Қорин дам булиши сабаблари даволаш усуллари

Қорин дамлаши – бу ичакдаги газлар ҳажмини одатдаги 700-1500 мл дан 3000 ёки ундан кўпроқгача ошириш жараёни. Газнинг таркиби кҳилма-кҳил: метан, азот, карбонат ангидрид ва углеводородлар. Моддалар ичак бўшлиғига турли йўллар билан киради – базилари яшаш микрофлораси томонидан чиқарилади, базилари одам овқатланаётганда гаплашганда овқат билан киради. Газлар миқдорининг кўпайиши нокҳуш аломатлар билан бирга келади, кўпинча жуда оғриқли.

Қорин дамлашининг сабаби маҳсулотларнинг нотўғри бирикмаси ёки бази моддаларга нисбатан муросасизлик емас. Базида бу гепатит, сироз, панкреатит каби псикҳологик ноқулайликдан кўра жиддий оқибатларга олиб келадиган айрим касалликларнинг аломатидир. Семптомнинг оғриғи икки омилга боғлиқ – аслида ичак деворларининг кучли портлаши ва юқори висерал сезувчанлик.
Агар сиз ҳозир касалликнинг сабабларини тушунтиришни ва қорин дамлашига ўзингизга ёрдам бериш усулини излаётган бўлсангиз, унда сиз газ билан боғлиқ аломатларнинг оғриқли кўринишларига дуч келасиз:

қорин бўшлиғи ҳажмининг обектив кўтарилиши;
оғриқли спазмлар ва крамп ҳужумлари;
борборйгма деб аталадиган товушларнинг мавжудлиги;
тўсатдан кекиришлар;
кўнгил айниши;
ёқимсиз ҳидли газларни назорасиз чиқариш;
оғирлик;
тез-тез акҳлат бузилиши.

Одам уят, қаттиқ ташвиш, ташвиш ҳиссини бошдан кечиради, ижтимоий алоқаларни узади, режим ва турмуш тарзини ўзгартиради, жамоат жойларидан қочади. Бундан ташқари, ичак стрессга жавоб берадиган ва кайфиятни бошқарадиган асосий органлардан биридир, шунинг учун газ борлиги ҳақида ташвишланиш вазиятни янада кучайтиради. Стресс, нолдан пайдо бўлган қоринда дам пайдо бўлишини қўзғатади – иқлим зоналарини ўзгартирганда, руҳий стресс, овқатланишни ўзгартирганда.

Овқат қорин дамлашига сабаб бўлади

Соғлом одамда қорин дамлашини келтириб чиқаради, сукут бўйича, қоринни дамлатадиган озиқ-овқатларни истемол қилиш ёрдамида. Доимий равишда нокҳуш аломатларни қўзғатадиган ҳар қандай маҳсулотга қарамликдан кҳалос бўлган одам метеоризм билан боғлиқ аломатларни бутунлай йўқ қилади ва қўшимча даволаниш талаб етилмайди.

Қорин дамлашини келтириб чиқарадиган озиқ-овқатларнинг бутун массаси гуруҳларга бўлинади (ҳар бир киши бир ёки бир нечта овқатга реаксияга ега):

қўпол толали ва фруктозали овқатлар – карам, шолғом, нўкҳат ва дуккаклилар, пиёз, узум ёки олма билан помидор;
ичакдаги парчаланишни рағбатлантирадиган маҳсулотлар – енг муҳими, танадаги ферментасия жараёнлари пишириш ва жавдар нонини қўзғатади;
оқсиллар билан озиқ-овқат – сослар, колбаса ҳар кҳил турлари, дон;
сут ва ундан олинган ҳар қандай маҳсулотлар – муаммо лактоза ҳазм қилиш учун макҳсус ферментнинг йўқлиги ва ўзига кҳос оқсилларга нисбатан муросасизликдир.

Қорин дамлашини қўзғатадиган овқатлар рўйкҳати бу билан чекланмайди, бу ерда шоколад ва бошқа ширинликлар юқори бўлган тез карбонгидратларни ва шакар ёки кҳамиртурушли газланган ичимликларни (квас, пиво) киритишингиз мумкин. Овқатни истемол қилиш усули ҳам кўпинча қоринни дамлатади – сиз югуришда овқатланолмайсиз, доимий равишда газак қила олмайсиз, ортиқча овқатланолмайсиз, 100 граммда жуда кўп калория бўлган аччиқ ёки ёғли овқатларга берилмайсиз, овқат ҳақида ҳаддан ташқари мулоқот қила олмайсиз, нафақат калорияларни, балки ҳавони ҳам ютиш. Айтганча, чекишда, томоқнинг яллиғланиш касалликларида, қавслар ва протезлар мавжудлигида ҳаво ҳам ютилади.

Мевалар, дуккаклилар ва сабзавотлардан (ва одатда углеводлар кўп) фруктоза ва толалар ўлчовсиз истемол қилинади, ҳазм қилиш қийин ёки умуман сўрилмайди. Ичакларда тўпланиб, улар ферментасия жараёнини келтириб чиқаради, чунки бу бактериялар ривожланиши учун унумдор муҳитдир. Ўз диетасини якҳшилашга ва унга кўпроқ сабзавот ва меваларни кескин қўшишга қарор қилган одамлар учун шиширади – шиширади, кейин еса метеоризм кўринишини бартараф етиш учун ўсимлик овқатлари миқдорини аста-секин ошириш керак.

Маҳсулотни нафақат соф шаклда, балки бази комбинасияларда ҳам муаммоларни келтириб чиқаради. Кефирни янги нон билан, доналарни кислотали ўсимлик маҳсулотлари билан, донни сут билан бирлаштиришдан сақланинг.

Ошқозон муаммолари сонини камайтиришга ёрдам берадиган бир неча оддий қоидалар мавжуд. Асосий овқатдан кейин меваларни истемол қилиш якҳшидир ва бир вақтнинг ўзида бир нечта меваларни аралаштирмаслик керак. Еляфга ега маҳсулотларни қовуриш ва пишириш тавсия етилади (кҳудди шундай меваларга ҳам тегишли), шунингдек тозаланади. Фасол пиширишдан олдин намланган бўлиши керак (ясмиқ барча дуккакли ўсимликлардан енг кам “кҳавфли” ҳисобланади).

Қорин дамлаши сабаблари касалликларга қўшимча равишда қуйидагиларни ўз ичига олади:

аёлларда кҳайз куришдан олдин – кўпинча турли кҳил бузилишлар билан бирга келади;
ҳомиладорлик – ҳомила ичакларни мекҳаник равишда босади ва унинг иши янада кучаяди;
тунда метеоризм билан боғлиқ қийинчилик – одамнинг позисияси аралашади, уйғонганидан кейин сабаб йўқ қилинади (фаолият бошланиши билан семптомлар йўқолади).

Қорин дамлашини келтириб чиқарадиган касалликлар.

Функсионал бузилишларда ва органик касалликларда қоринни шиширади. Функсионал бузилишларга аерофагия, ИБС, яра бўлмаган дисперсия ва ошқозон-ичак трактининг, репродуктив ва бошқа тизимларнинг турли кҳил органик касалликлари киради. Бундай белгилар билан бирга келадиган енг жиддий касаллик саратон – колоректал ёки тукҳумдондир. Семптомлар ўрта ва кекса ёшда пайдо бўлганда, сабаб бўлган малигн шишларни истисно қилиш учун тадқиқотдан ўтиш айниқса муҳимдир.

Қоида тариқасида, шиширади ёлғиз келмайди – касаллик мавжуд бўлганда, унга бошқа аломатлар қўшилади: кўнгил айниши, метеоризм, оғизда аччиқланиш, базида қусиш ва акҳлат бузилиши. Бундай намоёнларнинг сабаби белгиларга кўра гуруҳланган бир қатор касалликлар деб аталади:

овқат ҳазм қилиш жараёнларининг бузилиши – сафронинг турғунлиги, зарур ферментларнинг етишмаслиги (масалан, сут маҳсулотларини ҳазм қилиш учун лактоза), кислоталар ишлаб чиқаришнинг камайиши (панкреатит, сироз, гастродуоденит, ошқозон яраси, жигарнинг ёғли инфилтрасияси);
мекҳаник муаммолар, ичакнинг ўтказувчанлиги бази тўсиқлар мавжудлиги билан бузилганда – торайган деворлар, ёпишқоқликлар (ичак ҳалқалари орасидаги ва бошқа органлар билан), ўсмалар, ичак тузилишидаги аномалиялар.
восита функсияси билан боғлиқ муаммолар – бу нотўғри овқатланиш, спортнинг етишмаслиги, инфексиялар, интоксикасиялар билан инҳибе қилинади;
яллиғланиш – Кроҳн касаллиги, колит, панкреатит, кҳолесистит;
қонга сингиб кетган газлар миқдорининг камайиши – бир нечта сабаблар бор: ичак деворларининг шишиши, деворларнинг яллиғланиши, қон томирларининг тиқилиб қолиши.

Агар аломатлар касалликлардан келиб чиққан бўлса, диетани тўғрилаш сезиларли натижаларни бермайди. Тўғри даволанмаса, вазият ёмонлашади ва бошқа аломатлар билан тўлдирилади – иштаҳанинг йўқолиши, сурункали ич қотиши / диарея, юрак уриши, қичишиш, кучли оғриқ:

Қорин дамлаши диарея билан биргаликда мунтазам равишда намоён бўлади – сиз аллергия, инфексиялар билан қўзғатилган дисбактериоз, қуртлар, ентероколитдан шубҳаланишингиз мумкин. Кҳудди шу аломатлар сироз билан содир бўлади.
СҲиш билан бирга кучли оғриқлар кузатилади – сурункали ентероколит, сафро дискинези, перитонит, Кроҳн касаллиги, ичак тутилишини кўрсатади. Аёл репродуктив тизимининг бази касалликлари ҳам бу аломатларни қўзғатади.
СҲишиш ва қусиш, акҳлат билан қийинчилик, белчинг – бу муаммоларга қўшимча равишда, базида гастрит, жигар ва ошқозон ости бези касалликлари ташкҳис қилинади.
Қорин бўшлиғининг ўрта қисмида (киндик яқинида) оғриқлар шиширади, овқатдан кейин шиширади, шовқин ва метеоризм кузатилади – ингичка ичак билан боғлиқ муаммолар.
Бўшашган акҳлат, вазн йўқотиш, епителийнинг ёмонлашиши, вазн йўқотиш, асабийлашиш, там билан белчинг – ентеритнинг кучайиши.
Терининг сарғайиши, қабариқ товушлари, дефекасиядан кейин ҳис қилиш, гўё жараён ҳали тугамаган ва бу шиширади – билиар дискинезия.

Қорин дамламаслик учун нима қилиш керак?

Иммунитет тизимининг 2/3 қисми ичакларда ишлайди, 20 га яқин ўз гормонлари у ерда синтезланади, унинг саломатлиги инсоннинг псикҳологик ҳолатига бевосита тасир қилади. Тананинг тўғри ишлаши ва керакли озиқ моддаларни олиши учун ичакларни шаклда сақлаш муҳимдир.

Қорин дамлаши сабаблари нотўғри овқатланиш бўлиши мумкин ва уни мувозанатлаш ёки бази озиқ-овқатларни йўқ қилиш ёки дарҳол даволанишни талаб қиладиган жиддий прогрессив касаллик етарли бўлади. СҲу сабабли, дарҳол шифокор билан маслаҳатлашишни маслаҳат берамиз.

Мутакҳассис керакли тадқиқотлар ўтказади ва сабабларни аниқлайди – функсионал бузилишлар ёки органик касаллик. Тадқиқот натижаларига кўра, даволаниш режаси ёки парҳез тузилади, унга доимий риоя қилиш келажакда нокҳуш вазиятларни истисно қилади. Овқатланган овқатлар ва уларга бўлган реаксияларни диққат билан қайд етадиган озиқ-овқат кундалиги шифокорингизга шиширади билан тез-тез учрайдиган муаммолар нотўғри овқатланишдан келиб чиққанлигини аниқлашга имкон беради.

Диагностика усуллари.

Қорин дамлашининг умумий амалиёт шифокори ёки гастроентеролог томонидан аниқланади. Бази ҳолларда юқумли касалликлар бўйича мутакҳассислар, неврологлар, онкологлар, гинекологлар қўшимча равишда жалб қилинади.

Қорин дамлаши бўйича биринчи маслаҳат сўровнома, тарикҳни олиш ва физик текширув билан бирга бўлади – аускултасия, перкуссия (кҳарактерли товушни аниқлаш учун уриш), ташқи текширув (олдинги қорин деворининг шакли, кўзга кўринадиган қисқаришлар), палпасия ( газлар ҳаракатини, шиш борлигини аниқлайди, ичак қовузлоқларини, қорин парда деворини текширишга ёрдам беради). Амалга оширилган ишлар натижаларига кўра лаборатория ва инструментал тадқиқотлар режаси тузилади.

Қорин дамлаши учун лаборатория тадқиқотлари турли кҳил акҳлат ва қон тестларини (стандарт умумий ва биокимёвий) ўз ичига олади. Нажасни таҳлил қилишдан копрограмма ва липидограмма, дисбактериоз учун екиш, ошқозон ости бези еластаз-1 ва углеводлар учун таҳлиллар ўтказилади. Таҳлиллар гелминтларни аниқлайди, микрофлоранинг ҳолатини баҳолайди, ошқозон ости безини, яллиғланиш касалликларининг мавжудлигини, липидларнинг сўрилиш сифатини текширади.

Инструментал тадқиқотлардан қуйидагилар амалга оширилади:

сигмоидоскопия – тўғри ичакни визуал текшириш;
проб ёрдамида колоноскопия;
ичак ултратовуш текшируви;
Қорин бўшлиғининг бошқа органларининг ултратовуш текшируви;
контрастли ингичка ичакнинг рентгенографияси;
йўғон ичакнинг ирригоскопияси.
Бундан ташқари, дастлабки ташкҳис ва шифокорларнинг такҳминларига қараб, шиш пайдо бўлишининг сабабини аниқлаш учун компютер томографияси ўтказилиши мумкин.

Қорин дамлашини уй шароитида даволаш.

Қуйидаги маслаҳатлар қорин дамлашини уй шароитида даволашга ердам беради.
Юриш…
Ёга…
Ялпиз …
Ҳаддан ташқари газ ҳосил бўлишига қарши курашиш учун макҳсус тиббий препаратлар …
Қорин массажи…
Ефир мойлари…
Иссиқ ҳаммом …
Кўпроқ толани истемол қилиш