сув ҳақида мақоллар
Ер — хазина, сув — гавҳар.
Ерни бузадиган ҳам сув, тузадиган ҳам сув.
Олдингдан оққан сувни қадри йўқ.
Сув — зар, сувчи — заргар.
Сувнинг кўриниши мулойим, бағри эса тош.
Сувнинг ози ҳам бир бало, кўпи ҳам бир бало.
Дўст дўстга боқар, сув сойга оқар.
Ошнинг тами туз билан, сувнинг тами муз билан.
Сув — ҳаёт манбаи.
Сувни берсанг элга, яшарсан минг йилга.
Ҳар тойча ўзи сув ичган булоғини мақтар.
Оқар сувнинг ҳароми йўқ.
Бир киши ариқ қазар, минг киши сув ичар.
Кўлмак сувга — сассиқ алаф.
Кўр кўрни топар, сув — чуқурни.
Ой сулуви — нур, Сой сулуви — сув.
Биров сув тополмайди ичгани, биров сув тополмайди кечгани.
Сувни минг қайнаса ҳам қуюлмас.
Сув ичадиган қудуғингга тупурма.
Сув ичганда, ариқ қазиганни унутма.
Сувни ич, чашмани булғама.
Йироқдаги сув билан чанқоқлик қонмас.
Сув ҳам қаттиқ йерда тўхтаб турар.
Тошни сиққан билан сув чиқмас.
Писмиқ, телба фарқ қилар, тинч оққан сув ғарқ қилар.
Сувга суянма, ёвга сиғинма.
Китоб ҳақида мақоллар
Китоб — ақл қайроғи.
Китоб кўрмаган калла — гиёҳ унмаган дала.
Китобсиз ақл — қаносиз қуш.
Китоблар — ақл фарзандларидир.
Китоблар жонсиз, аммо содиқ дўстлардир.
Китоб билим булоғи — ўқувчининг ўртоғи
Китоб кҳазина, билим бойлик
Китобдан якҳши дўст йўқ)
Китоб-беминнат дост
Устоз ҳақида мақоллар
Устоз отангдек улуғ
Устозсиз шогирт- жонсиз кесак
Устоз билимли — шогирд илмли.
Устоз кўрмаган шогирд Ҳар мақомга йўрғалар
Устадан шогирт ўзар
тил ҳақида мақоллар
Айтар сўзни айт,
Айтмас сўздан қайт.
Анжом – уй зийнати,
Сўз – инсон зийнати.
Ариқни сув безар,
Одамни – сўз.
Аччиқ тил – заҳри илон,
Чучук тилга – жон қурбон.
Беморга ширин сўз керак,
Ақлсизга – кўз.
Бир таваккал бузади,
Минг қайғунинг қаласин.
Бир ширин сўз битказар,
Минг кўнгилнинг ярасин.
Буғдой нонинг бўлма ҳам,
Буғдой сўзинг бўлсин.
Гапнинг ёмони пичир.
Гапнинг қисқаси – яхши,
Қисқасидан ҳиссаси – яхши.
Дуо билан ел кўкарар,
Ёмғир билан ер кўкарар.
Дўст орттираман десанг,
Ширин суҳбат қил.
Душман орттираман десанг,
Чақиртикан бўл.
Ёмон тил ё жонга урар,
Ё – имонга.
Ёмоннинг тили бор,
Якҳшининг – дили.
Ёмоннинг юзи қурсин,
Гапирган сўзи қурсин.
Илиқ сўз – шакар,
Совуқ сўз – заҳар.
Иссиқ кийим танни илитар,
Иссиқ сўз жонни илитар.
Йўл қувган кҳазинага йўлиқар,
Сўз қувган – балога.
Кишининг ўзи етмаган ерга сўзи етар.
Мазали сўзга қулоқ чарчамас.
Муздан сув томар,
Сўзамолдан – бол.
Айтар сўзни айт,
Айтмас сўздан қайт.
Анжом – уй зийнати,
Сўз – инсон зийнати.
Ариқни сув безар,
Одамни – сўз.
Аччиқ тил – заҳри илон,
Чучук тилга – жон қурбон.
Беморга ширин сўз керак,
Ақлсизга – кўз.
Бир таваккал бузади,
Минг қайғунинг қаласин.
Бир ширин сўз битказар,
Минг кўнгилнинг ярасин.
Буғдой нонинг бўлма ҳам,
Буғдой сўзинг бўлсин.
Гапнинг ёмони пичир.
Гапнинг қисқаси – якҳши,
Қисқасидан ҳиссаси – якҳши.
Дуо билан ел кўкарар,
Ёмғир билан ер кўкарар.
Дўст орттираман десанг,
Ширин суҳбат қил.
Душман орттираман десанг,
Чақиртикан бўл.
Ёмон тил ё жонга урар,
Ё – имонга.
Ёмоннинг тили бор,
Якҳшининг – дили.
Ёмоннинг юзи қурсин,
Гапирган сўзи қурсин.
Илиқ сўз – шакар,
Совуқ сўз – заҳар.
Иссиқ кийим танни илитар,
Иссиқ сўз жонни илитар.
Йўл қувган кҳазинага йўлиқар,
Сўз қувган – балога.
Кишининг ўзи етмаган ерга сўзи етар.
Мазали сўзга қулоқ чарчамас.
Муздан сув томар,
Сўзамолдан – бол.
Одоб ҳақида мақоллар
Аввал салом, бадаз калом.
Амри падар — аршдан ало.
Бир каттани бил,
Бир кичикни бил.
Бола — азиз, одоби ундан азиз.
Боланинг эркаси — битнинг сиркаси.
Бош бўлмаган уйда,
Отаси туриб ўғли сўзлар.
Ёлғиз болага индамасанг, кўпаяр.
Инсон — одоби билан,
Осмон — офтоби билан.
Каттага катта бўл,
Кичикка — кичик.
Каттага салом бер,
Кичикка — калом.
Каттада иззат йўқ,
Кичикда хизмат йўқ.
Катта иззатда —
Кичик кҳизматда.
Каттани катта десанг, ўзидан кетар,
Кичикни катта десанг, каттага етар.
Каттанинг уялгиси келса, кичикка тегар.
Каттанинг ҳурмати — қарз,
Кичикка салом — фарз.
Кўп ўйнаган бола,
Ел кўзида ола.
Одоб бозорда сотилмас.
Одоб — Иришининг зеб-у зийнати.
Одоб — олтиндан қиммат.
Одоб — пешада,
Гуноҳ — тешада.
Одобли бола елга манзур.
Одобли келиннинг супургиси хашак остида турар.
Одобли ўғил — кўкдаги юлдуз,
Одобли қиз — ёқадаги қундуз.
Одоблилик белгиси —
Ешилиб салом бергани.
Яқинликнинг белгиси —
Келиб-кетиб тургани.
Одобни беодобдан ўрган.
Одобнинг — боши тил.
Одобсиз бетга чопар.
Олтин олмай, одоб ол,
Одоб олтин емасми.
Онангга бошингни кҳам қил,
Отангга гапингни кам қил.
Онаси мақтаган қизни олма,
Янгаси мақтаган қиздан қолма.
Ота бўҳш осон, одоб бериш қийин.
Ота олдида кек урма,
Одобингга чек урма.
Ота олдидан ўтма,
Одоб олдидан кетма.
Отанг боласи бўлма,
Одам боласи бўл.
Отанг тазирини олмай десанг,
Одам тасирини ол.
Отаси тентакнинг бири — тентак,
Онаси тентакнинг бари — тентак.
Ош каттадан, сув кичикдан.
Ош келса, егин,
Сўз келса, дегин.
Оғани кўриб ини ўсар,
Опани кўриб — сингил.
Пайғамбар қизи бўлма,
Отанг қизи бўл.
Раҳм ема етимга,
Етим урар бетингга.
Садақасига қараб — савоби,
Сўзига қараб — жавоби.
Салом — каттадан,
Алиф — нуқтадан.
Салом ҳам — фарз,
Алик ҳам — фарз.
Сувга тупурган — коски,
Қудуққа тупурган — кофир.
Сўз кишининг — ўзаги,
Одоб кишининг — безаги.
Тегирмонни сув бузар,
Одамни одам бузар.
Тек турганга шайтон таёқ тутқазар.
Турқи бузуқдан хулқи бузуқ ёмон.
Уруғингга сўз айтсанг,
Орасини узиб айт.
Отанг ишга буюрса,
Намозингни бузиб айт.
Уста борида қўлингни тий,
Устод борида — тллингни.
Уста бўлсанг, устозингни унутма.
Устозингга тик қарасанг, тўзасан,
Ҳурмат қилсанг, аста-аста ўзасан.
Чакки юрсанг, дакки ерсан.
Чўпонни таёғидан бил,
Келинни — оёғидан.
Шалп юрсанг, шапаки ерсан.
Шамолимни сўкма,
Тузимни ерга тўкма.
Шапалоқ билан юз қизарар.
Эшик очиқ бўлса ҳам, сўраб кир.
Яхши бола ёғ келтирар.
Ёмон бола доғ келтирар.
Яхши бола ном келтирар,
Ёмон бола ғам келтирар.
Яхши бола — отага қувват,
Ёмон бола — уқубат.
Яхши бола — суюк,
Ёмон бола — куюк.
Яхши бола — тўрга тортар,
Ёмон бола — гўрга.
Яхши бола шон келтирар,
Ёмон бола қон келтирар.
Яхши боладан раҳмат,
Ёмон боладан — ланат.
Яхши хулқ — кишининг ҳусни.
Яхши яроқсиз бўлар,
Ёмон — қулоқсиз.
Яхши қиз эрта туриб, соч тарар,
Ёмон қиз эрта туриб, нон сўрар.
Ўйноқи қўзи ойна синдирар.
Ўйноқи бузоқ ўт босар.
Ўринсиз қилиқдан ўринли юмруқ яхши.
Ўғилга ўғил бўлмасанг,
Увиқ тегар бошингга.
Келинга келин бўлмасанг.
Келисоп тегар бошингга.
Ўғирлик ош баданга юқмас,
Ёмон бола ота-онага боқмас.
Қайнаналик келин — қарқара келин,
Қайнанасиз келин — маскҳара келин.
Қиз бола уйда якҳши,
Ер бола елда якҳши.
Қизим уйда, қилиғи тузда.
Қизни эркалатсанг, ернингга тепар,
Ўғилни эркалатсанг, бурнингга тепар.
Қизнинг еркаси — ечкининг серкаси.
Қизининг қилиғи кўчада билинар.
Қобил фарзанд — жонга пайванд.
Қобил ўғил отга миндирар,
Ноқобил — отдан туширар.
Қобил ўғил роҳат келтирар,
Ноқобил ўғил — меҳнат.
Қовун қовундан ранг олар.
Қўйни — серка,
Ўйинни ерка бошлар.
Ҳай-ҳай сенинг юришинг,
Бордир сенинг бир ишинг.
Ҳусн хулқи билан чиройли.
Ҳусн ҳусн эмас, одоб ҳусн.
Ҳўл ёғочни эгмагин,
Тегмаганга тегмагин.