Главная / Жамият / Қабзият: Ёш болаларда ич қотиш сабаблари даволаш

Қабзият: Ёш болаларда ич қотиш сабаблари даволаш

Умумий тушинтириш.

Оддий қилиб айтганда, ич қотиши – қаттиқ акҳлатнинг камдан-кам ва қийин дефекасияси. Нодирлик тушунчаси одамдан одамга фарқ қилса-да, умуман олганда, болаларда ҳар куни бир марта ва кунига икки марта дефекасия қилиш нормал ҳисобланади.

1-103-696x452

Кунига дефекасия сони чақалоқларда, айниқса она сутини қабул қилганларда кўпроқ бўлиши мумкин. Кабзият чақалоқлик ва болалик давридаги енг кенг тарқалган касалликлардан биридир. Овқатланиш одатларидан тортиб, қўлланиладиган гиёҳванд моддаларгача кўп сабаблар бўлиши мумкин.

Асосий сабабни аниқлаш, овқатланиш ва турмуш тарзини ўзгартириш даволашда биринчи қадамдир. Боланинг ҳожаткҳона одатларини тартибга солиш ва шифокор тавсияси билан дори-дармонларни қўллаш муаммони бартараф етишга ёрдам беради.

Кабзият, яни анал ёриқлари туфайли тўғри ичакдан қон кетиш ҳолатларида, одатда, ташвишга сабаб бўлмайди, аммо физик текширув шифокор назорати остида ўтказилиши мумкин, чунки қон кетишининг бошқа сабаблари ҳам бўлиши мумкин.

Ёш болаларда ич қотиш сабаблари

Биз дуч келадиган енг кенг тарқалган турдаги оддий ич қотиши она сути тўкҳтатилганда ёки ҳожаткҳонага ўргатиш пайтида алмаштириладиган овқатларга мослашиш босқичида бошланади. Камдан-кам ҳолларда, она сутига қўшимча равишда, чақалоққа янги бўлган овқатлар киритилганда ҳам пайдо бўлиши мумкин.

Танланган озиқ-овқат сифати бу ерда муҳим бўлса-да, таркибий омиллар ҳам рол ўйнайди. Ушбу оддий оддий турга қўшимча равишда, ич қотиши ишлатиладиган дорилар (темир препаратлари, диуретиклар, бази псикҳиатрик препаратлар, ..), шунингдек, бази муҳим касалликларнинг биринчи кҳабарчиси бўлиши мумкин. Ушбу касалликлардан базилари:

Ич қотиши чақалоқларда

Емизиш пайтида онанинг ич қотиши
Қаттиқ овқатларга ўтиш ва озиқ-овқат консентрасиясини ўзгартириш
Она сутидан сигир сутига ўтишда жуда кўп сигир сутини истемол қилиш (сигир сутини 1 ёшдан олдин бермаслик керак)
Тиш ва емаклаш пайтида чақалоқни нотўғри овқатлантириш
Чақалоқлик даврида ишлатиладиган темир таблеткалари

Ич қотиш ёш болаларда

Пулпа ва сувли овқатлар ўрнига қаттиқ овқатлар истемол қилинг
Карбонгидрат ва толасиз озиқ-овқатларни доимий истемол қилиш
етарли миқдорда сув ичмаслик
Фаст тамадди қилишга ва зарарли таомларни истемол қилиш
Мактаб ёшида ҳожаткҳонага бормаслик ёки мултфилмлар/ўйинларни ташламаслик учун кечиктириш
Дефекасия пайтида оғриқ туфайли ҳожаткҳонага бормасликни одат қилиш
Қалқонсимон без гормонининг кам секресияси (гипотриодия)
Йўғон ичакда асаб тизимининг етарли даражада ривожланмаганлиги (ташҳис қўйилганда операсия талаб етилади)
Ичакнинг кенглиги, ичакнинг секинлашиши каби конженитал муаммолар
Ануснинг керакли даражадан пастроқ жойлашиши натижасида юзага келган анал ёриқ
белнинг стенози
Оилавий оқибатлар, янги ака-ука, мактабни бошлаш, ота-онанинг ажралиши каби ҳолатлар
Қўлланиладиган дориларнинг ён тасири, агар мавжуд бўлса

Бу рўйкҳатни янада кенгайтириш мумкин. Ҳозирги ич қотиши ушбу касалликлардан келиб чиққанлигини текшириш учун мутакҳассисга мурожаат қилиш керак. Муаммони етиборсиз қолдириш даволанишни кечиктиришга олиб келиши мумкин.

Катта ёшдаги йўғон ичак касалликлари, полиплар, тўғри ичак касалликлари, анал ва тўғри ичак ёриқлари катта ёшдаги колоноскопик текширувни талаб қилиши мумкин бўлган касалликлар ич қотишига олиб келиши мумкин.

Ич қотиши белгилари

Бази чақалоқлар кунига бир неча марта, бошқалари еса ҳар 2-3 кунда дефекасия қилишади. Бундай ҳолда, ваҳима қўйманг. Агар боланинг акҳлати қаттиқ бўлса ва болада дефекасия пайтида қийинчилик ва оғриқлар бўлса, ҳақиқий ич қотиши ҳақида гапириш мумкин.

Кабıзлıк чақалоқларда йиғлаш, асабийлашиш ва уйқусизликка олиб келиши мумкин. Бундан ташқари, қорин оғриғи, тирнаш кҳусусияти ва йелкада ёриқлар пайдо бўлиши мумкин.

СҲифокорингиз қўшимча суюқлик ёки мева пюресини тавсия қилиши мумкин. Агар ич қотиши давом еса ва чақалоғингизда қорин оғриғи, кўнгил айниши ёки қайт қилиш бўлса, дарҳол шифокорни чақиринг.

Болаларда ич қотишни умумий симптомлар:

Бир неча кун ҳожаткҳонага бормаслик
Дефекасия пайтида сиқилиш ва қаттиқ акҳлат
Ичак ҳаракатини ушлаб туриш учун оёқ учида туриш ёки рақсга тушгандек кўрсатиш
Қорин оғриғи ва шишиши
Оқиш туфайли ифлосланган ички кийим
Енкомпресис: тўғри ичакдаги тошланган акҳлатни евакуасия қилишнинг иложи бўлмаганлиги сабабли, янги келган ва нисбатан юмшоқ нажас ўғирланади.
Нажаснинг сийдик пуфагига босилиши туфайли сийдик ўғирлаб кетиш
Тўғри ичакда қон кетиши
Умумий сийдик йўлларининг инфексиялари
Анорексия
Оддийдан фарқ қиладиган норози кҳатти-ҳаракатлар

Қабзият ҳолларида

Кабзият кучайган ёки дори-дармонларга жавоб бермаган ҳолларда, кенгроқ текширув учун педиатрия гастроентерологияси мутакҳассисига мурожаат қилиш керак. Кабзият сабаблари бўйича текширувлар такрорланади ва кейинги текширувлар ўтказилади.

Кабзият жараёнида  белгилари:

диарея ҳужумлари
Ректал қон кетишининг бошланиши
Дефекасия қила олмаслик
Бундай ҳолда колоноскопия, ректоскопия, ректал манометрия текширувлари ўтказилиши мумкин. Даволаш учун болалар жарроҳига мурожаат қилиш керак бўлиши мумкин.

Диагностика усуллари

Биринчи аломат – дефекасия пайтида чақалоқ ёки боланинг қийинлиги ва оғриғи. Ҳатто дефекасия ҳам шунчалик оғриқли бўлиши мумкинки, у беморни йиғлайди. Нажаслар оралиғи узоқлашмоқда. Кичкинтойнинг таглигини алмаштирган одам нажаснинг сийраклигини ва унинг мустаҳкамлиги ортиб бораётганини сезади.

Бироқ, ўз нажасларини тайёрлаш учун етарлича катта бўлган болаларда бу ноёблик етибордан четда қолиши мумкин. Енг кенг тарқалган кҳато – бу нажаснинг қотиб қолмаганлиги. Нажаснинг мустаҳкамлигидаги сезиларли ўсиш, боланинг акҳлати жуда қаттиқ бўлмаса ҳам, ич қотиши фойдасига талқин қилиниши керак.

Қорин оғриғи ва базида ҳатто қусиш ҳам болани дефекасия қилмайдиган даврларда пайдо бўлиши мумкин. Каттароқ болаларда, айниқса, нажаснинг биринчи қисми қуруқ, қаттиқ ва катта. Унинг устида чизиқли қон бўлиши мумкин ёки кичик, қаттиқ заррачалардан иборат бўлиши мумкин. СҲуни такидлаш керакки, агар қон миқдори юқори бўлса, яна бир муҳим сабаб бўлиши мумкин.

Болаларда ич қотиши ташкҳиси учун ташкҳис педиатр томонидан физик текширув ва овқатланиш-ҳожаткҳона одатларига оид саволлар орқали амалга оширилади.

Туалетга боришнинг тез-тезлиги ва дефекасия пайтида қийинчиликлар
овқатланиш одатлари
Ҳожаткҳонани ўргатиш
Боланинг соғлиғи билан боғлиқ муаммолар, агар мавжуд бўлса
Қўлланиладиган дорилар, агар мавжуд бўлса

Жисмоний текширув вақтида шифокор қорин бўшлиғида шиш ёки сезувчанликни текширади. СҲунингдек, у тўғри ичакдаги ёриқлар, қон кетиш ёки тиқилиб қолишни текшириши мумкин.

Ичаклардаги акҳлатни кўриш учун рентген нурлари ва асосий муаммоларни аниқлаш учун лаборатория текширувлари ҳам буюрилиши мумкин.

Даволаш усуллари

Узоқ муддатли ёки тўлиқ даволанмаган ич қотиши натижасида ануснинг четида ёриқлар пайдо бўлади. Кейинчалик ануснинг ён томонларида бинафша рангли томир кенгайиши пайдо бўлади. Агар ич қотиши даволанмаса, улар кейинги ёшда (биринчи ёшлик даврида) геморройга (геморрой) айланади.

Узоқ вақт давом етадиган ҳолатларда дефекасия мекҳанизми аста-секин ёмонлашади. Бунинг ортидан акҳлатни ушлаб турмаслик ёки ҳатто ўғирлаб кетиш каби ўта оғир ҳолатлар кузатилиши мумкин. СҲу сабабли, даволанишнинг бошида олинган якҳши натижаларга қараб, даволанишни тўкҳтатиб қўймаслик керак, лекин такрорланмаслиги учун сабр ва еҳтиёткорлик билан давом еттириш керак.

Даволанишда ич қотишига сабаб бўлишини якҳши билган овқатлар (банан, олма ва сабзи, кола, чой, сигир сути кўп истемол қилинса) ич қотиши тўкҳтагунча диетадан чиқариб ташланиши керак. СҲунинг учун, чақалоқлар учун ушбу озиқ-овқатларни бошлашда уни ҳаддан ташқари оширмасликка еҳтиёт бўлиш ўринли бўлади.

Кўп миқдорда сигир сутини истемол қиладиган болаларда ич қотиши учун фақат ушбу озуқани айблайдиганлар ҳам бор. Кабıзлıк даражасига қараб, шифокор назорати остида нажасни юмшатувчи препаратларни қўллаш фойдали бўлади. Агар ёриқ бўлса, уни даволаш керак ва бола оғриқсиз акҳлатдан чиқмагунча даволанишни давом еттириш керак.

Болада якҳши ҳожаткҳона одатини таминлаш учун қуйидагиларни тавсия қилиш мумкин. Қачон ва қайерда келиши аниқ бўлмаган дефекасия қилиш истаги кўпинча енг мос келмайдиган вақтларни танлайди ва кейинга қолдирилади. Ҳар бир уйқусизлик ич қотиши томон бир қадамдир. Ма`лум қилинишича, ҳар куни, айниқса овқатдан сўнг (масалан, нонушта) нажас қилишга одатланган болалар бутун умри давомида ўзларини қулай ҳис қилишади.

Нажасни ушлаб туриш қобилияти боладан болага катта фарқ қилса-да, одатда 1-3 ёшда содир бўлади. Ушбу талим жараёнида болага босим ўтказмаслик керак, уни фақат рағбатлантириш керак. Бу ҳеч қачон жазо мавзуси бўлмаслиги керак ва бу нормал тана функсияси еканлигини тегишли тилда тушунтириш керак.

Кабзият болаларда турли муаммоларни келтириб чиқариши мумкин ва бу ҳолатларда турли кҳил даволаш усуллари, жумладан, жарроҳлик ҳам қўлланилиши мумкин. Бу муаммолар анал ёриқлари, оқма каби анал ёриқлари, нажасни ушлаб турмаслик ёки геморрой бўлиши мумкин.

Уйда ич қотишини даволаш

Овқатланиш одатларини тўғрилаш, сувли ва юмшоқ овқатлар билан овқатланиш, туалетга ўргатиш ва бази дори-дармонлар ич қотишини бартараф етишга ёрдам беради. Кабıзлıк, даволанишга жавобни назорат қилишнинг узоқ муддатли, тез-тез жараёнини талаб қилади. СҲунинг учун сабр-тоқат ва мунтазам кузатиш муҳимдир. Агар чаноқнинг стенози ёки ёриқ каби ҳолатлар юзага келса, буни жиддий қабул қилиш керак.

Педиатрик гастроентерология бўйича мутакҳассис билан муҳокама қилиш орқали ич қотиши мумкин бўлган омилларни тартибга солиш,
Енг зарур бўлган барча озиқ-овқатларни олиб ташлаш, овқатланиш частотасини тартибга солиш, ўқитувчи ва уй тарбиячиси билан алоқада бўлиш керак.

Болани ҳожаткҳонага ўргатишдан қўрқмаслиги учун суҳбатда бўлиш ва бу масалани керак бўлганда педагог ёки болалар псикҳиатри билан муҳокама қилиш ва сабабчи омилларни бартараф етиш керак бўлиши мумкин.

Қабзиятга қарши парҳезга кириш осон кўринса-да, уни амалга ошириш қийин ва педагогик ёрдам талаб қилиниши мумкин.

Қабзиятдан келиб чиққан бошқа муаммоларни даволаш

Анал ёриқни даволаш

Қабзиятни бартараф етишдан ташқари, ёриқни бир вақтнинг ўзида иссиқ ўтирган ванналар ва оғриқ қолдирувчи кремлар билан даволаш керак.

Тўшакнинг осилишида
Тўғри ичакни жойига қайтариш орқали шифокор томонидан қўлда даволаш мумкин. Ичак ҳаракатини енгиллаштирадиган дорилар ёки глисеринли шамлар шифокор кўрсатмаси бўйича ишлатилиши мумкин.
Нажасни ушлаб турмаслик

Нажасни юмшатувчи воситалар
Болани танқид қилмасдан ёки жазоламасдан ижобий мулоқот ўрнатиш
Агар оилавий муносабатлар бузилган бўлса, псикҳологдан ёрдам олиш
Агар бола стресс остида бўлса, сабаблари ва ечимларини ўрганиш
Ота-оналар томонидан мунтазам ҳожаткҳона одатларини таминлаш
Толали овқатлар, кўп миқдорда мева ва сабзавотлар ва кўп миқдорда сув истемол қилиш фойдали бўлиши мумкин.

Кам толали овқатлар билан овқатланиш
Кам толали овқатлар ҳам ичакларнинг ишини секинлаштиради.

Тез ва чайнамасдан овқатланиш
Якҳши чайнамасдан ютилган чақишлар ичакларнинг ишлашини қийинлаштиради.

Суюқликни етарли даражада истемол қилмаслик
Агар сиз кўп сув ичмасангиз, ичакнинг таркиби ҳам қотиб қолади.

Ҳаракасизлик
Кун давомида етарлича ҳаракатланмаслик ичакларнинг дангасалигига олиб келади.

Кечиктирмоқ
Ўйиндан танаффус қилишни истамаган болалар вақт ўтиши билан нажасини ушлаб, ич қотиши пайдо бўлади.

Дорилар
Бази дори-дармонларни узоқ муддат қўллаш ич қотишига олиб келиши мумкин. Буларни шифокорингиз билан баҳолаш тавсия етилади.

Ҳаққимизда Barno Mir

Яна маълумот

%d0%b1%d0%b5%d0%b7-%d0%bd%d0%b0%d0%b7%d0%b2%d0%b0%d0%bd%d0%b8%d1%8f

Жума куни кайси куш уча олмайди?

Пайшанбе куни улган куш жума куни уча олмайди.