Пазанда – Pazanda Ҳархела маълумотлар
Псориаз нима?
Псориаз – терининг ҳар 3-4 ҳафтада ўзини соғлом тарзда янгилашга уриниши натижасида юзага келадиган дерматологик саломатлик муаммоси бўлиб, у бир неча кун ичида ўзини янгилашга ҳаракат қилади.
Бемор организми натижасида терининг соғлом янгиланишидан кўра қисқа вақт ичида ҳосил бўлиши терининг носоғлом бўлишига олиб келади.
Олинган тери қуруқ ва қизариб кетган ямоқ тузилишига эга ва оддий тери кўринишини беришдан кўра, марварид рангидаги катта тарозиларга эга. Псориаз натижасида тери тўқималарида қичишиш ва оғриқ пайдо бўлади. Сурункали тери муаммоси бўлган тошбақа касаллиги беморнинг бутун умри давомида давом этади, гарчи унинг тасири малум даврларда камайган бўлса-да, базида тўсатдан яна пайдо бўлиши мумкин. Жамиятнинг 1-3 фоизида кузатиладиган бу касаллик юқумли эмас ва эркаклар ва аёлларда жиддий фарқ йўқ. Ушбу касалликнинг кўп турлари мавжуд бўлса-да, беморларнинг 80% да учрайдиган тури – бу миқёсга олиб келадиган бляшка типидаги тошбақа касаллиги. Касалликнинг диагностикаси клиник текширувлар ва терининг биопсияси орқали амалга оширилиши мумкин. Псориазда бази ҳолларда бўғимларда оғриқ, шишиш, қизариш ва қаттиқлик каби бузилишлар ҳам пайдо бўлиши мумкин, чунки у “псориаз ревматизми” деб аталади.
Псориазга нима сабаб бўлади?
Псориаз – бу иммунитет тизимининг бузилиши, унинг сабаблари ҳозирча номалум. Иммунитет тизимидан келиб чиқадиган муаммо бўлган тошбақа касаллигида тери ҳужайралари янгиланиш тезлигини оширади ва соғлом жараёндан ташқарида ишлайдиган бу жараён касалликка олиб келади. Псориазнинг пайдо бўлишида самарали деб ҳисобланган омиллар қуйидагилардир:
Оқ қон ҳужайраларининг аномалиялари: Иммун тизимининг асосий элементларидан бири бўлган қондаги оқ қон ҳужайраларининг (оқ қон таначалари) анормал ишлаши ҳужайралар ҳаракатини ўзгартириб, тошбақа касаллигини келтириб чиқариши мумкин.
Ирсий мойиллик: Тошбақа касаллигига чалинганларнинг 30% оила азоларида тошбақа касаллиги борлиги тўлиқ аниқланмаган бўлса-да, оиладаги ирсий хусусиятлар ҳам касалликнинг шаклланишига йўл очади, деган фикр бор.
Спиртли ичимликлар ва сигаретани ортиқча истемол қилиш: иммунитет тизимига салбий тасир кўрсатадиган спиртли ичимликлар ва сигареталар ҳам иммунитет тизимининг бузилиши бўлган касалликни қўзғатиши мумкин.
Психологик сабаблар: Иммун тизимига ҳам салбий тасир кўрсатадиган стресс ва руҳий тушкунлик каби психологик жараёнлар псориазнинг пайдо бўлишида ҳам муҳим рол ўйнайди ва ҳужумларнинг такрорланишига олиб келиши мумкин.
Бактериал ва вирусли инфексиялар: такрорий инфексиялари (фарингит ва томоқ инфексияси каби) бўлган беморларда ушбу касалликнинг частотаси ортади.
Иқлим ва терининг тирнаш кҳусусияти: Бу касалликни айниқса совуқ ҳаво қўзғатиши ва нам ҳавода беморлар ўзларини енгил ҳис қилишлари кузатилади. Ёз ойларида юз берган қуёш куйиши ва яралар ҳам касалликни келтириб чиқариши мумкин.
Қўлланиладиган дорилар: Айрим касалликларни (юрак ва қон босими касалликлари, безгак, астма каби) даволашда қўлланиладиган дорилар ҳам ушбу касалликка олиб келиши мумкин.
Касаллик қандай даволанади?
Псориаз – бу одамнинг ҳаёти давомида диабет ва қон босими каби сурункали касаллик бўлиб, аммо шифокор назорати остида даволаш усуллари билан назорат остида сақланиши мумкин. Тўғри даво бўлмаса-да, тошбақа касаллигини даволашда касалликни келтириб чиқарадиган ҳужайралар ва ҳужайралар фаолиятини олдини олишга қаратилган. Терида қуруқлик ва ҳаддан ташқари терининг фаоллигини олдини олиш учун муаммоли жойларга турли немлендирикилер, кремлар, шампунлар, синтетик Д витамини билан ишлов бериш, кортизон препаратлари ва бошқа препаратлар қўлланилади. Ушбу касалликда дори-дармонларни даволаш муаммолари бостирилиши мумкин бўлса-да, ҳужумлардан кейин симптомларнинг кучайишига олиб келиши мумкин. Беморнинг аҳволига кўра, текширувдан сўнг шифокорнинг тавсиялари даволанишни белгилайди. Псориазга қарши курашда қўлланиладиган бошқа усуллар игна, оғиз дори-дармонлари ва фототерапия (ёруғлик терапияси) ҳисобланади.
