Главная / Медиа / Кукрак бези саратони — сабаблари, аломатлари, даволаш ва олдини олиш

Кукрак бези саратони — сабаблари, аломатлари, даволаш ва олдини олиш

Кўкрак бези саратони — сут безлари тўқималарида юзага келадиган ёмон сифатли ўсмалар. Дунёда аёллар орасида учрайдиган саратон касалликларининг енг кенг тарқалган тури бўлиб, 13 ёшдан 90 ёшгача бўлган ҳар 100 000 аёлга 99,4 та ҳолат тўғри келиши қайд етилган. ЖССТ малумотларига кўра, ҳар йили дунёда 800,000-1,000,000 янги касалланиш ҳолатлари қайд етилади.

 

Сут безларида пайдо бўладиган ўсмаларнинг кўп қисми якҳши сифатли бўлади ва хавфли деб ҳисобланмайди: улар секин ўсади, ўсма ҳужайралари соғлом ҳужайралардан сезиларли даражада фарқ қилмайди ва организмнинг бошқа органлари ёки қисмларига тарқалмайди.

Саратон мутатсиялар — ҳужайралардаги ўсишни тартибга солиш ва уларни соғлом сақлаш учун жавоб берадиган генлардаги атипик ўзгаришлар натижасида пайдо бўлади. Ёмон сифатли ҳужайралар назоратсиз кўпаяди, шунинг учун вақт ўтиши билан улар бирламчи ўсимтадан ташқарига чиқиб атрофдаги соғлом тўқималарга, лимфа тугунларига ва узоқ азоларга тарқалиши мумкин.

Сут безлари ҳужайраларидан ривожланган кҳавфли ўсмага кўкрак бези саратони деб аталади. Кўпинча касаллик бўлак ҳужайраларида (сут ишлаб чиқарадиган безлар) ёки каналларида (бўлакларда ҳосил бўлган сут кўкрак учига келадиган йўллар) бошланади.

Сабаблари ва хавф омиллари

Кўпгина ҳолларда кўкрак бези саратони тасодифан юзага келади. Фақатгина 10% ҳолатларда касаллик ирсий равишда БРКА1 ва БРКА2 генларидаги мутатсиялар туфайли келиб чиқади. Мутатсиянинг мавжудлиги кўкрак саратони ривожланиш хавфини 60-80 фоизга оширади деб тахмин қилинади, шунинг учун бази Европа мамлакатларида бу профилактик мастектомия (кўкракни тўлиқ олиб ташлаш) учун кўрсатма ҳисобланади.

Саратон хавф омиллари. Булар саратон касаллигининг бошланишига туртки берадиган сабаблардир. Аммо шуни ёдда тутиш керакки, бунда фақат саратон касаллиги юзага келиши еҳтимоли ҳақида гап бормоқда, малум бир беморда касаллик ривожланиши муқаррар еканлиги ҳақида емас.

хавф омиллари икки гуруҳга бўлинади — тасир ўтказиб бўлмайдиган омиллар ва тасирини камайтириш мумкин бўлган омиллар.

Тасир ўтказиб бўлмайдиган кҳавф омилларига қуйидагилар киради:

  • Аёл жинси. Еркакларда касаллик камдан-кам ҳолларда ривожланади (бу генлардаги мутатсияга боғлиқ бўлиши мумкин);
  • Ёш. Касаллик 90 фоизи ҳолатларда 40 ёшдан ошган беморларда ташхисланади;
  • Генетик мойиллик, БРКА1 ва БРКА2 генларида мутатсиялар мавжудлиги;
  • Сут безларининг хавфли саратон олди (прекантсероз) касалликлари;
  • Анамнезда кўкрак саратони мавжудлиги;
  • Анамнезда кўкрак қафасига нурланиши тасири бўлганлиги;
  • Ҳайз кўришнинг ёҳуд менарҳенинг ерта бошланиши (12 ёшгача), кеч менопауза (55 ёшдан кейин).

Тасир ўтказиш мумкин бўлган хавф омиллари:

  • Аёлнинг ҳомиладор бўлмаслиги (ҳомиладор бўлмаса хавф ортади), емизишни рад етиш, ҳомиладорликни суний равишда тўхтатиш;
  • Семизлик;
  • Қандли диабет, гипертония;
  • Стероид гормонлар, гормонал контрасептивлардан узоқ муддат фойдаланиш;
  • Алкоголли ичимликларни суистемол қилиш, чекиш;
  • Жисмоний фаолликнинг етарли емаслиги;
  • Тунгги иш тартиби.

Касаллик белгилари

  • Кўкракда атрофдаги тўқималардан фарқ қиладиган зич ҳосила пайдо бўлиши;
  • Сут безлари ҳажми, шакли ёки ташқи кўринишида ўзгаришлар;
  • Терининг ўзгариши, қипиқланиши, малум бир қисмининг ботиб қолганлиги;
  • Кўкрак учининг ичкарига тортилиб қолиши;
  • Кўкрак ёки унинг бир қисмининг қизариши;
  • Терининг апелсин пўстлоғига ўхшашлиги.

Рўйхатда келтирилган аломатлар ҳар доим ҳам бир хил манода кўкрак бези саратонини кўрсатмайди. Аммо мутахассис ёмон сифатли касалликни фақат текширувдан кейин истисно қилиши мумкин. Агар сизда бир ёки бир нечта аломатлар аниқланса, тўлиқ ва сифатли ташхис қўйиш учун шифокорга мурожаат қилиш зарур.

Касалликнинг охирги (ИИИ-ИВ) босиқчларида қуйидаги аломатлар қайд этилиши мумкин:

  • Кўкракдан шаффоф ёки қонли ажралмалар келиши;
  • Ўсма терига ўсиб кирганлиги боис кўркак учининг ичкарига тортилиб қолиши ва рангининг ўзгариши.

Босқичлари

Кўкрак саратони босқичи касалликнинг хусусиятларига қараб белгиланади. Босқични аниқлаш енг яхши даволаш усулларини танлашга ёрдам беради.

 

                 Сут безларининг анатомияси ва саратондаги ҳолатлари

Одатда, кўкрак саратони босқичи 0 дан ИВ гача бўлган рақамлар билан белгиланади, 0 босқич инвазив бўлмаган саратон (ин ситу саратон), ИВ босқич еса организмнинг бошқа қисмларига тарқалган инвазив касалликни назарда тутади.

Босқични аниқлашда нималар етиборга олинади:

  • Ўсимта ҳажми (Т ҳарфи билан белгиланади);
  • Минтақавий лимфа тугунларининг ҳолати (Н ҳарфи);
  • Узоқ метастазларнинг мавжудлиги (М ҳарфи);
  • Ўсимта ҳужайраларининг фарқланиш даражаси (Г ҳарфи);
  • Ўсимта рецепторлари ҳолати (естроген ва прогестерон рецепторларининг мавжудлиги);
  • Саратон ўсмалари пролифератсияси кўрсаткичи Ки67;
  • ЕРББ2нинг ҳаддан ташқари экспрессияси мавжудлиги ёки йўқлиги (ҲЕР2 / неу).

Кўкрак саратонининг молекуляр турлари

Касалликнинг кечиши прогнози ва даволаш чораларига қай тарзда жавоб қайтариши ўсманинг молекуляр-генетик хусусиятларига боғлиқ.

Ўсма ҳужайраларида эстроген (ЕР) ва прогестерон (ПР) гормони ретсепторлари, ҲЕР2 / неу эпидермал ўсиш омиллари ретсепторлари ва бошқа молекуляр ва генетик белгилар мавжудлиги ёки йўқлиги ҳисобга олинади.

Шунга кўра қуйидаги субтиплар ажратиб кўрсатилади:

Луминал А (30—45 %). Булар гормон ретсепторлари (естроген ва / ёки прогестерон) мавжуд, ҲЕР2 ретсепторлари йўқ ва Ки67 даражаси паст бўлган ўсмалардир. Ўсимта юқори даражада дифферентсиятсияланган (Г1), одатда секин ўсади, касаллик енг яхши прогнозга ега;
Луминал Б (14—18 %). Гормон ретсепторлари (естроген ва / ёки прогестерон) мавжуд, ҲЕР2-мусбат ёки ҲЕР2-салбий, Ки67 юқори даражада. Ўсимта, л типидаги А типидаги саратон касаллигидан кўра тезроқ ўсади, прогнози бироз ёмонроқ;
«Трипле негативе» (8—15 %).Гормонлар (естроген ва прогестерон) ва ҲЕР2 учун ретсепторларга ега емас. Саратон касаллигининг ушбу тури БРКА1 ген мутатсиясига ега ва ёш аёллар орасида кўпроқ учрайди;
ҲЕР2 ижобий (27—39 %). Ўсмаларда гормон ретсепторлари (естроген ва прогестерон) мавжуд емас, ҲЕР2 учун ретсепторлар еса мавжуд. Ўсимта луминал субтипларга қараганда тезроқ ўсади, ёмонроқ прогнозга ега бўлиши мумкин, аммо ҲЕР2 оқсилига йўналтирилган мақсадли терапия билан яхши даволанади.

Патологик градатсия

«Г» ўсимта ҳужайраларининг фарқланиш даражаси кўкрак саратони ҳужайралари ва нормал ҳужайралар ўртасидаги фарқни ва ўсимта ҳужайралари сонининг кўпайиш тезлигини англатади.

Г1 — юқори даражада дифферентсиятсияланган ўсма. Саратон ҳужайралари соғлом ҳужайраларга ўкҳшайди, уларнинг ўсиш сурати секин ва метастаз еҳтимоли паст;

Г2 — ўртача даражада дифферентсиятсияланган ўсма. Ўсимта ҳужайраларида нормал ҳужайралар белгиларига ега, кўпайиш тезлиги ва метастазларнинг шаклланиши еҳтимоллиги бўйича ўртача кўрсаткичларга ега;

Г3 — бу паст даражада дифферентсиятсияланган ўсма. Саратон ҳужайраларида нормал ҳужайралар белгилари деярли аниқланмайди, кўпайиш тезлиги ва метастаз еҳтимоллиги юқори . Бундай касалликлар енг тажовузкор ва кҳавфли кечади.

Ташхисни тасдиқлаш

Сут безларини текширганда (ултратовушли текширув, МРТ, маммография, палпатсия) шифокорлар саратон касаллиги мавжудлигидан шубҳа қилишлари мумкин. Гумонни тасдиқлаш ёки рад қилишнинг ягона усули бу шубҳали қисмдан тўқима намунасини олиш ва уни микроскоп остида текширишдир.

Кўкракда ўсма шаклланишида кўпинча қалин игнали биопсия (трепан-биопсия) амалга оширилиб, материални гистологик текшируви ўтказилади. Агар онкологик ташхис тасдиқланса, унда иммуногистокимёвий тадқиқот ёки ўсманинг молекуляр хусусиятларини ўрганиш амалга оширилади.

Организмда касаллик тарқалганлигини баҳолаш учун қуйидагилар белгиланиши мумкин:

  • Ултратовушли текширув;
  • Компютер томографияси;
  • Остеостсинтиграфия;
  • ПЕТ-КТ;
  • МРТ.

Ташхислаш

Классик стандарт усуллар:

  • Ултратовушли текширув;
  • Рентгенологик текширув — маммография.

Дуктография, стереотактик биопсия, аспиратсион биопсия ва трукат-биопсия каби махсус тадқиқот усуллари кенг қўлланилади. Биопсия пайтида олинган барча материаллар текшириш учун лабораторияларга юборилади.

Ўсимта тарқалишини баҳолаш — узоқ метастазларни аниқлаш ёки уларнинг йўқлигини текшириш учун икки томонлама контрастли компютер томографияси (КТ) талаб қилиниши мумкин.

Бази ҳолларда беморларга ПЕТ-КТ текшируви буюрилади:

  • Ананавий диагностика усуллари (КТ, синтиграфия) информатив бўлмаса, маҳаллий тарқалган ёки метастазланган ўсма бўлган беморларда касалликнинг босқичини аниқлаш;
  • Ананавий диагностика усуллари (КТ, синтиграфия) информатив бўлмаса, даволаш жараёнида натижани баҳолаб бориш;
  • Даволанишдан олдин касалликнинг тарқалиш даражасини баҳолаш (агар керак бўлса, клиник онколог томонидан белгиланади);
  • Камида тўртта қўлтиқ ости лимфа тугунлари шикастланган беморларда лумпектомия ёки мастектомиядан кейин кузатув олиб бориш.

Кўкрак бези саратонини даволаш

Даволаш усулини танлаш кўплаб омилларга боғлиқ: касалликнинг босқичи, аёлнинг ёши, ўсманинг тузилиши ва ўсиш тезлиги. Замонавий терапия усуллари жарроҳлик, радиотерапевтик ва кимётерапевтик усулларнинг енг мақбул комбинатсиясидан, яни комплекс ёндашувдан фойдаланади.

Терапияда мутахассислар ҳар бир беморга индивидуал ёндашишлари керак. Турли хил профиллардаги мутахассислар кенгаши аёлга аниқ даволаш усулларини таклиф қилишлари, шу билан даволаш ҳам онкологик, ҳам естетик жиҳатдан муваффақиятли бўлиши керак.

Жарроҳлик

Оператсия усулини танлашда мутахассислар кўкракнинг шакли ва ҳажмини тиклаш вариантини олдиндан режалаштиришади. Жарроҳлик даволаш иккита ёндашувни ўз ичига олади: кўкракни қайта тиклаш усули тўғридан-тўғри уларга боғлиқ:

  • лумпектомия — сут безларини қисман олиб ташлаш;
  • мастектомия — сут безларини тўлиқ олиб ташлаш.

Қуйидаги ҳолатларда мастектомия зарур бўлади:

  • Беморда кўкрак ўлчами кичик бўлса;
  • Ўсимта терига ёки кўкрак қафасига ўсиб кирса;
  • Ўсимта жуда катта бўлса;
  • Ўсимта кўкрак қафаси бўйлаб тарқалса.

Кўп ҳолларда биринчи танлов сифатида азоларни сақлаб қолишга қаратилган оператсияларга афзаллик берилади. Агар мастектомиядан ташқари бошқа вариант бўлмаса, беморга шахсий имтиёзларни ҳисобга олган ҳолда кўкракни қайта тиклаш учун турли хил пластик жарроҳлик амалиётлари таклиф етилади.

Кимётерапия

Кимётерапия оператсиядан кейин ҳам, ундан олдин ҳам тайинланиши мумкин. Оператсиядан олдин кимётерапиянинг мақсади бирламчи ўсимтани камайтиришдир, шунда кўкракни сақлаб қолган ҳолда ўсмани олиб ташлаш (лумпектомия) мумкин бўлади.

Жарроҳликдан сўнг, кимётерапия метастазларни йўқ қилиш ва келажакда олидни олиш учун буюрилади.

Радиатсион терапия

Радиатсион терапия кўкрак саратонини даволаш учун учта ҳолатда ишлатилади:

  • Оператсиядан кейин касаллик қайталанишини олдини олишда;
  • Олиб ташлашни имкони бўлмаган ўсмаларни симптоматик (паллиатив) даволашда;
  • Узоқ метастазлар туфайли асоратлар бўлганида (оғриқ, орқа мия ёки мия қисилишида) симптоматик даволашда.

Гормонал терапия

Кўкрак бези саратонини гормонлар билан даволаш ўсмада эстроген/прогестеронга ретсепторлар мавжуд бўлган ҳолларда қўлланилади. Бунда Тамоксифен каби антиестроген, ароматаза ингибиторлари, гонадотропин-рилизинг гормон ишлатилади.

Гормонотерапиянинг минимал давомийлиги — 5 йил, нокҳуш прогнозни вада қилувчи ҳатто битта омил бўлган ҳолларда еса 10 йил.

Кўкракни қайта тиклаш

Реконструктив оператсия аёлга кўкракнинг шакли ўзгариши ёки олиб ташланганлиги туфайли стрессни олдини олиш имконини беради. Ҳозирда турли кҳил қайта шакллантириш усулларидан фойдаланилади, улар мураккаблиги ва давомийлиги билан фарқ қилади.

Кўкракни тиклаш усуллари:

Бир вақтнинг ўзида — оператсия пайтида ўсма олиб ташланганидан кейин дарҳол амалга оширилади;
Кечиктирилган — даволашнинг барча босқичларидан кейин амалга оширилади.

Реконструктив оператсиялар, шунингдек, кўкракни тиклаш учун ишлатиладиган тўқима турида ҳам фарқ қилади. Муайян вазиятга қараб, организмнинг ўз тўқималари (аутотўқималар) ёки доимий ёки вақтинча имплантлар (аллотўқималар) ишлатилади.

Олдини олиш

Ҳар бир инсон организмнинг иложи борича соғлом бўлишига ёрдам бериши мумкин, бунда мувозанатли овқатланиш, соғлом тана вазнини ушлаб туриш, чекишни ташлаш, алкоголли ичимликларни чеклаш, мунтазам жисмоний машқлар ва спорт муҳим аҳамиятга ега.

Аммо соғлом турмуш тарзи саратон касаллиги юзага келмаслиги кафолати эмаслигини, балки касалликка чалиниш хавфини камайтиришнинг бир усули эканлигини тушуниш керак.

Бази аёлларда ирсий омиллар туфайли кўкрак бези саратонини ривожланиш хавфи юқори. Масалан, агар бир нечта яқин қариндошларда (аёл ва эркаклар) кўкрак (сут безлари) саратони ташхиси қўйилган бўлса, айниқса ерта ёшда, БРКА1 ёки БРКА2 генларида мутатсия мавжудлиги еҳтимоли катта бўлади.

Ҳаққимизда Sohib

Яна маълумот

u2rytes4uoymkq7

Болаларни емлашдан олдин нималарга етибор бериш керак?

Мамлакатимизда миллий емлаш календари мавжуд бўлиб, жадвал асосида болаларга турли касалликларга қарши емлаш олиб борилади. …