Зарчава нима тарихи
Зарчаванинг тарихий ватани Ҳиндистоннинг жануби-шарқий қисмидир. Бу ўсимликнинг илдизи машҳур карри зираворининг асосий таркибий қисми бўлиб, у нафақат идишга нафақат ўткир там ва ўзига хос ҳид, балки ёқимли сариқ ранг беради.
Қадим замонларда ҳам зердеçал пиширилган идишларнинг сақлаш муддатини узайтириши аниқланган. Қўлқоплар, металл ва ёғоч ҳам олтин рангдаги ўсимлик билан бўялган.
Зарчаванинг барча афзалликларини қадрлаб, одамлар уни қиммат зафароннинг арзон ўрнини босувчи восита сифатида ишлатишни бошладилар.
Зарчава ҳали ҳам сариёг , маргарин, пишлоқлар, турли хил идишлар ва дори-дармонларни ишлаб чиқаришда қўлланилади.
Зарчаванинг фойдалари
Зарчава таркибида ефир мойлари ва куркумин (сариқ бўёқ) мавжуд. Ўсимлик фосфор, темир, ёд, калсий, холин, шунингдек, Б (Б1, Б2, Б5), К ва К витаминлари гуруҳига бой.
Зарчава организмдан токсинлар ва зарарли моддаларни олиб ташлайди, чунки унинг таркибида еркин радикалларни “ўлдирадиган” антиоксидантлар мавжуд.
Олимларнинг фикрича, карри зираворлари Алгеймер касаллигига фойдали тасир кўрсатади, танадан ортиқча сувни олиб ташлайди ва артритда шишишни камайтиради. Зарчава шунингдек саратон ҳужайраларини блоклайди, кўкрак саратонини олдини олади.
Зарчаванинг ўткир тами вируслар ва ёмон бактериялар билан курашишга ёрдам беради, шунинг учун зираворлар барча турдаги яллиғланишлар учун фойдалидир. Зарчава овқат ҳазм қилиш тизимини, буйраклар ва ўт пуфагини нормаллантиради. Иштаҳани яхшилайди.
Зарчаванинг зарари
Умуман олганда, зарчава зарарсиздир. Уни қўллашга қарши кўрсатма бўлиши мумкин бўлган ягона нарса – бу индивидуал интолеранс. Шунинг учун, агар сизда иссиқ зираворларга аллергиянгиз бўлса, сизда зарчавага ҳам реаксия бўлиши мумкин.
Тиббиётда қўлланилиши
Зарчава сафро ва меда ширасининг ишлаб чиқарилишига ёрдам беради, шунинг учун у жигар, буйраклар ва ўт пуфаги касалликлари учун фойдалидир.
– Зарчавадаги энг қимматли нарса куркуминдир. Ушбу модда антиоксидант тасирга эга, у эркин радикаллар билан курашади. Шунингдек, юрак-қон томир касалликлари ва саратон касаллигидан ҳимоя қилади. Зарчава саратон касаллигини даволашда ишлатилиши ҳақида ҳам тадқиқотлар мавжуд. Хусусан, меланома ва унинг кимётерапияси билан. У кимётерапиянинг зарарли тасирини зарарсизлантиришга қодир. Бу табиий антибиотик сифатида жуда яхши ишлайди, патоген флоранинг ўсишига тўсқинлик қилади. Яллиғланишга қарши хусусиятларга эга. Зарчава Алгеймер касаллиги, кўп склероз ва сенил деманс ривожланишига тўсқинлик қилиши кўрсатилган. Ушбу зиравордан фойдаланиш деярли барча ички органларнинг ишига тасир қилади. У организмни токсинлардан мукаммал тозалайди, жигар фаолиятига яхши тасир қилади, – дейди нутритионист Елена Соломатина, тиббиёт фанлари номзоди.
Овқатларда қӯлланиши
Кори гўштли идишлар, сабзавот, балиқ, шўрвалар, омлет ва сослар билан сепилади. Зарчава товуқ булёнини бой қилади, юмшоқ тамни олиб ташлайди.
Зарчава билан сарик сут
Аюрведа ичимлиги ёшликни узайтиради ва тананинг ички органлари фаолиятини нормаллантиради. Шамоллашда ёрдам беради. Сутни эрталаб оч қоринга ёки кечқурун ётишдан олдин ичиш тавсия этилади. Ичимликни музлатгичда сақланг.
- Сут – 1 стакан
- сув – 50 милилитр
- Ҳиндистон ёнғоғи ёғи – 1 чой қошиқ
- Зарчава – 1 чой қошиқ
- Асал – 1 чой қошиқ
Сувни оловга қўйинг. У қайнаётганда, бир қошиқ зарчава қўшинг. 5-7 дақиқа давомида пиширинг. Аралашга бир стакан сут ва сариёг қўшинг. Бир неча дақиқа оловда туринг. Ичимлик совиганида, унда асални эритиб юборинг.