Пазанда – Pazanda Ҳархела маълумотлар
Оила терапевти Микаела Томас
Aбадий севги афсона емас. Aсосийси, шериклар ўртасида самимий ва чуқур яқинликни сақлашга ғамхўрлик қилиш. Клиник психолог ва оилавий психотерапевт Мичаела Томас МИФ нашриётининг “Севги абадий яшайди” китобида муносабатларга меҳрибонлик, илиқлик ва уйғунликни қандай қайтариш кераклигини айтади. Мен тотувлик ва бахтни топишга муваффақ бўлган жуфтликларни ажратиб турадиган нарса ҳақида китобдан парча беришга қарор қилдим.
Узоқ муддатли муносабатлар учун битта севги етарли эмас
Aгар кучли муносабатлар ҳақиқий бўлса, нега Ғарбда ажралиш даражаси қирқ фоизга яқин? Ҳеч қандай оддий тушунтириш йўқ, гарчи баъзи никоҳ мутахассислари ер-хотиннинг ажралиш ёки ажралмаслигини аниқ башорат қилишлари мумкин.
Ўзаро муносабатларда бахтли бўлиш учун севиш шарт емас. Севги зарур, лекин бу етарли емас. Бирор кишини чинакам севганингизда, сиз унга ғамхўрлик қиласиз ва унга енг яхши тилаклар (ва оғриқ ва азоб-уқубатлар емас), лекин бу ҳамдардликни талаб қилади: бу узоқ муддатли муносабатларнинг асосидир. Келинг, емпатиянинг асосий таркибий қисмлари деб аташ мумкин бўлган ғамхўрлик, тушуниш ва жасорат сизнинг севгингизнинг омон қолишига ва гуллаб-яшнашига қандай ёрдам беришини кўриб чиқайлик.
Ғамхўрлик
Ўзаро муносабатлардаги ҳамдардликнинг биринчи асосий елементи – шеригингизга ғамхўрлик қилиш, унинг соғлом ва бахтли бўлишини хоҳлашдир. Aгар сиз шеригингизга ёмон муносабатда бўлишни бошласангиз, унда сиз унга аҳамият бермайсиз. Сиз қўллаб-қувватлаш, севги ва ҳурмат каби қадриятларга зид бўласиз.
Тушуниш
Ўзаро муносабатлардаги емпатиянинг иккинчи муҳим елементи – бу тушуниш ва донолик. “Севгидан маст” бўлганингизда, сиз тушунча ва доноликдан маҳрум бўласиз. Кўр-кўрона жозибали булутлар ҳукм қилади, сизга туннел кўриш имконини беради, шунинг учун сиз шеригингизни улар қандай бўлишини емас, балки ўзингиз хоҳлаган тарзда кўрасиз. Ўтмишдаги муносабатларни сабабини тушунмасдан такрорлашингиз мумкин.
Қаттиқ қарорлар
Ўзаро емпатиянинг учинчи асосий елементи – бу жасорат, муносабатларни сақлаб қолиш учун қийин қарорлар қабул қилиш жасорати. Масалан, сиз шеригингизга очиқ бўлишингиз, заифлигингизни кўрсатишингиз, қўрқувингизни, ёлғизлигингизни, ўзингизни ташлаб кетилганингизни ҳис қилишингизни тан олишингиз керак бўлади. Ёки ўзингизнинг салбий фикрларингиз ва ҳис-туйғуларингизни, масалан, хафагарчилик ва ҳасадни қабул қилишингиз керак. Ёки сиз учун қийин бўлган вазифаларни бажаринг – учрашувларга ўз вақтида келиш, ғазабланишни назорат қилиш ва бошқалар. Сизнинг ҳамкорингиз сизнинг ёрдамингизга муҳтож бўлганида, ҳатто оғир кунларни бошдан кечирган бўлсангиз ҳам, унга ишончли йелка бериш учун жасорат керак.
Хулоса шуни кўрсатадики, узоқ муддатли муносабатларни ўрнатиш учун фақат севгининг ўзи етарли емас – сизга ҳали ҳам ғамхўрлик, тушуниш ва ҳамдардлик учун жасорат керак.
Бахтли жуфтликлар нима қилиши керак
Никоҳ бўйича эксперт ва психология профессори Жон Готтман* ўзининг “севги лабораторияси”да юзлаб жуфтликларнинг хатти-ҳаракатларини ўрганиб чиқди ва бахтли ва барқарор жуфтликлар никоҳнинг етти тамойилига амал қилади деган хулосага келди.
- улар бир-бирларини яхши билишади, лекин шу билан бирга улар доимо бир-бирларида
- янги нарсаларни кашф қилишади;
- бир-бирига нисбатан меҳр ва миннатдорчиликни ҳис қилиш;
- ҳиссий яқинлик учун бошқа жойдан қидирмасдан, бир-бирингизга мурожаат қилинг;
- бир-бирининг фикрини ҳурмат қилиш, жамоа бўлиб қарор қабул қилиш;
- ўз муаммоларини ҳал қилиш ва низоларни бартараф етиш;
- бир хил муаммоларда қолиб кетиш, боши берк кўчадан чиқиш йўлини топиш;
- ягона оила бўлиш, умумий мақсадларни яратиш.
Готтман таъкидлаганидек, бахтли жуфтликлар ҳеч қачон баҳслашмайди ёки улар бир-бирлари учун мукаммал бўладилар (улар худди бошқа жуфтликлар каби баҳслашадилар ва кўпинча бутунлай бошқача шахсий хусусиятлар ва қизиқишларга ега). Дарҳақиқат, уларнинг муносабатларининг асоси мустаҳкам дўстлик, ўзаро ҳурмат ва ишончдир. Уларнинг бахтининг асоси бир-бирининг еҳтиёжлари ва тажрибаларига нисбатан сезгирликдир.
Сизга узоқ муддатли муносабатларни кафолатлайдиган тезкор тузатишлар ёки сеҳрли таблеткалар йўқ. Ден Буеттнер * инсон узоқ умр кўришнинг кўк зоналари ҳақидаги ишида шундай дейди: “Бу ҳийла – тўғри иш қилиш ва кўп йиллар давомида нотўғри иш қилмасликдир”. Сизнинг шеригингизга бир томчи мулойимлик бериш ва бу етарли деб қарор қилиш мумкин емас, сиз катакчани белгилаб қўйдингиз.
* Ден Баттнер (1960-йилда туғилган) — машҳур америкалик сайёҳ ва ёзувчи. Натионал Геограпҳиc лойиҳаси доирасида Йернинг “кўк зоналари”ни ўрганган. Еслатма. ед.
Яна бир бор такрорлайман:
Ўзаро муносабатлар доимий ҳаракатни талаб қилади.
Барча интим муносабатлар моногам мажбуриятларга асосланмайди, шунинг учун емпатия тамойиллари очиқ муносабатларга ҳам, полиаморияга ҳам тегишли. Муносабатларингизнинг табиати қандай бўлишидан қатъи назар, уни оқилона қуриш, чегараларни чизиш, гапириш ва ўз еҳтиёжларини ифода етиш учун жасоратга ега бўлиш – барча томонларга еҳтиёткорлик ва ҳурмат билан қараш муҳимдир.
Сизнинг муносабат боғингиз эътиборга муҳтож
Тасаввур қилинг-а, сизнинг муносабатингиз боғдир: сиз бир марта бегона ўтларни олиб ташлай олмайсиз ва ўз вазифангизни бажарган деб ўйлайсиз. Тез орада ўтлар ўсади ва кесиш керак, ва бегона ўтлар, гуллар ва буталар қуёшда жой учун курашади. Сизнинг боғингиз ўсиб, ўтиб бўлмайдиган ўрмонга айланишини ёқтиришингиз мумкин, лекин агар сиз уни тартибга солмоқчи бўлсангиз, ишлашингиз керак бўлади. Кўпчилигимиз баъзан боғимизни унутиб қўямиз, бу ажойиб бурчакни оддий деб ҳисоблаймиз ва бошқа ишларни қилаётганда уни еътиборсиз қолдирамиз.
Худди шу нарса муносабатларда содир бўлади. Уларни тақдирнинг раҳм-шафқатига ташланг – ва улар ҳар доим ёқимли емас, енг кутилмаган тарзда ўсади. Менинг вазифам сизнинг боғингизда гулларни ўз вақтида гуллаб-яшнаши учун йенгингизни шимиб, кўп меҳнат қилишингизга ёрдам беришдир.
