24/04/2024
Главная / Медиа / Кукрак бези саратони — сабаблари, аломатлари, даволаш ва олдини олиш

Кукрак бези саратони — сабаблари, аломатлари, даволаш ва олдини олиш

Кукрак бези саратони — сут безлари тукималарида юзага келадиган ёмон сифатли усмалар. Дунёда аёллар орасида учрайдиган саратон касалликларининг енг кенг таркалган тури булиб, 13 ёшдан 90 ёшгача булган хар 100 000 аёлга 99,4 та холат тугри келиши кайд етилган. ЖССТ малумотларига кура, хар йили дунёда 800,000-1,000,000 янги касалланиш холатлари кайд етилади.

 

Сут безларида пайдо буладиган усмаларнинг куп кисми якхши сифатли булади ва хавфли деб хисобланмайди: улар секин усади, усма хужайралари соглом хужайралардан сезиларли даражада фарк килмайди ва организмнинг бошка органлари ёки кисмларига таркалмайди.

Саратон мутатсиялар — хужайралардаги усишни тартибга солиш ва уларни соглом саклаш учун жавоб берадиган генлардаги атипик узгаришлар натижасида пайдо булади. Ёмон сифатли хужайралар назоратсиз купаяди, шунинг учун вакт утиши билан улар бирламчи усимтадан ташкарига чикиб атрофдаги соглом тукималарга, лимфа тугунларига ва узок азоларга таркалиши мумкин.

Сут безлари хужайраларидан ривожланган кхавфли усмага кукрак бези саратони деб аталади. Купинча касаллик булак хужайраларида (сут ишлаб чикарадиган безлар) ёки каналларида (булакларда хосил булган сут кукрак учига келадиган йуллар) бошланади.

Сабаблари ва хавф омиллари

Купгина холларда кукрак бези саратони тасодифан юзага келади. Факатгина 10% холатларда касаллик ирсий равишда БРКА1 ва БРКА2 генларидаги мутатсиялар туфайли келиб чикади. Мутатсиянинг мавжудлиги кукрак саратони ривожланиш хавфини 60-80 фоизга оширади деб тахмин килинади, шунинг учун бази Европа мамлакатларида бу профилактик мастектомия (кукракни тулик олиб ташлаш) учун курсатма хисобланади.

Саратон хавф омиллари. Булар саратон касаллигининг бошланишига туртки берадиган сабаблардир. Аммо шуни ёдда тутиш керакки, бунда факат саратон касаллиги юзага келиши ехтимоли хакида гап бормокда, малум бир беморда касаллик ривожланиши мукаррар еканлиги хакида емас.

хавф омиллари икки гурухга булинади — тасир утказиб булмайдиган омиллар ва тасирини камайтириш мумкин булган омиллар.

Тасир утказиб булмайдиган кхавф омилларига куйидагилар киради:

  • Аёл жинси. Еркакларда касаллик камдан-кам холларда ривожланади (бу генлардаги мутатсияга боглик булиши мумкин);
  • Ёш. Касаллик 90 фоизи холатларда 40 ёшдан ошган беморларда ташхисланади;
  • Генетик мойиллик, БРКА1 ва БРКА2 генларида мутатсиялар мавжудлиги;
  • Сут безларининг хавфли саратон олди (прекантсероз) касалликлари;
  • Анамнезда кукрак саратони мавжудлиги;
  • Анамнезда кукрак кафасига нурланиши тасири булганлиги;
  • Хайз куришнинг ёхуд менархенинг ерта бошланиши (12 ёшгача), кеч менопауза (55 ёшдан кейин).

Тасир утказиш мумкин булган хавф омиллари:

  • Аёлнинг хомиладор булмаслиги (хомиладор булмаса хавф ортади), емизишни рад етиш, хомиладорликни суний равишда тухтатиш;
  • Семизлик;
  • Кандли диабет, гипертония;
  • Стероид гормонлар, гормонал контрасептивлардан узок муддат фойдаланиш;
  • Алкоголли ичимликларни суистемол килиш, чекиш;
  • Жисмоний фаолликнинг етарли емаслиги;
  • Тунгги иш тартиби.

Касаллик белгилари

  • Кукракда атрофдаги тукималардан фарк киладиган зич хосила пайдо булиши;
  • Сут безлари хажми, шакли ёки ташки куринишида узгаришлар;
  • Терининг узгариши, кипикланиши, малум бир кисмининг ботиб колганлиги;
  • Кукрак учининг ичкарига тортилиб колиши;
  • Кукрак ёки унинг бир кисмининг кизариши;
  • Терининг апелсин пустлогига ухшашлиги.

Руйхатда келтирилган аломатлар хар доим хам бир хил манода кукрак бези саратонини курсатмайди. Аммо мутахассис ёмон сифатли касалликни факат текширувдан кейин истисно килиши мумкин. Агар сизда бир ёки бир нечта аломатлар аникланса, тулик ва сифатли ташхис куйиш учун шифокорга мурожаат килиш зарур.

Касалликнинг охирги (ИИИ-ИВ) босикчларида куйидаги аломатлар кайд этилиши мумкин:

  • Кукракдан шаффоф ёки конли ажралмалар келиши;
  • Усма терига усиб кирганлиги боис куркак учининг ичкарига тортилиб колиши ва рангининг узгариши.

Боскичлари

Кукрак саратони боскичи касалликнинг хусусиятларига караб белгиланади. Боскични аниклаш енг яхши даволаш усулларини танлашга ёрдам беради.

 

                 Сут безларининг анатомияси ва саратондаги холатлари

Одатда, кукрак саратони боскичи 0 дан ИВ гача булган ракамлар билан белгиланади, 0 боскич инвазив булмаган саратон (ин ситу саратон), ИВ боскич еса организмнинг бошка кисмларига таркалган инвазив касалликни назарда тутади.

Боскични аниклашда нималар етиборга олинади:

  • Усимта хажми (Т харфи билан белгиланади);
  • Минтакавий лимфа тугунларининг холати (Н харфи);
  • Узок метастазларнинг мавжудлиги (М харфи);
  • Усимта хужайраларининг фаркланиш даражаси (Г харфи);
  • Усимта рецепторлари холати (естроген ва прогестерон рецепторларининг мавжудлиги);
  • Саратон усмалари пролифератсияси курсаткичи Ки67;
  • ЕРББ2нинг хаддан ташкари экспрессияси мавжудлиги ёки йуклиги (ХЕР2 / неу).

Кукрак саратонининг молекуляр турлари

Касалликнинг кечиши прогнози ва даволаш чораларига кай тарзда жавоб кайтариши усманинг молекуляр-генетик хусусиятларига боглик.

Усма хужайраларида эстроген (ЕР) ва прогестерон (ПР) гормони ретсепторлари, ХЕР2 / неу эпидермал усиш омиллари ретсепторлари ва бошка молекуляр ва генетик белгилар мавжудлиги ёки йуклиги хисобга олинади.

Шунга кура куйидаги субтиплар ажратиб курсатилади:

Луминал А (30—45 %). Булар гормон ретсепторлари (естроген ва / ёки прогестерон) мавжуд, ХЕР2 ретсепторлари йук ва Ки67 даражаси паст булган усмалардир. Усимта юкори даражада дифферентсиятсияланган (Г1), одатда секин усади, касаллик енг яхши прогнозга ега;
Луминал Б (14—18 %). Гормон ретсепторлари (естроген ва / ёки прогестерон) мавжуд, ХЕР2-мусбат ёки ХЕР2-салбий, Ки67 юкори даражада. Усимта, л типидаги А типидаги саратон касаллигидан кура тезрок усади, прогнози бироз ёмонрок;
«Трипле негативе» (8—15 %).Гормонлар (естроген ва прогестерон) ва ХЕР2 учун ретсепторларга ега емас. Саратон касаллигининг ушбу тури БРКА1 ген мутатсиясига ега ва ёш аёллар орасида купрок учрайди;
ХЕР2 ижобий (27—39 %). Усмаларда гормон ретсепторлари (естроген ва прогестерон) мавжуд емас, ХЕР2 учун ретсепторлар еса мавжуд. Усимта луминал субтипларга караганда тезрок усади, ёмонрок прогнозга ега булиши мумкин, аммо ХЕР2 оксилига йуналтирилган максадли терапия билан яхши даволанади.

Патологик градатсия

«Г» усимта хужайраларининг фаркланиш даражаси кукрак саратони хужайралари ва нормал хужайралар уртасидаги фаркни ва усимта хужайралари сонининг купайиш тезлигини англатади.

Г1 — юкори даражада дифферентсиятсияланган усма. Саратон хужайралари соглом хужайраларга укхшайди, уларнинг усиш сурати секин ва метастаз ехтимоли паст;

Г2 — уртача даражада дифферентсиятсияланган усма. Усимта хужайраларида нормал хужайралар белгиларига ега, купайиш тезлиги ва метастазларнинг шаклланиши ехтимоллиги буйича уртача курсаткичларга ега;

Г3 — бу паст даражада дифферентсиятсияланган усма. Саратон хужайраларида нормал хужайралар белгилари деярли аникланмайди, купайиш тезлиги ва метастаз ехтимоллиги юкори . Бундай касалликлар енг тажовузкор ва кхавфли кечади.

Ташхисни тасдиклаш

Сут безларини текширганда (ултратовушли текширув, МРТ, маммография, палпатсия) шифокорлар саратон касаллиги мавжудлигидан шубха килишлари мумкин. Гумонни тасдиклаш ёки рад килишнинг ягона усули бу шубхали кисмдан тукима намунасини олиш ва уни микроскоп остида текширишдир.

Кукракда усма шаклланишида купинча калин игнали биопсия (трепан-биопсия) амалга оширилиб, материални гистологик текшируви утказилади. Агар онкологик ташхис тасдикланса, унда иммуногистокимёвий тадкикот ёки усманинг молекуляр хусусиятларини урганиш амалга оширилади.

Организмда касаллик таркалганлигини бахолаш учун куйидагилар белгиланиши мумкин:

  • Ултратовушли текширув;
  • Компютер томографияси;
  • Остеостсинтиграфия;
  • ПЕТ-КТ;
  • МРТ.

Ташхислаш

Классик стандарт усуллар:

  • Ултратовушли текширув;
  • Рентгенологик текширув — маммография.

Дуктография, стереотактик биопсия, аспиратсион биопсия ва трукат-биопсия каби махсус тадкикот усуллари кенг кулланилади. Биопсия пайтида олинган барча материаллар текшириш учун лабораторияларга юборилади.

Усимта таркалишини бахолаш — узок метастазларни аниклаш ёки уларнинг йуклигини текшириш учун икки томонлама контрастли компютер томографияси (КТ) талаб килиниши мумкин.

Бази холларда беморларга ПЕТ-КТ текшируви буюрилади:

  • Ананавий диагностика усуллари (КТ, синтиграфия) информатив булмаса, махаллий таркалган ёки метастазланган усма булган беморларда касалликнинг боскичини аниклаш;
  • Ананавий диагностика усуллари (КТ, синтиграфия) информатив булмаса, даволаш жараёнида натижани бахолаб бориш;
  • Даволанишдан олдин касалликнинг таркалиш даражасини бахолаш (агар керак булса, клиник онколог томонидан белгиланади);
  • Камида туртта култик ости лимфа тугунлари шикастланган беморларда лумпектомия ёки мастектомиядан кейин кузатув олиб бориш.

Кукрак бези саратонини даволаш

Даволаш усулини танлаш куплаб омилларга боглик: касалликнинг боскичи, аёлнинг ёши, усманинг тузилиши ва усиш тезлиги. Замонавий терапия усуллари жаррохлик, радиотерапевтик ва кимётерапевтик усулларнинг енг макбул комбинатсиясидан, яни комплекс ёндашувдан фойдаланади.

Терапияда мутахассислар хар бир беморга индивидуал ёндашишлари керак. Турли хил профиллардаги мутахассислар кенгаши аёлга аник даволаш усулларини таклиф килишлари, шу билан даволаш хам онкологик, хам естетик жихатдан муваффакиятли булиши керак.

Жаррохлик

Оператсия усулини танлашда мутахассислар кукракнинг шакли ва хажмини тиклаш вариантини олдиндан режалаштиришади. Жаррохлик даволаш иккита ёндашувни уз ичига олади: кукракни кайта тиклаш усули тугридан-тугри уларга боглик:

  • лумпектомия — сут безларини кисман олиб ташлаш;
  • мастектомия — сут безларини тулик олиб ташлаш.

Куйидаги холатларда мастектомия зарур булади:

  • Беморда кукрак улчами кичик булса;
  • Усимта терига ёки кукрак кафасига усиб кирса;
  • Усимта жуда катта булса;
  • Усимта кукрак кафаси буйлаб таркалса.

Куп холларда биринчи танлов сифатида азоларни саклаб колишга каратилган оператсияларга афзаллик берилади. Агар мастектомиядан ташкари бошка вариант булмаса, беморга шахсий имтиёзларни хисобга олган холда кукракни кайта тиклаш учун турли хил пластик жаррохлик амалиётлари таклиф етилади.

Кимётерапия

Кимётерапия оператсиядан кейин хам, ундан олдин хам тайинланиши мумкин. Оператсиядан олдин кимётерапиянинг максади бирламчи усимтани камайтиришдир, шунда кукракни саклаб колган холда усмани олиб ташлаш (лумпектомия) мумкин булади.

Жаррохликдан сунг, кимётерапия метастазларни йук килиш ва келажакда олидни олиш учун буюрилади.

Радиатсион терапия

Радиатсион терапия кукрак саратонини даволаш учун учта холатда ишлатилади:

  • Оператсиядан кейин касаллик кайталанишини олдини олишда;
  • Олиб ташлашни имкони булмаган усмаларни симптоматик (паллиатив) даволашда;
  • Узок метастазлар туфайли асоратлар булганида (огрик, орка мия ёки мия кисилишида) симптоматик даволашда.

Гормонал терапия

Кукрак бези саратонини гормонлар билан даволаш усмада эстроген/прогестеронга ретсепторлар мавжуд булган холларда кулланилади. Бунда Тамоксифен каби антиестроген, ароматаза ингибиторлари, гонадотропин-рилизинг гормон ишлатилади.

Гормонотерапиянинг минимал давомийлиги — 5 йил, нокхуш прогнозни вада килувчи хатто битта омил булган холларда еса 10 йил.

Кукракни кайта тиклаш

Реконструктив оператсия аёлга кукракнинг шакли узгариши ёки олиб ташланганлиги туфайли стрессни олдини олиш имконини беради. Хозирда турли кхил кайта шакллантириш усулларидан фойдаланилади, улар мураккаблиги ва давомийлиги билан фарк килади.

Кукракни тиклаш усуллари:

Бир вактнинг узида — оператсия пайтида усма олиб ташланганидан кейин дархол амалга оширилади;
Кечиктирилган — даволашнинг барча боскичларидан кейин амалга оширилади.

Реконструктив оператсиялар, шунингдек, кукракни тиклаш учун ишлатиладиган тукима турида хам фарк килади. Муайян вазиятга караб, организмнинг уз тукималари (аутотукималар) ёки доимий ёки вактинча имплантлар (аллотукималар) ишлатилади.

Олдини олиш

Хар бир инсон организмнинг иложи борича соглом булишига ёрдам бериши мумкин, бунда мувозанатли овкатланиш, соглом тана вазнини ушлаб туриш, чекишни ташлаш, алкоголли ичимликларни чеклаш, мунтазам жисмоний машклар ва спорт мухим ахамиятга ега.

Аммо соглом турмуш тарзи саратон касаллиги юзага келмаслиги кафолати эмаслигини, балки касалликка чалиниш хавфини камайтиришнинг бир усули эканлигини тушуниш керак.

Бази аёлларда ирсий омиллар туфайли кукрак бези саратонини ривожланиш хавфи юкори. Масалан, агар бир нечта якин кариндошларда (аёл ва эркаклар) кукрак (сут безлари) саратони ташхиси куйилган булса, айникса ерта ёшда, БРКА1 ёки БРКА2 генларида мутатсия мавжудлиги ехтимоли катта булади.

Хаккимизда

Яна маълумот

man_sex

Эркак оргазмининг 5 та асосий сири

Умуман олганда, еркаклар, аёллардан фаркли уларок, хар доим жинсий алокадан завкланишади. Аммо хамма нарса жуда …