Пазанда – Pazanda Ҳархела маълумотлар
Мушаклар, суяклар ва лигаментлар, айниқса бўғимларни ўз ичига олган ревматизм кўплаб касалликларни қамраб оладиган умумий тарифдир. Оғриқ, шишиш ва ҳатто ҳаракатнинг чекланишига олиб келадиган ревматизм, бази ҳолларда деформасияга олиб келиши мумкин. Аксарияти сурункали бўлган ревматик касалликларда ерта ташкҳис қўйиш ва мунтазам даволаш одамларнинг кундалик ҳаётини давом еттириши учун жуда муҳимдир.
Ревматизм нима?
Ревматизм – сурункали касаллик бўлиб, барча ёшдаги одамларда, шу жумладан болаларда ҳам кузатилиши мумкин бўлиб, мушаклар, скелет ва лигаментлардан иборат ҳаракат тизимида оғриқ ва ҳаракатни чеклаш билан ривожланади. Малум бўлганидан фарқли ўлароқ, бази ҳолларда ички органларга ҳам тасир қиладиган бу касаллик об-ҳаво ҳодисалари туфайли юзага келадиган касаллик емас. Яллиғланишли ревматизм ва яллиғланишсиз ревматизмга такҳминан бўлинган бўлса-да, ревматизмнинг жуда кўп турли кичик турлари мавжуд.
ревматизм белгилари
Умуман олганда, ревматик касалликларда мушак, бел ва бел оғриғи, бўғимларда оғриқ ва шишиш, овқат ҳазм қилиш тизими шикоятлари, юрак ва қон томир тизимидаги салбий ҳолатлар кузатилади. Буларга қўшимча равишда ревматик касалликларнинг асосий белгилари қуйидагилардан иборат:
Неврологик шикоятлар
Буйрак функсиясининг пасайиши
Нафас қисилиши
ҳаракатни чеклаш
Ерталаб бўғимларда қаттиқлик
Терининг қуёшга сезгирлиги
Тери остидаги без шаклланиши
Тананинг турли қисмларида қаттиқлик
Заифлик
кўзнинг яллиғланиши
Кўришнинг ёмонлашиши ёки йўқолиши
узоқ муддатли юқори иситма
Ревматизм сабаблари
Ревматик касалликлар – бу танадаги ҳаракат тизимининг бир қисми бўлган бўғинлар, мушаклар, суяклар ва лигаментларга тасир қилувчи зарар. Ревматизм генетик жиҳатдан мерос бўлиб, унинг келиб чиқиш сабаблари тўлиқ ўрганилмаган бўлса-да, яллиғланишли ревматизм ва яллиғланишсиз ревматизмнинг сабаблари ҳам фарқ қилади. Яллиғланишли ревматизм турлари генетик жиҳатдан мерос бўлиб ўтади, деб ҳисобланса-да, бу касалликка нима сабаб бўлганлиги ҳали тушунилмаган. Бироқ, яллиғланишсиз ревматизм асосан ирсий омиллар, бўғимларнинг ҳаддан ташқари ескириши, ортиқча вазн, спорт жароҳатлари ва жароҳатлар туфайли юзага келиши мумкин. Ревматизмнинг барча турларида атроф-муҳит омилларидан ташқари жинс ва ёш ҳам жуда муҳимдир.
Ревматизм турлари
Қўшма ревматизм деб номланувчи ревматоид артрит – номалум сабабга ега сурункали, тизимли яллиғланиш касаллиги. Бир вақтнинг ўзида кўплаб бўғимларга тасир қилиш натижасида деформасиялар ва шикастланишлар пайдо бўлади. Қўшма ревматизм ҳаёт сифатини сезиларли даражада пасайтирадиган яллиғланиш касаллиги бўлганлиги сабабли, вақти-вақти билан органларнинг шикастланиши ҳам кузатилади. Жамиятда унинг тарқалиши 0,5% дан 1% гача ва ҳар қандай ёшда кузатилиши мумкин бўлса-да, у асосан 30 ёшдан 50 ёшгача бошланади. Аёлларда еркакларникига қараганда икки-уч баравар тез-тез учрайди. Сабаби аниқ малум бўлмаса-да, генетик ва атроф-муҳит омиллари самарали еканлиги қабул қилинади. Атроф-муҳит омиллари орасида чекиш роматоид артрит учун енг катта кҳавф омилидир. Беморларнинг такҳминан 70 фоизида бир неча ҳафта ичида ривожланадиган енгил иситма, заифлик, вазн йўқотиш, чарчоқ ва бўғимлардаги оғриқлар касалликнинг дастлабки белгиларидан биридир. Қўшимчалардаги оғриқлар асосан уйқу ва дам олишдан кейин сезилади. Ерталабки қаттиқлик енг муҳим топилмалардан биридир. Роматоид артритнинг бошқа белгилари қуйидагилардан иборат:
Қўлларда шиш ва оғриқ
Тирсак ва тиззаларда шиш
Бази вертебраларнинг иштироки туфайли бўйин оғриғи
Оғриқсиз тери ости тугунлари
Юрак ва ўпканинг аралашуви
Кўзларда тўсатдан қизариш ва оғриқ
неврологик аралашув
Мушак ва юмшоқ тўқималарнинг ревматизми деб аталадиган фибромиялжия кенг тарқалган оғриқ билан тавсифланади. Бу ерда оғриқлар бўғимлардан келиб чиқмайди, лекин оғриқлар одатда сезилади. Ерталабки қаттиқлик ва чарчоқ танадаги сезгир нуқталарнинг мавжудлиги, ички ва ташқи огоҳлантиришларга сезгирлик, уйқу бузилиши билан бирга келади. Жамиятда жуда кенг тарқалган мушак ва юмшоқ тўқималар ревматизмида беморлар одатда икки томонлама оғриқни бошдан кечиришади, лекин бир томондан кўпроқ. Оғриқ кўпинча бўйин, елка, орқа, кўкрак, бел, сон ва тиззаларда сезилади. Вақти-вақти билан оғриқнинг оғирлиги ва жойлашуви ўзгариши мумкин. Чарчоқ ва чарчоқ беморнинг ҳаёт сифатини пасайтирадиган даражада кучли ва кун бўйи давом етиши мумкин. Беморлар ерталаб нотинч уйғонадилар ва уларнинг уйқуси жуда енгилдир. Улар тунда ҳожаткҳонага бориш кераклигини ҳис қилишади. СҲикоятлар совуққонлик, чарчоқ, оғир иш ёки ҳаракасизлик билан кўпаяди ва иссиқлик, массаж, дам олиш ва енгил жисмоний машқлар билан камаяди. Беморлар одатда сезгир шакҳсиятга ега ва бази антидепрессантлар инсон учун фойдали бўлганлиги сабабли, улар руҳий тушкунликка тушмаган бўлсалар ҳам, депрессияни ташкҳислаш мумкин. Ҳаёт учун кҳавфли бўлмаган фибромиалгия касаллигида органларнинг иштироки каби кҳавф йўқ.
Ревматизм тестлари
Ревматик касалликларни ташкҳислаш учун кўплаб тест усуллари мавжуд. Аввало, беморнинг ҳикояси диққат билан тингланади ва генетик тарикҳ диққат билан ўрганилади. Жисмоний текширув ва симптомлар текширилгандан сўнг, шифокорга керак бўлганда лаборатория текширувлари сўралади. Ташкҳиснинг 70% якҳши тарикҳ, анамнез ва физик текширув билан аниқланиши мумкин бўлса-да, дифференсиал ташкҳисда лаборатория текширувлари талаб қилинади. Ревматизм тести деб аталадиган тест мавжуд бўлмаса-да, ревматик касалликнинг тури турли кҳил тестларни қўллаш орқали аниқланади. Ушбу тестларни қуйидагича санаб ўтиш мумкин:
Суяк метаболизмини баҳолаш учун калсий, фосфор ва гидроксиди фосфатаза ўлчовлари
Яллиғланишнинг мавжудлиги ва зўравонлигини тушуниш учун қон тестлари
Анемия мавжудлигини аниқлаш
иммунологик тестлар
Қўшма бўшлиқдан олинган суюқликни текшириш
Тўқималарни биопсия билан текшириш
Електромиёграфик ва рентгенологик текширувлар
Деярли барча касалликларда бўлгани каби, ревматик касалликларда ҳам ерта ташкҳис қўйиш жуда муҳимдир. Ерта ташкҳис қўйиш билан ногиронлик ва органларнинг шикастланишининг олдини олиш мумкин.
ревматизмни даволаш
Ревматик касалликнинг тўлиқ ташкҳиси қўйилгандан сўнг, шакҳсий даволаниш бошланади. Дори-дармонлар тизимли равишда, яни бутун танага тасир қилиши учун ичкарида қўлланилади. Ушбу нуқтада мақсад касалликнинг боришига ижобий тасир кўрсатадиган дорилар билан симптомларни бартараф етиш ёки касалликнинг ривожланишини тўкҳтатиш ёки регрессия қилиш бўлиши мумкин. Яллиғланишга қарши, касалликни ўзгартирувчи дорилар, кортизон ва бошқа кўплаб усуллар уларнинг ижобий тасири туфайли қўлланилиши мумкин. Бундан ташқари, бўғимларга маҳаллий муолажалар қўлланилиши мумкин. СҲифокор томонидан тавсия етилган даволаш усулини мунтазам ва доимий равишда қўллаш жуда муҳимдир.
Ревматизм билан қайси бўлим шуғулланади?
Ревматология бўлимида ревматолог шифокорлар ревматик касалликларни даволашади. ревматология; Ревматик ва бошқа таянч-ҳаракат азолари касалликларини ўрганувчи фан соҳаси. Ревматология бўлимида ревматологлар, физиотерапия ва реабилитасия шифокорлари ҳамкорликда ишлайди.
Ревматизм ирсийми?
Ревматик касалликларда генетик мерос жуда муҳимдир. Оилада ревматик касаллик ташкҳиси қўйилган одамларнинг мавжудлиги сезувчанликни оширса-да, генетик омиллар касалликнинг сабаби ҳақида аниқ емас. Бироқ, оилада касалликнинг мавжудлиги ташкҳисни осонлаштиради.
Ревматик оғриқлар учун нима якҳши?
Ревматик касалликларда оғриқ турларининг кенг доираси мавжуд. Бу касалликдан келиб чиққан оғриқ ва бошқа шикоятлар учун даволаш усулини макҳсус қилади. Мисол учун, курортда даволаниш яллиғланишли ревматик беморларнинг шикоятларини кўпайтирса-да, калсификасия ҳам фойдали бўлиши мумкин. Турли усулларни қўллашдан олдин, албатта, шифокорингиз билан маслаҳатлашинг.
ревматизмга қарши дорилар
Ревматик касалликларни даволашда касалликнинг ривожланишини тўкҳтатиш ва регрессия қилиш учун препаратлар қўлланилади. Бемор мунтазам равишда шифокор назоратига бориши ва унинг аҳволи шифокор билан қайта-қайта баҳоланиши ва ҳаёт сифатини оширишга интилиши керак. Барча дори воситаларида бўлгани каби, ревматизмга қарши дорилар ҳам шифокор назорати остида қўлланилиши керак. Дори-дармонлар инексия ва таблеткалар шаклида бўлиши мумкин. СҲифокор тавсия қилганда жисмоний машқлар ҳам фойдалидир.
Ревматизм учун якҳши бўлмаган овқатлар
Беморларнинг шикоятларини оширадиган озиқ-овқатлар одамдан одамга фарқ қилса-да, оқ нон, шакарли ширинликлар, музқаймоқ навлари, қовурилган картошка ва маргаринни истемол қилиш ноқулай бўлиши мумкин.
болаларда ревматизм
Ревматизм деярли ҳар бир ёш гуруҳида, шунингдек, болаларда кузатилади. Кўпинча ўсаётган оғриқлар билан аралаштирилади. Қўшимчалар оғриғи, мушаклар кучсизлиги, иситма каби шикоятлар жиддий қабул қилиниши ва етиборга олинмаслиги керак.
қайта тикланиши керак. Болалардаги оғриқни ўсаётган оғриқлардан ажратиш учун биринчи навбатда оғриқли жойларни диққат билан текшириш керак. Оёқ, бузоқ ва оёқнинг олд қисми оғриқнинг енг кенг тарқалган жойларидан биридир. Болаларнинг ҳаракат қобилиятини чеклашга олиб келадиган касаллик бутун тана тизимига ҳам тасир қилиши мумкин. Агар ушбу турдаги бузилишлар еҳтиёткорлик билан ва доимий даволанмаса, улар доимий ва профилактика ўлчовларига еришиши мумкин. Ерта ташкҳис қўйиш жуда муҳим бўлган ревматик касалликларни ташкҳислаш ва даволаш учун ревматолог томонидан текширувдан ўтишни унутманг.
