Главная / Маданият / Бош оғриғи сабаблари, турлари, даволаш

Бош оғриғи сабаблари, турлари, даволаш

Энг кенг тарқалган касалликлардан бири бўлган бош оғриғи аҳолининг тахминан 50% га таъсир қилади. Aёлларда еркакларникига қараганда тез-тез учрайдиган бош оғриғи бошнинг бир қисмида ёки бутун бошда кузатилиши мумкин. Бош атрофида оғриққа сезгир бўлган кўплаб нервлар ва тўқималар мавжуд. Периостеум (суяк пардаси), қулоқ, бурун, томоқ, артерия ва томирлар, айниқса бош ва бўйин мускулларининг бир ёки бир нечтасининг сиқилиши, қисқариши, бўшашиши ва силжиши каби омиллар оғриққа сезгир нервларга таъсир қилиб, бош оғриғига сабаб бўлиши мумкин.

8

Жамиятдаги енг кенг тарқалган соғлиқ муаммоларидан бири бўлган бош оғриғи Халқаро бош оғриғи ассоциацияси томонидан 14 та асосий гуруҳ ва юзлаб кичик гуруҳларга таснифланади. Бироқ, барча бош оғриғи турларининг тахминан 90% кучланиш типидаги бош оғриғи ва мигрендир. Бош оғриғи турлари биринчи навбатда асосий ва иккиламчи бош оғриғига бўлинади. Бирламчи бош оғриғи алоҳида соғлиқ муаммоси бўлмаган бош оғриғининг бир тури сифатида белгиланиши мумкин бўлса-да, 10% ставкада юзага келадиган иккиламчи бош оғриғи бошқа соғлиқ муаммосидан келиб чиққан бош оғриғи сифатида аниқланиши мумкин. Бош оғриғи турларининг тафсилотларига киришдан олдин, тез-тез сўраладиган савол: “Бош оғриғи нима?” саволига жавоб бериши керак.

Кўпинча бош оғриғи бирламчи бош оғриғидир. Умумий мигрен, кластерли бош оғриғи ва кучланиш типидаги бош оғриғи асосий бош оғриғи турларига мисолдир. Иккиламчи бош оғриғи бошқа маълум фокал касаллик туфайли юзага келади. Яъни, мия қон томир касалликлари, асаб тизими касалликлари, мия шиши, менингит, синусит, кўз касалликлари ва бошқа баъзи инфекциялар туфайли юзага келадиган бош оғриғи иккиламчи бош оғриғи доирасига киради. Бош оғриғи турларига ўтишдан олдин, тез-тез сўраладиган яна бир савол: “Нима учун бош оғриғи пайдо бўлади?” саволига жавоб бериши керак.

Бош оғриғи сабаблари?

Миянинг ўзи оғриқни ҳис қилмайдиган органлардан биридир. Шу билан бирга, мияни озиқлантирадиган артерия ва томирлар билан бир қаторда мия пардалари, тишлар, қулоқлар, бурун, синуслар, томоқ, кўз, бўйин ва орқа мушаклари оғриққа сезгир. Бош оғриғи турларининг кенг доираси мавжуд. Шунинг учун бош оғриғининг сабаблари жуда кўп турли сабабларга кўра юзага келиши мумкин. Бош оғриғи қисқа муддатли ёки бошқача айтганда, ўткир ва  ёки кучайиши ёки сурункали бўлиши мумкин.

Тўғридан-тўғри бош оғриғи шаклида пайдо бўладиган бирламчи бош оғриғи одатда генетик жиҳатдан мерос бўлиб, атроф-муҳит омиллари оғриқ пайдо бўлишига ёрдам беради. Ушбу турдаги üртикернинг сабабларини аниқ тушунтириш учун невролог батафсил тиббий тарихни олиши ва беморни текшириши керак. Тахминан 10% ҳолларда юзага келадиган ва бошқа соғлиқ муаммоларидан келиб чиқадиган иккиламчи бош оғриғининг сабабини тушуниш учун фокал касаллик ташхисини қўйиш керак. Aгар бош оғриғи доимий бўлса ва кучайиб бораётган бўлса, шифокор билан маслаҳатлашиш керак. Бундан ташқари, агар оғриқ одам бошидан кечирган енг ёмон бош оғриғи бўлса, енг яқин тиббий муассасага мурожаат қилиш керак.

Бош оғриғининг кучайишига ёруғлик ва товуш каби атроф-муҳит омиллари таъсир этса, даволанишга қарамай оғриқнинг жойлашиши ва интенсивлиги ўзгарса, оғриқ одамнинг кундалик ишига салбий таъсир кўрсаца, шифокорга мурожаат қилиш керак бош оғриғининг сабабини аниқлаш ва тегишли даволанишни ташкил этиш.
Бош оғриғига олиб келиши мумкин бўлган сабабларни қуйидагича таснифлаш мумкин:

Қон томирлари билан боғлиқ касалликлар билан боғлиқ сабаблар (масалан, инсулт, мия томирларининг структуравий бузилиши ёки атеросклероз)

  • ИНФЕКЦИОН (масалан, менингит, енсефалит, грипп, грипп ва бошқалар)
  • Интракраниал босимнинг ўзгариши (масалан, юқори қон босими)
  • Мия шиши
  • Травма (масалан, йиқилиш, йўл-транспорт ҳодисалари каби травматик вазиятлардан кейин бош оғриғи)
  • Стресс ва кучланиш
  • Бошқа сабаблар (масалан, оғиз контрацептивларини қўллаш, ҳайз кўриш сикли, оғриқ қолдирувчи воситалардан узоқ муддат фойдаланиш)
  • Кўз касалликлари (рефрактив нуқсонлар, глаукома ва бошқалар).
  • Кам сув истеъмоли,  очлик

Бош оғриғининг турлари.

Бош оғриғи 14 та асосий гуруҳга ва юзлаб кичик гуруҳларга бўлинади. Бош оғриғининг зўравонлиги аста-секин кучайиши ёки оғриқ бирданига кетиши мумкин. Бундан ташқари, беморлар кўнгил айниши ва чарчоқдан шикоят қилишлари мумкин.Бошнинг маълум бир қисмида ёки умуман олганда зонклама ва сиқилиш ноқулайлигини келтириб чиқарадиган бош оғриғи турли сабабларга кўра пайдо бўлиши мумкин. Бош оғриғи тетиклари ҳам бош оғриғининг турига қараб фарқланади. Бош оғриғининг жойлашишига кўра, умумий бош оғриғи қуйидагича таснифланиши мумкин:

Мигрен.

Одатда кучли бош оғриғига сабаб бўлган мигренлар бошнинг бир томонида тез-тез учрайди. Бу бошқа топилма. Бу инсоннинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада пасайишига олиб келиши мумкин. 4 дан 72 соатгача давом етадиган аурали ва аурасиз мигреннинг икки хил тури мавжуд. Aурасиз умумий мигрен туфайли келиб чиққан бош оғриғи асосан бир томонлама. Ўчокли ҳужумларда ўсиб боради, бу одамнинг бошида зонклама ҳисси пайдо бўлишига олиб келади. Болалик ёки катталик даврида юзага келиши мумкин бўлган мигрен ҳужумлари пайтида одам; ёруғлик, товуш ва жисмоний фаолиятга сезгирлик.

Генетик мойиллик кўпроқ бўлса-да, атроф-муҳит омиллари ҳам мигренни қўзғатиши мумкин. Лодос, ҳарорат, намлик, босим ва баландликнинг ўзгариши, шовқин, ёруғлик, ҳид, уйқусизлик, кўп уйқу ва очлик каби омиллар мигренни қўзғатиши мумкин.

Aёлларда ҳайз пайтида гормонал тизимдаги ўзгаришлар ҳам мигрен оғриғига сабаб бўлиши мумкин. Aурали мигренда бош оғриғидан олдин баъзи визуал ёки ҳиссий аломатлар пайдо бўлади.

Бирор киши оғриқдан олдин зигзаг чизиқлари ва ёрқин чироқлар кўринишидаги визуал симптомларни бошдан кечириши мумкин. Сенсор аура қўлларда, оғизда, тилда ва жағда карıнcаланма ёки уйқусизликни ўз ичига олиши мумкин. Тахминан 10-30 дақиқа давом етадиган бу аломатлардан сўнг бош оғриғи бошланади. Беморлар кўпинча бош оғриғи билан бирга кўнгил айнишидан шикоят қиладилар. Aураси бўлган мигренли одамлар вақти-вақти билан аурасиз мигрен ҳужумларини бошдан кечиришлари мумкин.

Зӯриқиш тури бош оғриғи.

Aсосан бошнинг бир томонида сезиладиган кучланиш типидаги бош оғриғи камдан-кам ҳолларда бир томондан сезилиши мумкин. Бу бош атрофидаги оғриқнинг босим турига ўхшайди. Бу бош, юз, жағ ва бўйин атрофидаги мушакларнинг узоқ вақт чўзилиши туфайли юзага келади. Оғриқ аста-секин ўтиради, аста-секин ортади ва худди шу тарзда йўқолади. Бошнинг орқа қисмидан бошланган ва олдинга тарқаладиган бош оғриғи, айниқса, бошнинг юқори қисмида кучли. Бироқ, кучланиш типидаги бош оғриғи асосан енгилдир ва оғриқни сиқиш ёки босиш ҳисси билан тавсифланади. Пешона ва маъбад ҳудудида босим сезилади. Стресс жуда самарали бўлган бундай бош оғриғи одатда тафсилотларга йўналтирилган одамларда кузатилади.

Кластер бош оғриғи.

Кластер бош оғриғи бошқа турдаги бош оғриғига қараганда кам учрайди, аммо бу турдаги бош оғриғида оғриқнинг интенсивлиги анча юқори. Бирор киши кўпинча бошига пичоқ урилгандек ёки бошини олиб ташлагандек ҳис қилади. Кўз ва маъбад ҳудудида оғриқни келтириб чиқарадиган кластер бош оғриғи бир томонлама. Яъни, фақат бошнинг ярмида сезилади.

Оғриқнинг ён томонидаги кўз қизил ёки сувли бўлиши мумкин. Совуқ терга олиб келадиган кластер бош оғриғи ҳам кўнгил айнишига олиб келади. Йил давомида кузатиладиган ва тоқат қилиш қийин бўлган бу турдаги бош оғриғи асосан циклик характерга ега. Оғриқлар вақти-вақти билан бир хил вақт оралиғида, асосан, ҳар куни ёки куз ойларида ҳар куни такрорланади. Бош оғриғи одатда 20-45 дақиқа давом етади, баъзида 3 соатгача давом етиши мумкин. Ҳужумлар сони бир кунда саккизтагача бўлиши мумкин. Таъсирланган томон тегинишга сезгир. Aёлларга қараганда еркакларда 9 баробар кўп учрайдиган кластер бош оғриғи 20 ёшдан 40 ёшгача бўлган одамларда кўпроқ учрайди.

Юқори қон босими туфайли оғриқ.

Назоратсиз юқори қон босими билан оғриган беморларда пешонада, баъзан еса бўйнида оғриқ сифатида сезилади. Қон босимини пасайтириш орқали енгиллаштиради. Бу ҳам инсулт учун предиспозиция қилувчи омил бўлганлиги сабабли, юқори қон босими билан оғриган беморлар даволанишни тўхтатмасликлари ва мунтазам текширувлардан ўтишлари керак. Юқори қон босими билан бирга бош оғриғи ва бурундан қон кетиши мумкин. Епистаксис мия қон кетишининг олдини олиш учун бурундаги капиллярларнинг қон кетиши орқали томир ичидаги босимни пасайтиришни англатади. Бу организм томонидан ишлаб чиқилган ҳимоя механизми.

Тригеминал невралгия билан боғлиқ оғриқ (тўсатдан юз оғриғи)

Бу тригеминал асабнинг шохлари юз орқали ўтадиган тўсатдан, пичоқ ва бир томонлама юз оғриғи. Совуқ, юзни ювиш, юзга тегиниш сабаб бўлиши мумкин. Оғриқ кўпинча аёлларда, пастки ёки юқори жағда учрайди.

Синусит туфайли оғриқ.

Буни пешона, ёноқ ва бурунда сезиш мумкин. Синуситни бошқа аломатлар билан аниқлаш осон.
Ўрта қулоқ ва  ёки оғиз-жағнинг яллиғланиши натижасида келиб чиққан оғриқ
Қулоқ олдида, қулоқ ва жағ ўртасидаги қўшма (темпоромандибуляр) минтақада, жағда сезилади.

Ҳаққимизда Sohib

Яна маълумот

salat-s-granatom-i-kuricej-1-768x576

Салатлар Янги йил учун

Сизнинг етиборингизга Янги йил дастуркҳони учун ўзига кҳос ва қизиқарли салат ресептини тақдим етамиз. Маҳсулотларнинг …