Пазанда – Pazanda Ҳархела маълумотлар
умумий тушунча
Йўғон ичак – бу овқат ҳазм қилиш тизимимизнинг анус билан тугайдиган охирги 1,5-2 метрининг умумий номи. Охирги 15 см тўғри ичак, қолган қисми еса йўғон ичак деб аталади.
Сўнгги ўн йил ичида йўғон ичак саратонини ташхислаш ва даволашда кўплаб ютуқларга еришилди. Шунга қарамай, йўғон ичак саратони ҳали ҳам бутун дунёдаги енг муҳим соғлиқ муаммоларидан бири бўлиб қолмоқда ва ҳар йили миллионлаб одамларнинг ҳаётига таҳдид солмоқда
Йўғон ичак саратони хавфи омиллари
Беморнинг яшаш жойи: йўғон ичак саратони билан касалланиш даражаси мамлакат ва минтақага қараб фарқ қилади.
Ҳаёт тарзи
Йўғон ичак саратони кўпроқ чекувчи ва спиртли ичимликларни истеъмол қиладиган, кам толали овқатлар (сабзавот, мевалар) истеъмол қиладиган, қандли диабет, семириб кетган, ҳаракациз турмуш тарзига ега бўлган одамларда учрайди.
Даволаш усуллари
Йўғон ичак саратонини даволашнинг асосий усули жарроҳликдир. Бироқ, баъзи беморларда кимётерапия ва / ёки радиотерапия операциядан олдин ёки кейин қўлланилиши мумкин.
Йўғон ичак саратони билан оғриган беморларни даволашнинг мақсади нима?
Бу касалликни тўлиқ даволаш ёки агар бунинг иложи бўлмаса, умрини узайтиришдир. Aйниқса, сўнгги 10 йил ичида диагностика ва даволаш соҳасидаги ютуқлар туфайли йўғон ичак саратони билан оғриган беморлар учун узоқ ва сифатли ҳаёт йўли очилди.
Бошқа мақсад – беморнинг шикоятларини бартараф етиш орқали ҳаёт сифатини яхшилаш. Бу мақсадда қўлланиладиган усуллардан баъзилари:
Минимал инвазив жарроҳлик
Илгари йўғон ичак саратонини даволашда жарроҳликнинг ягона йўли беморнинг қорнида узунлиги 40-50 см гача бўлган кесмалар бўлган. Бугунги кунда йўғон ичак саратонини даволашда лапароскопик жарроҳлик, ягона портли жарроҳлик ва роботли жарроҳлик каби усуллар қўлланилмоқда.
Камроқ остомия (қорин бўшлиғи нажас – сумкадан сумкага)
Йўғон ичакнинг тўғри ичак деб аталадиган охирги қисмининг охирги 3-4 см қисмидан ташқари, операция вақтида ичакнинг маълум бир қисми олиб ташланади ва икки учи яна бирлаштирилади. Бундай беморларнинг баъзиларида ингичка ичакни вақтинчалик (6-8 ҳафта) бўғим яхши тузалгунча олиб ташлаш мумкин. Бундай беморлар одатдаги тарзда дефекацияни амалга оширадилар.
Aнусга жуда яқин жойлашган саратонларда анус бекор қилинади ва ичак қорин деворига оғизланади. Шу тарзда, беморга қорин деворига бириктирилган сумкада дефекация қилиш (колостома) таъминланади. Бугунги кунда бу операция ўтмишдагига қараганда анча камроқ беморларда (барча йўғон ичак саратони билан оғриган беморларнинг 5%) талаб қилинади ва беморларнинг аксарияти ичак ҳаракатларини нормал бажаради.
Йўғон ичак саратони жарроҳлик амалиётида фақат йўғон ичакдаги ўсмани олиб ташлашнинг ўзи етарли емас. Саратон тарқалиши еҳтимоли бўлган лимфа тугунлари ва агар мавжуд бўлса; Бошқа органларни қамраб олган саратон тўқималари ҳам бутунлай олиб ташланиши керак (даволовчи резекция). Aгар жарроҳлик соҳасида оз миқдорда саратон тўқималари қолса (паллиатив резексия), кўпчилик беморларда касаллик бир мунча вақт ўтгач (маҳаллий такрорланиш) қайталанади. Шунинг учун бемор учун даволовчи резекция қилиш жуда муҳимдир.
Йўғон ичак саратонида касалликнинг боришини нима аниқлайди?
Йўғон ичак саратонида касалликнинг боришини белгиловчи учта асосий омил мавжуд:
Саратон билан боғлиқ омиллар
Саратон тури
Саратон умумий тушунчадир. Aммо ҳар бир саратон ўзининг турли макроскопик ва микроскопик хусусиятларига кўра турли даражадаги тажовузкорликка ега.
Саратон минтақаси
Барча йўғон ичак саратонини ҳисобга оладиган бўлсак, тўғри ичак деб аталадиган йўғон ичакнинг охирги 12-15 см қисмини даволаш йўғон ичак деб аталадиган йўғон ичакнинг бошқа қисмларига қараганда бироз қийинроқ.
босқич
Саратон девори ичида тарқалиш даражаси, унинг атрофидаги органлар, лимфа тугунлари ёки узоқ органлар метастазлари каби омиллар касалликнинг босқичини аниқлайди. Йўғон ичак саратони ерта аниқланса, бутунлай даволанади.
Даволаш билан боғлиқ омиллар
Даволаш усули: Йўғон ичак саратонида даволаш усуллари ва уларни қўллаш тартиби жуда муҳимдир.
Aмалга оширилган жарроҳликнинг онкологик радикаллиги
Бемор билан боғлиқ омиллар
Беморнинг ёши, бирга келадиган касалликлар, иммунитет тизими, генетик омиллар каби.
Жигар ёки ўпкага тарқалган касалликни даволаш мумкинми?
Қорин пардасига тарқалиш жуда тез-тез бўлмаса, бу беморларни жарроҳлик ва бир вақтнинг ўзида кимётерапия билан даволаш мумкин (Ситоредуктив жарроҳлик + Иссиқ кимётерапия – ҲИПЕC).
Йўғон ичакни тўсиб қўядиган саратон касалликларини даволаш
Баъзи йўғон ичак саратони ичак тутилишига олиб келганидан кейин аниқланади. Бундай беморларга шошилинч операция қилинади ёки тиқилиб қолган жойга стент ўрнатиш орқали обструкция олиб ташланади. Стент қўйилгандан сўнг, агар керак бўлса, ўсимта учун дастлабки муолажалар (масалан, кимётерапия) тугагандан сўнг, операция қулайроқ шароитларда амалга оширилиши мумкин.
Йўғон ичак саратони ривожланишининг олдини олиш мумкинми?
Йўғон ичак саратони ерта босқичда ушланганда даволаш мумкин бўлган касалликлардан биридир. Бунинг учун саратонни ерта босқичда ёки умуман пайдо бўлишидан олдин яхшироқ аниқлаш керак (саратондан олдинги босқич).
Aлбатта, шикоятлари бўлган беморлар учун дарҳол шифокорга мурожаат қилиш жуда муҳим, аммо афсуски, шикоятларга сабаб бўлган йўғон ичак саратонининг аксарияти дастлабки босқичдан ўтган.
Шу сабабли, 50 ёшдан бошлаб соғлом одамлар, ҳатто шикоятлари бўлмаса ҳам, мунтазам равишда скрининг текширувидан ўтишлари керак. Шу мақсадда нажас қон тести, сигмоидоскопия, колоноскопия ва катта ичак плёнкаси каби тестлар қўлланилади.
Йўғон ичак саратони билан оғриган беморлар даволанишдан кейин қандай кузатилади?
Йўғон ичак саратони билан оғриган беморлар даволаниш тугаганидан кейин биринчи 2 йил давомида ҳар 3 ойда, иккинчи йилдан бешинчи йилгача еса 6 ойлик интервал билан текширилади. Ушбу назорат давомида улар касалликнинг босқичига қараб CЕA тести, компютер томографияси, колоноскопия каби тестлар билан кузатилади.
