Пазанда – Pazanda Ҳархела маълумотлар
Астма – сурункали касаллик бўлиб, нафас олиш йўлларини тўсиб қўяди ва нафас олишни қийинлаштиради. Aстмада нафас йўллари атрофидаги силлиқ мушаклар аллергенлар, тутун, совуқ ҳаво ёки жисмоний машқлар каби қўзғатувчиларга жавобан қисқаради ва шилимшиқ деб аталадиган ёпишқоқ секреция ишлаб чиқариш кучаяди; Бу ҳаво йўлининг торайишига олиб келади. Турли хил қўзғатувчиларга жавобан ривожланадиган астма хуружлари хириллаш, нафас қисилиши ва йўталишга олиб келиши мумкин.
Бронхиал астма болаларга ҳам, катталарга ҳам таъсир қилиши мумкин. Ва шунингдек;
- Ҳаво сифати ёмон бўлган шаҳарларда яшовчи одамлар
- Чекувчилар ёки иккиламчи тутунга дучор бўлганлар (пассив чекувчилар)
- аллергия билан оғриган одамлар
- Оилада астма ёки аллергия тарихи бўлган одамлар астма хавфи остида
Белгилари
Астма одатда кучайиши билан кечадиган касалликдир. Жисмоний машқлар, аллергенлар ёки баъзи кимёвий моддалар пайтида кучайиши содир бўлса-да, қуйидаги аломатлар кузатилади:
- Нафас олаётганда хириллаш ёки ҳуштак товуши
- Йўтал
- Кўкрак оғриғи ёки сиқилиш
- Нафас етишмовчилиги
Ташхис усуллари
Aстманинг сабаби номаълум бўлса-да, тадқиқотлар натижасида астма ирсий сабаблар, инфекциялар, атроф-муҳит омиллари ва инсоннинг тиббий ҳолати туфайли ривожланади деб тахмин қилинади. Нафас бемордан беморга жуда фарқ қилиши мумкин. Aстма қўзғатувчилари орасида қуйидаги омиллар мавжуд;
- гулчанглар
- Уй ҳайвонлари
- чанг каналари
- Жисмоний машқлар
- Чекиш
- Жуда иссиқ ва совуқ ҳаво шароитлари
- Ҳавонинг ифлосланиши
- Кимёвий ҳидлар ёки газлар
- Семириб кетиш
- Стресс ва кайфиятнинг бузилиши (масалан, депрессия)
- Гастроезофагиал рефлюкс касаллиги (ГЕРД)
баъзи вирусли касалликлар - Дорилар
- Қайта ишланган озиқ-овқат ва ичимликлардаги сулфитлар ва консервантлар
Aстмага шубҳа қилинганида, шифокорингиз тиббий тарихингизни тинглайди ва физик текширув ўтказади. Ташхисни аниқлаштириш учун буюрилиши мумкин бўлган баъзи тестлар:
Спирометр
Ушбу тест, асосан, ўпка ҳажмини ва нафас олаётган ҳаво миқдорини ўлчаш орқали бронхлар қанчалик торлигини тушунишга ёрдам беради. Бу астма ташхисидаги муҳим тестлардан биридир.
Пеак Флоwметер
Ўпка функцияларидаги ўзгаришларни аниқлаш учун ишлатилади.
кўриш
Бу кўкрак қафаси рентгенограммаси ёки компютер томографияси (КТ). Aгар астма билан бирга келадиган тизимли муаммолар ёки инфекциялар мавжуд бўлса, бу унинг пайдо бўлишига имкон беради.
Метаколин тести
Метаколин деб аталадиган препарат беморга паст дозаларда ва назорат остида нафас олиш йўли билан берилади ва бемор бронхларининг метахолинга сезгирлиги (метаколин билан торайиши ёки йўқлиги) аниқланади.
Aллергия тести
Бу тери тестлари ёки қон тестлари билан амалга оширилади. Беморда аллергия келтириб чиқарадиган моддалар астма хуружларини қўзғатиши мумкинлигини ҳисобга олиб, керакли муолажалар бошланади.
Бундан ташқари, шифокорингиз нафас олиш йўлларига бронходилататорларни (нафас йўлларини очадиган дори) беришдан олдин ва кейин спирометрия тестини ва енг юқори оқим ўлчов тестини ўтказиши мумкин. Фарқи астма ташхисида ёрдам беради.
Даволаш усуллари
Aстма учун аниқ даво йўқ, аммо шифокор томонидан белгиланган дори-дармонларни мунтазам равишда қўллаш орқали астмани назорат остида ушлаб туриш мумкин. Нафасни даволаш асосида босқичма-босқич даволаш семптомлар ва текширувларга асосланган даврий назорат билан қўлланилади. Aломатлар даражасига қараб, сизнинг дори-дармонларингиз ва уларнинг дозалари фарқ қилиши мумкин.
Бундан ташқари, шифокор турмуш тарзини ўзгартиришни тавсия қилиши мумкин, масалан:
- чекишни ташлаш
- Уй ҳайвонлари аллергиясини назорат қилиш
- Кимёвий тутун ва ҳидлардан сақланинг
- Чанг ва моғорланган муҳитдан сақланинг
- Қаттиқ совуқдан ҳимоя қилиш
- тегишли машқларни бажариш
Бронхиал астмада биринчи ёрдам.
Шу сабабли, астма хуружига дучор бўлган одамга аралашиш пайтида, аввало, уни қулай нафас оладиган жойга келтиринг ва дарҳол 112 тез ёрдам хизматига қўнғироқ қилинг. Aгар беморда дори-дармонлар бўлса, сиз улардан фойдаланишга ёрдам беришингиз мумкин.
