади. Шифокорлар етишмаётган оқсилни алмаштирадиган ёки ҳужайраларни кўпроқ чиқарадиган дорилар билан даволашади.

Гемофилия.

Гемофилия яна бир ирсий қон кетиш касаллигидир. Қолган иккита муҳим қон ивиш омили оқсилларидан бирига ега бўлмаган одамларда пайдо бўлади. Шифокорлар етишмаётган омилни алмаштириш учун инфузия билан даволашади.

Веноз тромбоемболия.

Ушбу касаллик чуқур томирларда қон пıҳтıсı пайдо бўлганда пайдо бўлади. Aгар пıҳтı оёқ ёки тосда бўлса, шифокорлар уни чуқур томир тромбози (ДВТ) деб аташади. Aгар тромб узилиб, ўпкага ўца, шифокорлар буни ўпка емболияси деб аташади. Кўпинча операциядан кейин, жароҳатлардан кейин ёки бошқа соғлиғи бўлган одамларда учрайди. Даволаш усуллари қон ивишига қарши дорилар ёки қон ивишига қарши ёки антикоагуляцион муолажаларни ўз ичига олади.

Лейкемия.

Лейкемия – бу қон саратони бўлиб, унда тана анормал қон ҳужайраларини ҳосил қилади. Одатда, лекин ҳар доим емас, бу анормал оқ қон ҳужайралари. Aнормал лейкемия ҳужайралари бошқа қон ҳужайраларини сиқиб чиқариши мумкин. Ўткир ёки сурункали бўлиши мумкин бўлган кўплаб лейкемия турлари мавжуд. Даволаш усуллари кимётерапия, мақсадли терапия, радиация ва илдиз ҳужайра трансплантациясини ўз ичига олади.

Кўп мийелом.

Кўп мийелом қон саратонининг яна бир туридир. Бу суяк илиги баъзи оқ қон ҳужайраларини жуда кўп ҳосил қилганда содир бўлади. Натижада, кўп мийелома билан оғриган одамларнинг қонида бошқа оқ қон ҳужайралари, қизил қон таначалари ёки тромбоцитлар жуда кам бўлиши мумкин. Даволаш жарроҳлик, радиация, дорилар ёки илдиз ҳужайра трансплантациясини ўз ичига олиши мумкин.

Қон касалликлари диагностикаси.

Aгар шифокор сизда қон муаммоси бор деб ҳисобласа, у сизга саволлар беради ва қон тестларини ўтказади. Қон тестлари сизнинг қон ҳужайралари сони нормал диапазонда еканлигини ва соғлом кўринишини аниқлаши мумкин. Шифокорлар генетик таҳлилни буюришлари мумкин. Баъзан улар суяк илигингизни ҳам синаб кўришлари мумкин, чунки суяк илиги янги қон ҳужайраларини ҳосил қилади. Бирламчи тиббий ёрдам шифокори ушбу тестларнинг баъзиларини буюриши мумкин. Бундан ташқари, қон касалликлари билан шуғулланадиган гематологга мурожаат қилишингиз мумкин.