20/04/2024
Главная / Жамият / Кабзият: Ёш болаларда ич котиш сабаблари даволаш

Кабзият: Ёш болаларда ич котиш сабаблари даволаш

Умумий тушинтириш.

Оддий килиб айтганда, ич котиши – каттик акхлатнинг камдан-кам ва кийин дефекасияси. Нодирлик тушунчаси одамдан одамга фарк килса-да, умуман олганда, болаларда хар куни бир марта ва кунига икки марта дефекасия килиш нормал хисобланади.

1-103-696x452

Кунига дефекасия сони чакалокларда, айникса она сутини кабул килганларда купрок булиши мумкин. Кабзият чакалоклик ва болалик давридаги енг кенг таркалган касалликлардан биридир. Овкатланиш одатларидан тортиб, кулланиладиган гиёхванд моддаларгача куп сабаблар булиши мумкин.

Асосий сабабни аниклаш, овкатланиш ва турмуш тарзини узгартириш даволашда биринчи кадамдир. Боланинг хожаткхона одатларини тартибга солиш ва шифокор тавсияси билан дори-дармонларни куллаш муаммони бартараф етишга ёрдам беради.

Кабзият, яни анал ёриклари туфайли тугри ичакдан кон кетиш холатларида, одатда, ташвишга сабаб булмайди, аммо физик текширув шифокор назорати остида утказилиши мумкин, чунки кон кетишининг бошка сабаблари хам булиши мумкин.

Ёш болаларда ич котиш сабаблари

Биз дуч келадиган енг кенг таркалган турдаги оддий ич котиши она сути тукхтатилганда ёки хожаткхонага ургатиш пайтида алмаштириладиган овкатларга мослашиш боскичида бошланади. Камдан-кам холларда, она сутига кушимча равишда, чакалокка янги булган овкатлар киритилганда хам пайдо булиши мумкин.

Танланган озик-овкат сифати бу ерда мухим булса-да, таркибий омиллар хам рол уйнайди. Ушбу оддий оддий турга кушимча равишда, ич котиши ишлатиладиган дорилар (темир препаратлари, диуретиклар, бази псикхиатрик препаратлар, ..), шунингдек, бази мухим касалликларнинг биринчи кхабарчиси булиши мумкин. Ушбу касалликлардан базилари:

Ич котиши чакалокларда

Емизиш пайтида онанинг ич котиши
Каттик овкатларга утиш ва озик-овкат консентрасиясини узгартириш
Она сутидан сигир сутига утишда жуда куп сигир сутини истемол килиш (сигир сутини 1 ёшдан олдин бермаслик керак)
Тиш ва емаклаш пайтида чакалокни нотугри овкатлантириш
Чакалоклик даврида ишлатиладиган темир таблеткалари

Ич котиш ёш болаларда

Пулпа ва сувли овкатлар урнига каттик овкатлар истемол килинг
Карбонгидрат ва толасиз озик-овкатларни доимий истемол килиш
етарли микдорда сув ичмаслик
Фаст тамадди килишга ва зарарли таомларни истемол килиш
Мактаб ёшида хожаткхонага бормаслик ёки мултфилмлар/уйинларни ташламаслик учун кечиктириш
Дефекасия пайтида огрик туфайли хожаткхонага бормасликни одат килиш
Калконсимон без гормонининг кам секресияси (гипотриодия)
Йугон ичакда асаб тизимининг етарли даражада ривожланмаганлиги (ташхис куйилганда операсия талаб етилади)
Ичакнинг кенглиги, ичакнинг секинлашиши каби конженитал муаммолар
Ануснинг керакли даражадан пастрок жойлашиши натижасида юзага келган анал ёрик
белнинг стенози
Оилавий окибатлар, янги ака-ука, мактабни бошлаш, ота-онанинг ажралиши каби холатлар
Кулланиладиган дориларнинг ён тасири, агар мавжуд булса

Бу руйкхатни янада кенгайтириш мумкин. Хозирги ич котиши ушбу касалликлардан келиб чикканлигини текшириш учун мутакхассисга мурожаат килиш керак. Муаммони етиборсиз колдириш даволанишни кечиктиришга олиб келиши мумкин.

Катта ёшдаги йугон ичак касалликлари, полиплар, тугри ичак касалликлари, анал ва тугри ичак ёриклари катта ёшдаги колоноскопик текширувни талаб килиши мумкин булган касалликлар ич котишига олиб келиши мумкин.

Ич котиши белгилари

Бази чакалоклар кунига бир неча марта, бошкалари еса хар 2-3 кунда дефекасия килишади. Бундай холда, вахима куйманг. Агар боланинг акхлати каттик булса ва болада дефекасия пайтида кийинчилик ва огриклар булса, хакикий ич котиши хакида гапириш мумкин.

Кабıзлıк чакалокларда йиглаш, асабийлашиш ва уйкусизликка олиб келиши мумкин. Бундан ташкари, корин огриги, тирнаш кхусусияти ва йелкада ёриклар пайдо булиши мумкин.

СХифокорингиз кушимча суюклик ёки мева пюресини тавсия килиши мумкин. Агар ич котиши давом еса ва чакалогингизда корин огриги, кунгил айниши ёки кайт килиш булса, дархол шифокорни чакиринг.

Болаларда ич котишни умумий симптомлар:

Бир неча кун хожаткхонага бормаслик
Дефекасия пайтида сикилиш ва каттик акхлат
Ичак харакатини ушлаб туриш учун оёк учида туриш ёки раксга тушгандек курсатиш
Корин огриги ва шишиши
Окиш туфайли ифлосланган ички кийим
Енкомпресис: тугри ичакдаги тошланган акхлатни евакуасия килишнинг иложи булмаганлиги сабабли, янги келган ва нисбатан юмшок нажас угирланади.
Нажаснинг сийдик пуфагига босилиши туфайли сийдик угирлаб кетиш
Тугри ичакда кон кетиши
Умумий сийдик йулларининг инфексиялари
Анорексия
Оддийдан фарк киладиган норози кхатти-харакатлар

Кабзият холларида

Кабзият кучайган ёки дори-дармонларга жавоб бермаган холларда, кенгрок текширув учун педиатрия гастроентерологияси мутакхассисига мурожаат килиш керак. Кабзият сабаблари буйича текширувлар такрорланади ва кейинги текширувлар утказилади.

Кабзият жараёнида  белгилари:

диарея хужумлари
Ректал кон кетишининг бошланиши
Дефекасия кила олмаслик
Бундай холда колоноскопия, ректоскопия, ректал манометрия текширувлари утказилиши мумкин. Даволаш учун болалар жаррохига мурожаат килиш керак булиши мумкин.

Диагностика усуллари

Биринчи аломат – дефекасия пайтида чакалок ёки боланинг кийинлиги ва огриги. Хатто дефекасия хам шунчалик огрикли булиши мумкинки, у беморни йиглайди. Нажаслар оралиги узоклашмокда. Кичкинтойнинг таглигини алмаштирган одам нажаснинг сийраклигини ва унинг мустахкамлиги ортиб бораётганини сезади.

Бирок, уз нажасларини тайёрлаш учун етарлича катта булган болаларда бу ноёблик етибордан четда колиши мумкин. Енг кенг таркалган кхато – бу нажаснинг котиб колмаганлиги. Нажаснинг мустахкамлигидаги сезиларли усиш, боланинг акхлати жуда каттик булмаса хам, ич котиши фойдасига талкин килиниши керак.

Корин огриги ва базида хатто кусиш хам болани дефекасия килмайдиган даврларда пайдо булиши мумкин. Каттарок болаларда, айникса, нажаснинг биринчи кисми курук, каттик ва катта. Унинг устида чизикли кон булиши мумкин ёки кичик, каттик заррачалардан иборат булиши мумкин. СХуни такидлаш керакки, агар кон микдори юкори булса, яна бир мухим сабаб булиши мумкин.

Болаларда ич котиши ташкхиси учун ташкхис педиатр томонидан физик текширув ва овкатланиш-хожаткхона одатларига оид саволлар оркали амалга оширилади.

Туалетга боришнинг тез-тезлиги ва дефекасия пайтида кийинчиликлар
овкатланиш одатлари
Хожаткхонани ургатиш
Боланинг соглиги билан боглик муаммолар, агар мавжуд булса
Кулланиладиган дорилар, агар мавжуд булса

Жисмоний текширув вактида шифокор корин бушлигида шиш ёки сезувчанликни текширади. СХунингдек, у тугри ичакдаги ёриклар, кон кетиш ёки тикилиб колишни текшириши мумкин.

Ичаклардаги акхлатни куриш учун рентген нурлари ва асосий муаммоларни аниклаш учун лаборатория текширувлари хам буюрилиши мумкин.

Даволаш усуллари

Узок муддатли ёки тулик даволанмаган ич котиши натижасида ануснинг четида ёриклар пайдо булади. Кейинчалик ануснинг ён томонларида бинафша рангли томир кенгайиши пайдо булади. Агар ич котиши даволанмаса, улар кейинги ёшда (биринчи ёшлик даврида) геморройга (геморрой) айланади.

Узок вакт давом етадиган холатларда дефекасия мекханизми аста-секин ёмонлашади. Бунинг ортидан акхлатни ушлаб турмаслик ёки хатто угирлаб кетиш каби ута огир холатлар кузатилиши мумкин. СХу сабабли, даволанишнинг бошида олинган якхши натижаларга караб, даволанишни тукхтатиб куймаслик керак, лекин такрорланмаслиги учун сабр ва ехтиёткорлик билан давом еттириш керак.

Даволанишда ич котишига сабаб булишини якхши билган овкатлар (банан, олма ва сабзи, кола, чой, сигир сути куп истемол килинса) ич котиши тукхтагунча диетадан чикариб ташланиши керак. СХунинг учун, чакалоклар учун ушбу озик-овкатларни бошлашда уни хаддан ташкари оширмасликка ехтиёт булиш уринли булади.

Куп микдорда сигир сутини истемол киладиган болаларда ич котиши учун факат ушбу озукани айблайдиганлар хам бор. Кабıзлıк даражасига караб, шифокор назорати остида нажасни юмшатувчи препаратларни куллаш фойдали булади. Агар ёрик булса, уни даволаш керак ва бола огриксиз акхлатдан чикмагунча даволанишни давом еттириш керак.

Болада якхши хожаткхона одатини таминлаш учун куйидагиларни тавсия килиш мумкин. Качон ва кайерда келиши аник булмаган дефекасия килиш истаги купинча енг мос келмайдиган вактларни танлайди ва кейинга колдирилади. Хар бир уйкусизлик ич котиши томон бир кадамдир. Ма`лум килинишича, хар куни, айникса овкатдан сунг (масалан, нонушта) нажас килишга одатланган болалар бутун умри давомида узларини кулай хис килишади.

Нажасни ушлаб туриш кобилияти боладан болага катта фарк килса-да, одатда 1-3 ёшда содир булади. Ушбу талим жараёнида болага босим утказмаслик керак, уни факат рагбатлантириш керак. Бу хеч качон жазо мавзуси булмаслиги керак ва бу нормал тана функсияси еканлигини тегишли тилда тушунтириш керак.

Кабзият болаларда турли муаммоларни келтириб чикариши мумкин ва бу холатларда турли кхил даволаш усуллари, жумладан, жаррохлик хам кулланилиши мумкин. Бу муаммолар анал ёриклари, окма каби анал ёриклари, нажасни ушлаб турмаслик ёки геморрой булиши мумкин.

Уйда ич котишини даволаш

Овкатланиш одатларини тугрилаш, сувли ва юмшок овкатлар билан овкатланиш, туалетга ургатиш ва бази дори-дармонлар ич котишини бартараф етишга ёрдам беради. Кабıзлıк, даволанишга жавобни назорат килишнинг узок муддатли, тез-тез жараёнини талаб килади. СХунинг учун сабр-токат ва мунтазам кузатиш мухимдир. Агар чанокнинг стенози ёки ёрик каби холатлар юзага келса, буни жиддий кабул килиш керак.

Педиатрик гастроентерология буйича мутакхассис билан мухокама килиш оркали ич котиши мумкин булган омилларни тартибга солиш,
Енг зарур булган барча озик-овкатларни олиб ташлаш, овкатланиш частотасини тартибга солиш, укитувчи ва уй тарбиячиси билан алокада булиш керак.

Болани хожаткхонага ургатишдан куркмаслиги учун сухбатда булиш ва бу масалани керак булганда педагог ёки болалар псикхиатри билан мухокама килиш ва сабабчи омилларни бартараф етиш керак булиши мумкин.

Кабзиятга карши пархезга кириш осон куринса-да, уни амалга ошириш кийин ва педагогик ёрдам талаб килиниши мумкин.

Кабзиятдан келиб чиккан бошка муаммоларни даволаш

Анал ёрикни даволаш

Кабзиятни бартараф етишдан ташкари, ёрикни бир вактнинг узида иссик утирган ванналар ва огрик колдирувчи кремлар билан даволаш керак.

Тушакнинг осилишида
Тугри ичакни жойига кайтариш оркали шифокор томонидан кулда даволаш мумкин. Ичак харакатини енгиллаштирадиган дорилар ёки глисеринли шамлар шифокор курсатмаси буйича ишлатилиши мумкин.
Нажасни ушлаб турмаслик

Нажасни юмшатувчи воситалар
Болани танкид килмасдан ёки жазоламасдан ижобий мулокот урнатиш
Агар оилавий муносабатлар бузилган булса, псикхологдан ёрдам олиш
Агар бола стресс остида булса, сабаблари ва ечимларини урганиш
Ота-оналар томонидан мунтазам хожаткхона одатларини таминлаш
Толали овкатлар, куп микдорда мева ва сабзавотлар ва куп микдорда сув истемол килиш фойдали булиши мумкин.

Кам толали овкатлар билан овкатланиш
Кам толали овкатлар хам ичакларнинг ишини секинлаштиради.

Тез ва чайнамасдан овкатланиш
Якхши чайнамасдан ютилган чакишлар ичакларнинг ишлашини кийинлаштиради.

Суюкликни етарли даражада истемол килмаслик
Агар сиз куп сув ичмасангиз, ичакнинг таркиби хам котиб колади.

Харакасизлик
Кун давомида етарлича харакатланмаслик ичакларнинг дангасалигига олиб келади.

Кечиктирмок
Уйиндан танаффус килишни истамаган болалар вакт утиши билан нажасини ушлаб, ич котиши пайдо булади.

Дорилар
Бази дори-дармонларни узок муддат куллаш ич котишига олиб келиши мумкин. Буларни шифокорингиз билан бахолаш тавсия етилади.

Хаккимизда

Яна маълумот

1

Кушлар хакида кизикарли малумотлар

Кушлар бизни ураб олган. Дунёда улар булмаган мамлакат йук. Биз улар хакида тез -тез уйламаймиз, …