29/03/2024
Главная / Жамият / Эпилепсия касаллиги даволаш

Эпилепсия касаллиги даволаш

Эпилепсия бу киска муддатли мия дисфунксияси туфайли ривожланадиган неврологик касаллик.

Эпилепсия нима?

Мияга тасир килувчи нерв хужайраларининг гайритабиий электр фаоллиги натижасида сокчилик шаклида юзага келадиган эпилепсия дунё ахолисининг тахминан 1% га тасир килади. Хаётда факат бир марта эпилептик тутканок билан касалланганларнинг даражаси 5% ни ташкил килади. Барча неврологик касалликлар орасида туртинчи уринда турадиган эпилепсия билан боглик тутканокларнинг факат бир марта булиши одамда эпилепсия борлигини курсатмайди.

Ихтиёрсиз кискаришлар билан тавсифланган эпилепсияда, тутилиш булмаса, одам нихоятда соглом булади. Эпилептик тутилишлар турли йуллар билан пайдо булиши мумкин. Халк орасида кенг таркалган ва епилепсия хакида гап кетганда есга тушадиган умумий (тоник-клоник) тутилишдан ташкари, бошкалар сезмайдиган енгил тутилиш турлари хам мавжуд. Тарифланган сокчилик турларига карамай, одамларнинг купчилиги узига хос хусусиятларга эга. Епилепсия идёпатик, симптоматик ва криптогеник сифатида уч кхил этиологик гурухда текширилади.

Эпилепсия турли хил сабабларга кура ривожланадиган касаллик булиб, тасодифий вактда содир буладиган такрорий тутилишлар билан тавсифланади. Аёл ва еркакларда бир хилда кузатиладиган касаллик идиопатик, яни асосий сабабсиз, симптоматик, яни сабаби малум ва криптогеник ёки бошкача айтганда, сабаби номалум булиши мумкин. Эпилепсия миядаги нейронлар гурухидаги анормал электр фаоллиги туфайли юзага келади. Одамнинг тутилишига олиб келадиган бу вазиятда мия функсиялари вактинча бузилади. Шу сабабли, тутилиш пайтида одам уз танасини назорат кила олмайди ва онгни йукотиши мумкин. Эпилептик тутилишлар 30 сониядан 2 минутгача давом этади. Кейин у уз-узидан тугайди. Аммо бази епилептик тутилишлар 5 дакикадан купрок давом этиши мумкин.

Бундай холларда, одам дархол тиббий ёрдамга мурожаат килиши керак. Эпилептик тутилишлар жуда кенг спектрда содир булса-да, улар асосан кисман ва умумлаштирилган икки хил турдаги куринади. Кисман тутилишлар миянинг бир кисми билан чегараланиб, умумий тутилишлар еса мияда кенг таркалади. Шунинг учун эпилептик тутилишлар туфайли юзага келадиган аломатлар фаркланади. Епилепсиянинг тез-тез учрайдиган белгилари орасида хотирани йукотиш, хушидан кетиш, титрок, онгни йукотиш, назорасиз харакатлар ва сийдик угирлаб кетиш киради. Бундан ташкари, сокчиликдан кейин заифлик, чарчок, хидларга сезгирлик ва тартибсизлик каби аломатлар хам кузатилиши мумкин.

Эпилепсиянинг кандай турлари мавжуд?

Эпилепсиянинг турли хил турлари мавжуд. Бу фарклар тутилиш содир буладиган мия минтакаси билан боглик. Беморда битта тутилиш тури ёки бир нечта тутилиш тури булиши мумкин. Умумий эпилептик тутилишларни куйидагича санаб утиш мумкин:

Абсанс тутилишлар: болалик даврида тез-тез учрайдиган абсанс тутилишлар пайтида одам купинча узокда куринади. Ерта ёшда пайдо буладиган ва шу тарзда семптомлар берадиган сокчилик тури купинча диккатнинг бузилиши билан аралаштирилади. Абсанс тутилиш пайтида одам одатда килаётган ишини бирдан тукхтатади ва такхминан 10 сония давомида музлаган ва харакасиз колади. Бу вакт ичида одам берилган саволларга жавоб бермайди. Катта ёшдаги гурухларда одам сокчилик пайтида маносиз сузларни айтиши, юриши, такрорий кул ёки лаб харакатини килиши мумкин. Одам нима булганини есламайдиган абсанс тутилиш одатда киска муддатли булиб, одам тутилиш пайтида нима булганини еслай олмайди.

Оддий кисман тутилишлар: миянинг фронтал, темпорал ёки париетал булакларидан келиб чикадиган бундай тутилишда, тутилиш пайтида одамнинг онги аник булади. Оддий кисман тутилишлар миянинг кайси лобидан келиб чикканига караб уч хил усулда ривожланади. Фронтал лобдан келиб чиккан эпилептик тутилишда одам бошини унгга буради ёки кулини кутаради. Агар тутилиш пайтида одам чапга бурилса ёки чап оёк-кулларини харакатга келтирса, тутилиш унг фронтал булакдан, агар бу харакатлар унг томонда булса, сокчилик чап олд булакдан бошланади.

Миянинг фронтал кисмида нутк маркази мавжуд булганлиги сабабли, тутилишдан кейин одамда вактинчалик нутк бузилиши ва заифлик пайдо булиши мумкин. Бундан ташкари, Тодд фалажи сифатида белгиланган вактинчалик фалаж пайдо булиши мумкин. Темпорал лобдан келиб чикадиган тутилишлар, шунингдек, мотор тутилиши деб хам аталади. Туткичнинг бу турида одамда бирданига куркув, ёмон хид ва там, уйкучанлик, уйкучанлик, кунгил айниш, терлаш ва олдинги вокеаларни бошдан кечирганлик хисси пайдо булади (дежа ву). Миядаги париетал лоб – бу танадан огохлантиришлар кабул килинадиган худуд. Шу сабабли, бу минтакада електр фаоллигининг ёмонлашиши одамни турли хил хис-туйгуларни хис килишига олиб келади. Огрик ва уйкучанлик каби белгилар хам кузатилиши мумкин.

Умумий тутилишлар: Епилептик тутканоклар хакида гап кетганда аклга келган биринчи тутилиш тури булган умумий тутилиш турида одам тутканок бошланганда аввал котиб колади, кейин эса йерга йикилиб тушади. Хушсиз беморнинг танасидаги барча мушаклар кискариш ва бушашишни бошлайди. Туткичдан кейин одамнинг онги аста-секин тикланади. Бемор узига келганда, у жуда чарчаган ва саросимага тушади.

Мураккаб кисман тутилишлар: бу турдаги тутилишда одамнинг онгига тасир килади. Шунинг учун одам тутканокни ва нима содир булганини еслай олмайди. Туткич пайтида одам онгсиз равишда тортади ва атрофида юради. У асосан ялаш, чайнаш ва ютиш каби харакатларни амалга оширади.

Эпилепсия тутканоклари булган одамга кандай мурожаат килиш керак?

Эпилептик тутканок билан огриган одамни хеч качон ёлгиз колдирмаслик, тузатиш учун ерга куймаслик ва назорасиз харакатларга тускинлик килмаслик керак. Туткич пайтида беморнинг узига зарар етказишининг олдини олиш учун унинг атрофидаги каттик нарсаларни олиб ташлаш керак. Туткич пайтида беморнинг огзини очишга ёки сув ичишга харакат килиш жуда нотугри.

Бемор сокчилик тугаганидан кейин нима содир булганини еслай олмагани учун, одамга унинг тутилиши борлиги хакида хабар бериш ва унинг узига келишини кутиш керак. Агар эпилептик тутканок билан огриган одам хомиладор булса, жарохатланган булса ёки тутканок 5 дакикадан купрок давом еса ёки тутканок тутканидан кейин хушига келмаса тез ёрдам чакириш керак.

Эпилепсия кандай аникланади?

Епилептик тутилиш пайтида бемор хушидан кетмайди. Шунинг учун у тутилиш пайтида нима булганини еслай олмайди. Туткич пайтида содир булган вокеани шифокорга тугри етказиш катта ахамиятга эга булганлиги сабабли, тугри ташхис куйиш учун тутилиш пайтида одам билан бирга булган одамнинг кариндошлари хам бемор билан бирга шифокорга келиши керак. Шундай килиб, шифокор беморнинг анамнезини кариндошларидан олиши мумкин. Жисмоний текширувдан сунг, шифокор зарур булганда ташхисни аниклаштириш учун КТ, МРИ, ЕЕГ ёки ПЕТ каби рентгенологик куришни талаб килиши мумкин. Олинган топилмалар асосида одамга эпилепсия ташхиси куйилади.

Эпилепсия кандай даволанади?

Эпилепсия ташхиси куйилгандан сунг, шифокор дори терапияси билан епилептик тутилишларни тухтатишга каратилган. Антиепилептик дорилар деб аталадиган дори-дармонларни белгиланган дозада ва муддатда куллаш жуда мухимдир.

Купинча беморнинг сокчиликлари дори терапияси билан тугайди. Бирок, агар тутилиш давом эса, асосий фокал касалликка караб турли хил жаррохлик даволаш усуллари кулланилиши мумкин. Эпилептик фокус резектив жаррохлик билан йук килинади. Сокчиликнинг таркалиш йуллари функсионал ёки паллиатив жаррохлик билан ажратилади. Шундай килиб, одамнинг сокчилик частотаси ва зуравонлиги камаяди.

Хаккимизда

Яна маълумот

1

Кушлар хакида кизикарли малумотлар

Кушлар бизни ураб олган. Дунёда улар булмаган мамлакат йук. Биз улар хакида тез -тез уйламаймиз, …